Norðurland - 24.07.1909, Blaðsíða 2

Nl.
114
stutt og sennilegt dæmi, en það
hafa þeir látið undir höfuð leggjast
hér í þessu skjali — líklega af góð-
um og gildum ástæðum.
f. t>eir segja áfengislögin „niður-
drep á allri heilbrigðri bindindis-
starfsemi". Petta er rétt að því leyti,
að þar sem bannlög eru, þarf enga
aðra bindindisstarfsemi en þá, að
sjá um, að lögunum sé hlýtt. Og
þesskonar starfsemi er mjög heið-
arleg og heilbrigð, og væri óskandi
að bannfjendur vildu eiga góðan
þátt í henni framvegis, því þá þyrfti
ekki að óttast lagabrotin og spill-
ingu þá, er þeir spá. (?)
En í þessum ótta bannfjenda
felast nú samt einu rökin sem til
eru í öllu ávarpinu. Eg óttast
einmitt þetta sama, að menn reyni
að brjóta Iögin, einkum bannfjend-
ur. En svo er annað sem eyðir
þessum ótta mínum, og það er (1.)
vissan um það, að bannvinir muni
bindast samtökum til þess að verja
lögin og landið og (2.) vonin uin
það, að sveitastjórnir og lögreglu-
stjórar þessa lands muni gæta sam-
vizkusamlega þeirrar skyldu, sem
lögin leggja þeim á herðar.
h. Til skýringar ummælum ávarps-
ins um stjórnmálaflokkana, skal þetta
sagt: Hr. alþm. St. St. frá Fagra-
skógi hélt hér leiðarþing á dögun-
um og sagði þá, meðal annars, að
sér þætti leitt, að svo virtist sem
hans flokkur (= Heimastjórnar- eða
Hannesar-flokkurinn) hefði gert það
að kappsmáli að koma bannlögun-
um fyrir kattarnef. Og er ekki ástæða
til þess að rengja þetta, því Stefán
mun vera kunnugur launráðum
flokksins. En það sem fiokkur gerir
að kappsmáli, það er flokksmál hans.
Þó skiftir það auðvitað minstu hvort
sá heitir Pétur eða Páll, er berst
fyrir eða gegn einhverju máli. Hitt
varðar mestu, að hvatirnar séu hrein-
ar ög framkoman drengileg en rök-
in sterk.
Stefnuskrá nýja flokksins. I 1., 3. og
4. gr. eru mjög fögur loforð — á
pappírnum, en nú er eftir að vita
hvernig þeim verður beitt í fram-
kvæmdinni og hvernig þau verða
haldin; hvort ávarpsmenn t. d. efla
bindindi og hófsemi annara með því
að vera sjálfir í bindindi, því það er
þó víst, að þeirra dómi, eitt af „öllum
þeim ráðum sem mannfrelsinu eru
samboðin", eða, hvort þeir reyna
að smokra sér undan hátíðlegum
loforðum.
En 2. grein stefnuskrárinnar er hið
mesta óráð, og rökin fyrir henni
rökleysur og fjarstæður, eins og eg
hefi þegar sýnt.
Að öllu samanlögðu virðast því
ávarpsmenn gera sig seka í barna-
skap og lítilmensku. Barnaskap, er
þeir fara með staðlausar staðhæfing-
ar og öfgar í hátíðlegu ávarpi, en
lítilmensku, er þeir reyna að lokka
menn til þess að skrifa undir þessar
öfgar, enhafa hinsvegar ekki „mann-
skap" í sér til þess að boða alþýðu
til opinberra funda, til þess að ræða
málið með rökum, eins og hverja
aðra mikilvæga lagabreytingu.
Böggvisstöðum 16. júlí 1909.
Guðjón Baldvinsson.
P. S. Pegar eg var nýbúinn að
skrifa þetta greinarkorn, barst mér
í hendur Ingólfur, með ávarpinu og
heilmikilli nafnarunu undir. Eru þar
mörg nöfn og stór og fróðlegt yfir
að líta. En ekki breytir það neinu
af því sem að ofan er sagt.
G. B.
Þekkið þið „UniversaP?
Vesturför.
Ferðapistlar
eftir
Einar Hjörleifsson.
Að manngerfingum loknum, var
tekið að þeyta hljóðfærinu fram og aft-
ur uppi yfir okkur, eins og áður, og
jafnframt leikið á það. Ekki verður
annað heyrt, en að hljóðfærið sé tek-
ið upp um stofuloftið, og ómurinn
heyrist um stund eins og í herbergi
uppi yfir. Pá er eins og það komi
niður um loftið aftur — alt af leikið á
það — og loks er það sett á borðið,
þar sem það hafði áður verið.
Söngur hefst þá, eins og í byrjun
fundarins, í loftinu. Og að lokum
kveðja gestirnir ósýnilegu og einn þeirra
blessar yfir okkur hátíðlega.
