Norðurland - 24.07.1909, Blaðsíða 3

og segja sögur að heiman, og þreyt-
ist hann seint á að heyra það. Hann
hefir hinar mestu mætur á þjóð vorri
og landi og ber oss söguna ágætlega
í hvívetna. Öllum vorum stjórnmálum,
að fornu og nýju, er hann vel kunnur,
enda heldur hann íslenzk blöð og á
álitlegt safn af íslenzkum bókum. Fjöl-
marga fyrirlestra hefir hann haldið um
fsland og íslendinga. og líka skrifað
í nokkur blöð. Fræðir hann Norðmenn
helzt um sauðféð og kýrnar íslenzku
og búnaðarháttu vora alla og bygg-
ingar; einnig mjög um skaplyndi manna
hér og umgengni innbyrðis, er hann
hælir mjög. Er ávalt mikils metið það
er hann segir, enda heyrði eg menn
aldrei efa orð hans. Hefði hanri eitt-
hvað sagt um ísland og íslendinga,
trúðu allir því eins og nýju neti, sem
annars er þó sjaldgæft hjá miðlungs-
mönnunum, sérstaklega ef það er eitt-
hvað af betra tæginu.
Nú er O. M. að rita bók um ís-
land og ferðir sínar hér. Það sem bú-
ið er af bók þessari, ber vott um
góða greind og mikla þekkingu á þvf
er hann talar um.
Trú hans á framtíð íslendinga er
óbilandi. Á ferðum sínum hér, milli
bænda og búaliðs, segist hann hafa
komist að þessari niðurstöðu.
Er eigi lítils virði fyrir oss að eiga
jafngóðan talsmann og tryggan vin
í öðru landi.
Heill og heiður sé gamla manninum!
Tjörn 7. júlí 1909.
Snorri S'gfússon.
Þekkið þið UnÍVBTSðl ?
FjárHláðini).
Svo sem kunnugt er, er ekkert
landsfé fyrir hendi, til þess að fram-
kvæma fyrir kláðalækningar á kom-
andi hausti. Almenn böðun mundi
hinsvegar að sjálfsögðu kosta mikið
fé og yrði í hana ráðist, yrði að gera
það upp á væntanlegt samþykki þings-
ins eftir á. — Kemur hér í ljós, sem
reyndar oftar, hve óviturlegt það er
að ætla stjórninni ekkert fé til ófyr-
irsjáanlegra útgjalda. Þingið leggur
Búnaðarfélagi íslands yfir ioo>þús. kr.
á fjárhagsárinu, án þess að hafa að
nokkru leyti hönd í bagga með með-
ferð þess fjár, en ætlar hins vegar
stjórn, sem gera má ráð fyrir að ætíð
hafi meiri hluta þingsins að baki sér,
að stjórna landinu um 2 ár, án þess
henni sé ætlaður svo að kalla nokkur
eyrir til óhjákvæmilegra eða allsendis
nauðsynlegra útgjalda, sem þingið gat
ekki séð fyrir.
Hér eldir enn of mikið eftir af
þeirri hugsun, er þing og stjórn voru
hvort öðru andvíg. Þá var eðlilegt
að þingið vildi ekki trúa stjórninni
fyrir að fara með íé landsins, nema
sem minst, en nú er þetta, eða ætti
að vera, úreltur hugsunarháttur.
Annars er það um fjárkláðann að
segja, að haft er eftir Magnúsi Ein-
arssyni dýralækni, að hann telji illa
ráðið að leggja fram landsfé til bað-
ana, nema gerð sé ný útrýmingar-
atlaga um alt land, alt fé landsins sé
tvíbaðað, með 8—10 daga millibili.
Hitt sé misráðið að veita einstökum
sýslum eða hreppsfélögum styrk í því
skyni og sé ekki gerð ný útrýmingar-
tilraun, sé ekki um annað að gera
ii5
fyrir fjáreigendur, en að reyna að halda
kláðanum í skefjum með böðunum, er
þeir kosti sjálfir.
