Norðurland - 01.08.1908, Blaðsíða 2

Nl.
204
Skrásetning út/endra skipa.
Mjög mikla gremju hefir það vakið
hér hjá titgerðarmönnum til síldveiða,
að 7 skip hafa verið skrásett sem
innlend eign, en munu öll vera eign
norskra útgerðarmanna, sem telja sig-
btisetta hér á landi.
Mál þetta er afar mikilsvert fyrir
innlenda titgerðarmenn og ekki sfzt
eins og nú er ástatt. Síldin hefir und-
anfarið gengið mjög nærri landinu.
Fyrir því er aflavonin langmest í land-
helginni. Eðlilega þykir þá innlendu
titgerðarmönnunum ekki vænt um að
fá titlenda keppinauta við hlið sér og
það því fremur, sem þeir hafa ástæðu
til þess að óttast það að sú sfld, sem
þeir afla sjálfir, verði mjög lítils virði,
ef útlendingar ausa hér upp ógrynni
af síld. Flestir urðu íslenzku tigerðar-
mennirnir fyrir tilfinnanlegu tjóni af
síldveiðinni síðasta ár, ekki af því að
aflinn væri lítill, heldur af þvf að svo
mikið barst á erlendan markað af ís-
lenzkri sfld, að síldin féll afarmikið í
verði. Þeim finst nú 3em íslenzk lög-
reglustjórn megi ekki stuðla að því
að eins illa takist til í þetta skifti;
nóg sé áhættan samt við þenna at-
vinnurekstur.
Utgerðarmenn hér hafa sent kæru
til stjórnarráðsins yfir þessari skrá-
setningu, en undir hana hafa þessir
5 menn ritað: Eggert Laxdal, Chr.
Havsteen, Snorri Jónsson, Pétur Pét-
ursson og Otto Tulinius. Telja þeir
að eigendur skipanna og skipstjóra
vanti nauðsynleg skilyrði og ýmsir
þeirra séu áreiðanlaga þegnar ann-
ara ríkja. Segja þeir að atvinnuveg-
ur sjálfra þeirra eyðileggist nema þetta
verði hindrað tafarlaust. Óska þeir þess
að stjórnarráðið veiti engar undanþág-
ur frá ströngustu skilyrðum fyrir skrá-
setning og skipstjórastöðu og að stjórn-
arráðið skipi tafarlaust rannsóknardóm-
ara í málið á þeirra eigin ábyrgð og um-
bjóðenda sinna.
Nú er svo ákveðið í lögum frá 13.
des. 1895 um skrásetning skipa, að
»til þess að skip geti með skrásetn-
ing á íslandi öðlast rétt til að hafa
danskt flagg, verða að minsta kosti
2/3 hlutar þess að vera eign innbor-
inna manna, er ekki eru þegnar ann-
ars ríkis, eða þeirra manna, er fengið
hafa dönsk þegnréttindi með því að
vera orðnir heimilisfastir á íslandi eða
í Danmörku. Sé skipið eign hlutafé-
lags, þá á stjórn þess að hafa aðset-
ur sitt á íslandi eða í Danmörku og
félagsmenn að fullnægja skilmálum
þeim, sem settir eru hér að framan.«
Af þessari lagagrein virðist mega
ráða að hæpið sé að lögreglustjóri
geti neitað um að skrásetja skip
þeirra manna, sem taldir eru hér bú-
settir, þó ekki sé nema að yfirvarpi,
en fullnægi þessi skip ekki þeim fyrir-
mælum, sem ákveðin eru í lögum frá
26. okt. 1893 um atvinnu og siglingar,
svo sem að skipstjórar hafi þau próf
er þeim ber, virðist auðsætt að skrá-
setningin ein veiti þeim ekki rétt til
að fiska í landhelgi. En það er á
valdi stjórnarráðsins, hvort slíkt leyfi
eða undanþága verður veitt.
Skip þau, sem hér ræðir um, hafa
þó flest eða öll að sögn veitt í land-
helgi síðan þau voru skrásett og lát-
ið danska fánann hlífa sér.
En nú er að vita hvort stjórnar-
ráðið og Fálkinn skakka ekki þenna
leik.
Skattanefndln
hefir hér aðsetur sitt fyrri hluta
þessa mánaðar. Þeir Klemenz Jónsson
landritari og Aug. flygenring kaup-
maður komu hingað í fyrrinótt á Fálk-
anum, en þeir Ólafur Briem og Pétur
Jónsson eru væntanlegir um þessa
helgi. Fimti nefndarmaðurinn er bæj-
arfógetinn hér, Guðl. Guðmundsson.
Til Hjósenda í Húnavatnssýslu.
Síra Hafsteinn Pétursson sendir kjós-
endum í Húnavatnssýslu þessa tilkynn-
ingu og hefir beðið Norðurland að
birta hana:
Heiðruðu kjósendur.