Petta var það helzta, sem á fund-
inum gerðist. Eg get auðvitað ekki
ábyrgst, að ekki hafi verið nein brögð
í tafli. Eg þekti ekki húsið, sem fund-
urinn var haldinn í, og gat ekki vitað,
hvort það kynni að vera útbúið til
svika. Eg þekti ekki heldur fólkið,
sem með mér var á fundinum. Og eg
er ekki útfarinn í loddara-brellum.
Að hinu leytinu er mér ekki kunn-
ugt, að nokkuru sinni hafi sannast
nein svik á Husk, né heldur að nokk-
ur maður hafi komið með neinar rök-
studdar sakargiftir gegn honum. Og
ekki getur mér dulist það, hve þetta,
sem fyrir mig bar hjá Husk, er líkt
ýmsum þeim fyrirbrigðum, sem gerst
hafa í Tilraunafélaginu í Reykjavík,
fyrirbrigðum, sem bæði eg veit, og
margir aðrir vita, að ekki geta stafað
af neinum svikum. Við Tilraunafélags-
menn höfum fengið tal og söng utan
við alla viðstadda. Við höfum fengið
hluti flutta úr stað, án þess að á þá
sé beitt neinu afli, sem við þekkjum.
Við höfum heyrt hljóðfæri tekið upp
með sama hætti, og Iög leikin á það
uppi í loftinu. Og við höfum séð í myrkr-
inu sjálflýsandi iíkami. Svo að það veld-
ur mér ekki neinum sérstökum örð-
ugleikum, að gera mér í hugarlund,
að alt hafi verið svikalaust hjá Husk.
En sagan væri ekki nema hálfsögð,
ef eg slepti eftirmála, sem gerðist, þeg-
ar eg var kominn heim.
Eg gætti þess vandlega að segja
engum frá manngerfingunum hjá
Husk, fyr en eg hafði haft tal af hin-
um ósýnilegu gestum Tilraunafélagsins.
Svo stóð á þeirri þagmælsku minni,
að einn þeirra, stúlka, sem eg hefi
aldrei séð, hafði sagt, áður en eg lagði
upp í ferðina, að hún ætlaði að vera
með mér í ferðinni og gera vart við
sig, ef þess yrði kostur hjá einhver-
jum miðli. Nú vildi eg fá að vita,
hvort hún kannaðist við að hafa kom-
ið til Husks og hvort hún gæti sagt
mér nokkuð af fundinum hjá honum.
Þegar kvenlíkanið kom á borðið hjá
Husk, kinkaði það kolli, þegar eg
spurði, hvort þetta væri sú stúlka.
»N. N.« getum við kallað hana. Og
til þess að girða fyrir, að nokkurar
fréttir gætu borist til miðils Tilrauna-
félagsins af þessum manngerfingum í
Lundúnum, sagði eg engum frá þeim,
annað en það, að manngerfingar hefði
eg séð þar.
Á fyrsta tilraunafundi eftir heimkomu
mína, sama daginn og eg kom heim,
gerði »N. N.« vart við sig. Eg spurði
hana, hvort við hefðum setið eins hjá
Husk, eins og hér. — »Nei«, sagði
hún, »þið sátuð utan um borðið*.
Hún sagðist hafa reynt að sýna mér
sig á þeim fundi, en illa mundi það
hafa gengið; kendi því einkum um,
að svo örðugt hefði verið að nota
útstreymið frá svo gömlum karli, sem
Husk væri. Hún sagði í óspurðum
fréttum frá hvíta trafinu, sem hún
hefði kunnað mjög illa við, en sett
hefði verið á sig, af því að svo illa
hefði verið gengið frá neðri hluta
andlitsins. Hún sagði frá unga mann-
inum skegglausa, að það hefði verið
piltur, sem mér var nákominn, en að
manngerfingin hefði tekist svo illa, að
eg hefði ekki getað þekt hann. Hún
sagði frá karlmanninum með alskeggið,
að það hefði verið enskur maður, sem
okkur hefir verið sagt,' að mikið hafi
verið riðinn við tilraunir okkar. Og
hún sagði frá karlmanninum með
skeggið á efri vörinni og hökunni,
að það hefði verið brezkur rithöfundur,
sem hafði samskonar skegg. Eg hafði
oft séð myndir af honum; en ekki
hafði mér komið hann til hugar í
þessu sambandi, fyr en »N. N.« nefndi
hann. Og hún sagði, í óspurðum frétt-
um, að einu sinni á fundinum hefði
hún staðið fyrir aftan stólinn minn,
og reynt að gera vart við sig, og að
leiðinlegt væri það, að sér skytdi ekki
hafa tekist það.
Það var með öðrum orðum auð-
heyrt, að »N- N.« — hver sem hún
nú er — vissi allnákvæmlega um allar
manngerfingarnar, sem sagt var að
sýndar væru þarna suðri í Lundún-
um mín vegna, og fleira um fundinn.