Þeim Myklested og Magnúsi Einars-
syni bar víst nokkuð á milli um kláða-
lækningar aðferðina. Magnús Einars-
son vildi láta tvíbaða alt féð og taldi
ótrútt með öllu að egg mauranna eyði-
legðust að öðrum kosti. Myklestad
tvíbaðaði kláðasjúkt fé, en einbaðaði
alt annað fé og taldi það nægilegt,
ef fyrirmælum hans að öðru leyti væri
fylgt. Og víst er um það, að við þessar
ráðstafanir varð mikið ágengt og með
þeim eyddi hann fjárkláðanum í Nor-
egi En hitt mun óvíst að fyrirskip-
unum Myklestads hafi hvervetna verið
fylgt hér á landi, svo sem vera
bar og lítil vissa fyrir að þeim yrði
heldur fylgt í annað sinn, þó reynt
væri að útrýma kláðanum eftir þeim.
En að því er snertir kröfu dýralækn-
is M. E. um útrýmingar böðun um alt
land, þá byggir haun hana á þvf að
ómögulegt sé að fullyrða að nokkur
hluti landsins sé laus við kláða.
En vafasamt sýnist þó, að svo komnu,
að á þeim »ómögulegleika« sé hægt
að byggja stórfengleg fjárútlát fyrir
landssjóðinn.
Vonandi verður alt til þess gert,
sem hægt er, að afla sér sem áreið-
anlegastrar þekkingar um hvernig á-
standið er í landinu í raun og veru,
hvort ekki sýnist enn mega treysta
því að mestur hluti landsins sé enn-
þá laus við kláðann.
Reynið n UNIVERSAL
íPresfastefnan á PinguelH.
Hana sóttu 32 prestar óg prófast-
ar landsins auk biskups og kvað ólíkt
meira að henni en prestastefnum þeim,
er undanfarið hafa verið haldnar um
langan tíma í Reykjavfk.
Skilnaður ríkis og kirkju. Vér höfum
áður skýrt frá því, að prestastefnan
var honum andvíg, enda er sannast
að segja, að það mál er harla lítið
undirbúið ennþá, en lítið vit að hrapa
að slíkri breytingu, án þess að undir-
búningur sé hinn fullkomnasti og þjóð-
in hafi veitt því fylgi sitt með at-
kvæðagreiðslu um málið, líkt og gert
var um aðflutningsbannið. En færi slík
atkvæðagreiðsla fram bráðlega, eru
víst sáralitlar líkur til að skilnaðar-
hugmyndin næði 1/4 atkvæða kjósend-
anna.
Uppsagnarvald safnaða. Um það
flutti síra Kjartan Helgason snjalt er-
indi og sanngjarnt. Var svolátandi til-
laga samþykt:
Prestastefnan telur nauðsynlegt að
biskup beitist fyrir því að fá prest
leystan frá embætti, þar sem þorri
safnaðar, af réttmætum ástæðum, vill
Iosna við hann og ítrekaðar tilraunir,
til þess að bæta samkomulagið, hafa
reynzt árangurslausar«.
Kirkjuþing. Frummælandi var síra
Sigurður P. Sivertsen í Hofi. Lauk
því máli svo að samþykt var að skora
á alþingi, að samþykkja lög um kirkju-
þing fyrir hina íslenzku þjóðkirkju, er
komi saman annaðhvort ár, sé skipað
prestum og leikmönnum, hafi fult sam-
þyktarvald í sínum eigin innri málum
og tillögurétt f öllum þeim almennum
löggjafarmálum, sem snerta kirkjuna
og sé kostað af landssjóði.
»UNIVERSAL«
fœst brdðum í öllum kaupstöðum.