24. f. m. fekk eg tilmæli frá nokk-
urum mönnum hér í sýslu um að koma
heim til íslands og bjóða mig fram
til þings við alþingiskosningar þær,
sem nú fara í hönd. Eg fór því með
fyrstu skipsferð frá Kaupmannahöfn til
Islands og er nýkominnn hingað í
sýslu.
Eg er Húnvetningur, borinn og barn-
fæddur hér í sýslu.
Ef eg næ kosningu, þá tek eg mér
bústað á íslandi.
í alþjóðlegri pólitík er eg lýðveldis-
maður og hefi verið það í mörg ár.
Eg er því auðvitað eindregið með
bæði orðabreytingum og efnisbreyt-
ingum á uppkasti millilandanefndar-
innar. Frá því get eg eigi vikið, þótt
allir aðrir samþykki uppkastið óbreytt
eða með lítilvægum breytingum. Eg
get fært fram fjölmargar ástæður fyrir
breytingunum.
1. Danski og íslenzki textinn eru ó-
samhljóða í mörgum atriðum.
2. Uppkastið er óskýrt og tvírætt.
3. A uppkastinu þarf að gera fjöl-
margar efnisbreitingar. Sem dæmi
upp á þær má nefna breytingartil-
lögur Skúla Thoroddsens, sem all-
ar ganga í rétta stefnu.
Eg get öðrum fremur stuðlað að því,
að breytingar fáist á uppkastinu ís-
landi í hag, ef eg verð kosinn alþing-
ismaður. Eg ætti þá kost á að tala
máli íslendinga á pólitískum fundum
í Danmörku, áður en uppkastið kemur
fyrir ríkisþing Dana. Þetta atriði er
næsta þýðingarmikið og þess vert, að
kjósendur íhugi það vel, er til kosn-
inga kemur.
174
hann hafði gengið f um sinn, og alt þetta hafði svift
hið stilta prúðmenni fótfestunni og valdið því, að hann
talaði þau orð, sem að vissu leyti komu upp leyndustu
hugsunum hans, enda þótt langt væri frá því í raun
og veru að hann hefði meint það, sem hann sagði, á
þann hátt, er frú Wenche virtist hafa skilið það.
En á morgun varð þetta alt saman betra viðfangs.
Að því er meginatriðið snerti, þá var auðvitað ekkcrt
hægt að gera, og Karsten Lövdahl var víst áreiðanlega
maður til að taka á móti þvf, sem ekki varð komist
hjá, með allri háttprýði. Hann var líka við því búinn
að bera í bætifláka fyrir sig og vcita konu sinni fulla
rétting þessara mála; en alt saman rólega, hálfgert í
gamni, eins og meiri maður, — á morgun.
Hann slökti ljósið; það var í rauninni langréttast að
fara að sofa. En það vildi ekki ganga vel; hann gat
ekki sofnað.
Þvert á móti varð hann alveg glaðvakandi; hann var
æstur og óþreyjufullur og honum gerðist heitt; —
hann hlustaði eftir hverju hljóði, og honum fanst hann
alstaðar heyra einhver hljóð í næturkyrðinni; — bær-
inn svaf f ró og að eins heyrðist hverfandi skóhljóð
úti á götu.
Og einhver hræðsla tók að þróast í myrkrinu, hrað-
ara og hraðara, og brá upp fyrir hugskotssjónum hans
ýmsum kynjamyndum, gerðist honum æ nærgöngulli og
þrengdi að honum þyngra og fastara á hverjum fimm
mínútum, sem fundust honum vera fjórðungur stundar;
hann kveikti á eldspítu.
Hvað gat orðið af henni? — og klukkan meir en
hálf tólf! 'Nú hlaut eitthvað verra að vera á seyði.
Seinasta samtalið þeirra, ópið, sem hún rak npp,
175
þegar hann flýði af því hann óaði við að halda áfram
samræðunni — alt þetta stóð honum nú skýrt fyrir
hugskotssjónum. — Og hún sem var svo ákaflynd og
óvægin.
Þetta fjarstæðufulla öfgafólk! Hann þekti svo sem
skaplyndi þess, — það var bágt að vita, hvað því
gæti dottið í hug. Hvar var hún á þessari stundu? —
hann sundlaði alveg. Gekk hún villiráfandi úti í nátt-
myrkrinu, — eða lá hún kanske þegar á mararbotni
einhversstaðar út með skriðum?
Hann þaut upp úr rúminu og kyeikti ljós. Hann tal-
aði við sjálfan sig friðandi orðum eins og við sjúkling,
en það kom að engu haldi.
Loksins heyrði hann til hennar í framdyrunum.