Eg fullyrði ekkert um það, hvernig
á þeirri vitneskju gat staðið. Var hún
sótt í minn huga? Eða var hún kom-
in aðra leið sunnan úr Lundúnum?
Eg held því einu fram, að annað eins
og þetta sé rannsóknarefni. sem eng-
um manni sé minkun að kynna sér.
— Eftir fundinn hjá Husk bað eg
um að fá að tala við hann nokkur orð.
Systurdóttir hans sagði mér, að hann
væri svo lasinn og máttfarinn, að hann
væri ekki fær um það. Eg bað þá
um nýjan fund, áður en eg færi. Hin-
ir ósýnilegu gestir höfðu virzt mjög
áfjáðir eftir, að eg kæmi aftur, sögð-
ust vona, að þá mundi alt takast bet-
ur. En mér var sagt, að Husk hefði
ráðstafað tíma sínum næstu daga, svo
að þess var enginn kostur, þar sem
eg var bundinn við skipið, sem átti
að fara til íslands frá Leith mjög
bráðlega.
Reynið „UNIVERSAL
InnbrotsbiófnaOur
hafði verið framinn í húsi einu á
Siglufirði aðfaranútt síðasta sunnudags
og tilraun gerð til innbrotsþjófnaðar
á öðrum stað. Voru það tveir Norð-
menn er þar voru að verki. Þjófarnir
láust, en náðist ekki f þá.
»UNIVERSAL«
fœst bráðum í öllum kaupsiöðum.
O. Myklestad.
Flestir eða allir íslendingar munu
kannast við norska öldunginn, sem
lagði leiðir sínar um land vort þvert
og endilangt, — fram og aftur, í því
nær 3 ár. Allir vita hvaða starfi hann
gegndi, og líkl. flestir hverju hann
áorkaði.
Eigi hefir það verið svo ósjaldgæft
hjá oss, að útlendingar, sem falið hefir
verið að rækja vist starf hér, hafa gert
það í lakara lagi. Þeim hefir máske
fundist alt boðlegt, — blessað og gott
í oss. Til eru þó heiðarlegar undan-
tekningar, og er O. M. ein af þeim.
Það má óhætt fullyrða, að vér vor-
uro lánsamir að fá hann hingað, og
sýna verkin glegstu merkin í því efni.
Það var ekki einasta það, að O. M.
var trúr og samvizkusamur og elju-
maður hinn mesti, sem lét sér mjög
ant um að för sín hingað bæri góðan
árangur, heldur hafði hann, er hann
kom hingað, 35 ára starf að baki sem
kláðalæknir, og vegna þessarar þaul-
reynslu sparaði hann oss mikið fé, t.
d. með því, að byrja straks á lækn-
ingum, en eyða ekki 2 árum í rann-
sóknar- og ráðagerðaferðir um landið,
eins og stjórnin vildi.
Öll þessi ár hafði hann ferðast um
Noreg, frá bygð til bygðar og barist
við kláðamaurana, og alstaðar hlotið
sigur. Utlærðir dýralæknar urðu að
beygja sig fyrir þekkingu hans á þeim.
Nú er Noregur laus við kláðann, og
telur það ómetanlegt happ. Að menn
þakka O. M. mjög að svo er komið,
sýna bezt fjöldi viðurkenningaskjala,
er hann hefir fengið, og þó allra bezt
tvær gullmedalíur, er hann hefir hlot-
ið frá ríkinu, fyrir hið frábæra starf
sitt. Vart munu þó Norðmenn hafa
liðið aðrar eins hörmungar undir fjár-
kláðafárinu og vér íslendingar, er höf-
um lifað og lifum enn mest á sauð-
fjárrækt.
En það er um þetta eins og flest
annað hér hjá oss og annarstaðar:
Þegar þraut og þungu fári, sem þjak-
að hefir lífi einstakra manna eða heillra
þjóða, léttir, fyrir frábæra framgöngu
umbótamanna, gleymist oft, þegar frá
lfður, hverjum þakka ber, og menn
taka því eins og sjálfsögðu, sem allir
hefðu getað gert og lítillra launa sé
vert.
Þó þykist eg geta ráðið í og jafn-
vel verið viss um, að flestir íslend-
ingar, sem þekkja fjárkláðafárið, ann-
aðhvort at sjálfsreynslu eða annara,
muni minnast O. M. með hlýjum þakk-
Iætis hug. Það á hann skilið; — og
hann á mikið skilið af oss fslending-
um!
* * *
Það er sönn ánægja fyrir oss íslend-
inga að heimsækja O. M., þar sem
hann situr á búgarði sínum, skamt frá
Björgvin. Þykir honum þá skemtilegir
tímar, er hann sér eða heyrir íslend-
inga. Fá menn þá að syngja og kveða
,Universal‘
er viðurkent um allan heim, sem
hið einasta er dugar.