Undirbúningsmentun presta. Síra
Gísli Skúlason var málshefjandi. Var
samþykt að skora á landsstjórnina að
hlutast til um að frjálsri grískukenslu
yrði haldið uppi, að minsta kosti í
efsta bekk mentaskólans, skorað á
alþingi að veita guðfræðiskandidötum
styrk til að fullkomna sig í námi er-
lendis og ennfremur mælt með því
að komið yrði á við prestaskólann
stuttu vísindalegu námsskeiði fyrir
presta, með fyrirlestrum og samræð-
um. Fjárframlags vænst til dvalarkost-
naðar prestanna.
Kris tindómsfrœðsla ungmenna. Um
hana flutti síra Magnús Helgason, for-
stöðumaður kennarskólans, ítarlegt er-
indi. Vill láta biblíusögur, trúarját-
ninguna og nokkra valda sálma vera
undirstöðu-námsefnið undir fermingu.
Sé það jafnan útlistað fyrir börnun-
um áður en þeim sé sett fyrir. Að
öðru leyti verði prestum alveg frjálst
hvernig þeir hagi undirbúningi barna
undir fermingu, en sé kver notað séu
yngri börn en 12 ára alls ekki látin
læra það.—Fundurinn tjáði sig hlynt-
an þessari stefnu og skoraði á bisk-
up að annast um, að út verði gefnar
biblíusögur við hæfi yngri barna og
síðar stærri biblíusögur ætlaðar þrosk-
aðri börnum.
A'enningarfrelsi presta. Um það flutti
.lektor Jón Helgason merkilegt erindi,
er síðar jverður prentað í Skírni. Taldi
rangt að binda presta með heiti við
játningarritin
af því að þau eru ekki samin í þeim
tilgangi að verða regla og mælisnúra
fyrir trúarkenningunni,
af því að játningarritunum hefir ver-
ið neitt upp á íslenzka kirkju að henni
lornspurðri, af hinu veraldlega valdi,
af því að rit þessi eru ófullkomin
mannaverk og bera með ýmsum hætti
á sér fingraför sinna tíma; og
af því það er gagnstætt frumreglu
hinnar evangelisku lúthersku kirkju,
sem telur ritninguna einu reglu og
mælisnúru kenningar og trúar.
Eftir miklar umræður samþykti fund-
urinn, með öllum atkvæðum að skora
á biskup, að hann í samráði við hand-
bókarnefndina undirbyggi breytingu
á prestaheitinu og skyldi leggja hana
fyrir næstu prestastefnu.
Áfengismúlið. Síra Magnús Bjarnar-
son og síra Sigurður P. Sívertsen fluttu
svohljóðandi tillögu:
»Prestastefnan treystir áfram fylgi
hinnar íslenzku prestastéttar við bind-
indismálið og aðflutningsbannið,* —
Var hún samþykt með miklum atkvæða-
mun.
Jafnrétti kvenna. Síra Haraldur Ní-
elsson og síra Olafur Ólafsson frí-
kirkjuprestar fluttu þessa tillögu:
»Prestastefnan lýsir fylsta samhug
með jafnréttiskröfum kvenna.» — Var
hún samþykt með 18 samhljóða at-
kvæðum.
Fyrirlestra fluttu ennfremur síra Har-
aldur Níelsson um altarissakramentið
og cand. Sigurbjörn Á. Gíslason um
sdlgœzlu.
Nœsla prestastefna. Biskup ráðgerir
að halda hana á HÓlum íHjalta-
dal á næsta ári og er þá búist við
að jafnframt fari fram vfgsla vigslu-
biskupsins í Hólabiskupsdæmi hinu
forna.
Nl
Vígslubiskupar. Biskup gat þess að
sá skilningur væri á um kjörgengi til
vígslubiskups embættis, að það hefðu
allir þjónandi prestar, kapelánar og
prestaskólakennarar. — Atkvæðabréfin
opnar biskup í votta viðurvist 6. sep-
tember næstkomandi. Vígsla Skálholts-
biskups á að fara fram á þessu ári,
en Hólabiskups að ári, svo sem fyr
er sagt.