Hann slökti ljósið þegar í stað, lagðist útaf aftur og
dró andann hægt og reglulega eins og hann hefði sofið
lengi. Honum fanst, sem nú létti af sér blýþungu fargi
og brosti að hræðslunni í sjálfum sér.
Frú Wenche kom inn og kveikti ljós; síðan fór hún
úr kjólnum og virti mann sinn vandlega fyrir sér á
meðan; hann svaf fast og rólega.
Hún lagði höndina á lyklakippu hans svo hljótt og
varlega, að ekki hringlaði í neinum lykli, tók Ijósið
með sér og gekk út úr svefnherberginu.
Hann varð þess var, að hún fór út aftur, en hugsaði
ekki frekar um það. Nú var hún komin heim, áhyggja
hans var á enda, á morgun skyldi alt saman lagast.
Og þar sem hann lá nú þarna rólegur aftur og þreytt-
ur eftir geðshræringuna og lét sem hann svæfi, þá
sofnaði hann í raun og veru og svaf fast og rólega í
tvær eða þrjár stundir.
En þegar hann vaknaði aftur og varð þess var, að
Þekking mtn í pólitík er af ensk-
um rótum runnin. Hún getur komið
að gagni í þessu sambandsmáli.
Eg er fús á, ef eg næ kosningu,
að leggja þingmensku niður, hvenær
sem kjósendur æskja þess.
Virðingarfylst.
Hafsteinn Pétursson,
p. t. Gunnsteinsstöðum 15/7 1908.
X
6inar skáid Jfjörleifsson
gaf Akureyrarbúum þrisvar tækifæri
til að hlýða á sig þá fáu daga er
hann dvaldi hér, og sagðist í hvert
skiftið ágætlega. Tvisvar las hann
kafla úr allstórri skáldsögu, er von
mun á að bráðum verði prentuð. Mun
það flestra ætlan, sem á heyrðu, að
verði sagan öll jafnvel samin, frum-
leg og skemtileg eins og kaflar þeir
þóttu, verður sú bók mikill fengur
fyrir bókmentir vorar. Efnið var ó-
brotið, allar lýsingar eðlilegar og sam-
töl' lipur og eftir eðli og lunderni
þess er talaði. En á bak við söguna
eða hennar gang sázt skáldið, sem
bæði kann listamannlega með sögur
að fara, og fullur er siðlegrar alvöru
og umvöndunar gagnvart göllum og
ranglæti mannlífsins. Stingur og höf.
helzt þar á kýlinu, sem mest er hol-
grafið undir. Það er kýli hræsni og
yfirdrepskapur í trú og líferni. En ekki
skal hér snerta hið einstaka, heldur
geyma atriði sögunnar, unz hún sjálf
kemur á sjónarsviðið. Óskum vér al-
þýðu til heilla með þetta nýmæli, sem
eflaust verður mörgum til góðra hvata,
auk ánægjunnar að lesa sannfagra og
siðbætandi sögu. — í þriðja skifti flutti
E. H. fyrirlestur um dularfull fyrirbrigði.
Þótti víst öllum sem hann heyrðu afar-
fróðlegur. En ekki skal fleira um hann
segja að sinni.
M. J.
X
Fundir um sambandsmálið.
Sveinssfaðafundurinr).
Á sunnudaginn er var 26. f. m. var
fundur haldinn um sambandsmálið á
Sveinsstöðum í Húnavatnssýslu, eftir
fundarboði, er birt hafði verið um alla
sýsluna Iöngu áður. Voru þar komnir
saman um 100 kjósendur. Fundar-
stjóri var kosinn Gísli ísleifsson sýslu-
maður á Blönduósi, en fundarskrifarar
þeir síra Bjarni Pálsson í Steinnesi
og Magnús Pétursson frá Gunnsteins-
stöðum.
Umræður stóðu yfir frá kl. 3 e. h.
til miðnættis.
Þessir töluðu með frumvarpinu ó-
breyttu: Hannes Hafstein ráðherra, Jón
Jónsson héraðslæknir, Þórarinn Jóns-
son á Hjaltabakka og Jón Hannesson
á Undirfelli. — En þessir töluðu fyrir
breytingum á því: Björn Sigfússon á
Kornsá, síra Hálfdán Guðjónsson á
Breiðabólsstað, Árni Árnason í Höfða-
hólum, Bjarni Jónsson frá Vogi, Egg-
ert Leví og síra Hafsteinn Pétursson.
Á fundinum höfðu þeir boðið sig
fram til þingmensku fyrir sýsluna síra
Hafsteinn Pétursson og Þórarinn á
Hjaltabakka. En annars hefir verið tal-
ið að flestir Húnvetningar hefðu auga-
stað á þeim Birni Sigfússyni á Kornsá
og síra Hálfdáni Guðjónssyni á Breiða-
bólstað og er fullyrt að þeir muni