Pressteknasjóður xar í árslok 1908 kr.
27706,40 og var rentum úthlutað svo
sem venja er til.
Fleira gerðist á fundinum, en hér
er þó talið hið merkasta.
,Universal‘
er viðurkent um allan heim, sem
hið einasta er dugar.
Bindindissameining
Norðurlands
hélt aðalfund sinn að Svalbarðseyri
þ. 19 júní s. 1.
Fundarstjóri var kosinn form. Sam.
Kristján Jónsson í Glæsibæ, en skrifari
ritari Sam. Helgi Eiríksson á Eyrar-
landi.
Á fundinum mættu átta fulltrúar,
auk stjórnarnefndarmannanna. Fulltrúar
mættu ekki fyrir þessi félög: Bind-
indisfélag Höfðhverfinga, Bindindisfélag
Hálssóknar, Bindindisfélag Brettings-
staðasóknar, Bindindisfélag Reykdæl-
inga, Bindindisfélag Grundarsóknar,
»TiIreyndina« í Skagafjarðarsýslu og
»Baldursbrá« í Húnavatnssyslu.
Þessi voru störf fundarins:
1. Lesnar fundargerðir frá síðasta
aðalfundi »Sam.« og tveim stjórnar-
nefndarfundum þ. á. í sambandi við
fundargerðirnar skýrði form. »Sam.«
frá, að lil framkvæmdarnefndarinnar á
Norðurlandi, 1' aðflutningsbannsmálinu,
hefir »Sameiningin« borgað 210.00 kr.
Einnig lagði hann fram eftirrit af fund-
argerðum nefndarinnar, skýrði frá störf-
um hennar og árangri þeirra.
2. Lesnar og lagðar fram ársskýrslur
frá deildum »Sam.« Frá fjórum deild-
unum vöntuðu skýrslur og var stjórn-
arnefndinni falið að krefjast þeirra
hið fyrsta. Annað ekki að athuga.
3. Jafnaðarreikningur »Sameiningar-
ingarinnar* varð af serstökum atvik-
um ekki lagður fram á fundinum. Var
því gjaldkera falið að senda hann endur-
skoðunarmönnunum (Guðm. Péturssyni
og Jóhannesi Árnasyni) hið tyrsta.
Skyldi hann síðan lagður fyrir næsta
Sameiningarfund.
4. Bindindisboðunarferðirhafði Krist-
ján Jónsson í Glæsibæ farið um norður-
hluta Eyjafjarðarsýslu og Stefán Ste-
fánsson á Varðgjá um nokkurn hluta
Suður-Þingeyjarsýslu. Kváðu þeir á-
fengisnautn á þessu svæði fara stór-
um minkandi, en töldu erfitt að stofna
ný bindindisfélög vegna ungmenna-
félaganna, sem líka hafa bindindismálið
á stefnuskrá sinni.
5. Úr Sameiningunni gengu Bind-
indisfélag Grundarsóknar og Bindindis-
félag Brettingsstaðasóknar, sem báðum
hafði verið breytt í Ungmennafélög.
6. í stjórn Sameiningarinnar voru
endurkosnir, Kristján Jónsson, Helgi
Eiríksson og Stefán Stefánsson.
7. Aðflutningsbann. Um það urðu
langar umræður. Lét fundurinn í ljósi
ánægju sína yfir þvi, að Alþingi sam-
þykti lög um aðflutningsbann á áfengi.
Að lokum var samþykt svohljóðandi
ályktun: »Þar sem það er hið mesta
áhugamál »Sameiningarinnar« að að-
fiutningsbann og sölubann á áfengi
komisl í lög sem fyrst, skorar fund-
urinn á öll bindindisfélög að vinna af
alefli móti öllum þeim áhrifum, sem
miða til þess að hindra framgang slíkra
laga.«