Reykjavík - 28.02.1905, Blaðsíða 4

rcglusemi, þá væru þeir mimii hluti þeirra
fiem hér vífiru á þilskipuin.
Að hafa á móti innflutningi útlendinga
í landið, væri óréttlátt, bæði við landið og
mennina. Vér færum til Noregs, Dan-
merkur, Englands og Ameríku að leita oss
atvinnu — og vér, sem það gerðum, vær-
um yfirleitt ekkert úrhrak þjóðar vorrar —
enginn amaðist við oss í þeim löndum, og
oss mundi þykja það illa gert, ef vér mætt-
um þvi. En ættum vér þá ekki að kann-
ast við sama rétt annara að koma tilvor?
Og meðan tala landsmanna hér á landi
væri ekki !/10 þeirrar fólkstölu, er landið
gæti framfleytt, ef það væri hagnýtt og
auðsujipsprettur þess, þá væri ekki vert
að amast við innflutningi útlendinga.
Það væri fullyrt, að hér væri nægt af
sjómönnum, enginn hörgull á þeim. En
sér væri til efs að þetta væri rétt. Af
hverju kæmi það þá, að árlega þyrfti að
fá ofan úr sveitum og ráða hér á skip
„land-krabba,“ sem ekki kynnu að halda
á færi, því síður aí taka hendi til seglá
eða stjórnar á skipi? Þetta væri skaði
útgerðarmönnunum, og reyndust Norð-
menn lakari en þessir „landkrabbar“ (sem
engan veginn væru heldur fyrirmyndar-
menn að reglusemi allir), þá væri óhætt
um, að ekki mundu útgerðarmenn lengi
gera sjálfum sér það tjón að ráða þá á
skip. Norðmenn væru góðir fiskimenn,
eins góðir og hávaði íslendinga, enda þótt
þeir stæðu að baki sjómönnum uppöldum
og vönum hér i Reykjavík og af Sel-
tjarnarnesi, sem væru að líkindum fis ki-
menn beztir í heimi, eins og ræðum. kvaðst
hafa opinberl. sagt um þá áður fyrir fám
árum. Og sem sjómenn stæðu Norð-
menn íslendingnm ekki að baki, því að
Norðm. væru taldir beztir sjómenn i heimi.
Þrátt fyrir þetta væri að líkindum mót-
spyrna sú, sem hér kæmi fram gegn ráð-
ningu þessara 50 Norðmanna á gildum rök-
um bygð — þegar menn að eins vildu
halda sér við sönnuog réttu rökin —
atvinnukeppnina. Það væri svo hvervetna,
að einstaklingar, sem lifðu á að selja öðr-
um vinnu sina, stæðu liver um sig marg-
falt betur að vígi, en sá sem vinnuna
kaupir? hann er jafnaðarlega efnaðri mað-
ur og sjálfstæðari — hefir úr tilboðum
að velja. Það er auðurinn og örbirgðin,
sem þar mætast á hólmi. Verkmaðurinn
á örðugt með að bjóða birginn, af þvi að
hann er til neyddur að selja vinnu sina
til að geta lifað. En það er svo í öll-
um löndum, að verkmennirnir læra að
mynda f é 1 a g s s k a p, til að verða sterkir.
— Ef vér nú heimfærum þetta hér, þá
geta útgerðarmenn vorir aflað sér sjóinanna
frá Noregi, Færeyjum og hver veit hvað-
an; en sjómennirnir geta ekki, fátækir eða
efnalitlir fjölskyldumenn margir hverjir,
leitað sér atviunu út um lönd. En þar
sem bæði útgerðarmönnum og öllnm öðr-
um kemur saman um, að kröfur sjómanna
hér um laun fyrir vinnu síma, sé að öllu
leyti sanngjöm (það eru einmitt sjómenn-
irnirnir, sem halda fram bálfdrættis-kjör-
unum), þá er von að sjómönnum sárni,
cf þeir sjá atvinnu sinni teflt í voða með
þvi að fara að rýra kaupið eða lækka.
Og sé þessir Norðmonn ráðnir til að vinna
fyrir lægra kaup, en hér tiðkast nú, þá
er sýnt hvað setur. Þá eiga þeir að bind-
ast félagsskap, svo að hver sjómaður skuld-
bindi sig til að ráðast alls ekki á skip,
þar sem neinn maður er á ráðinn með
lægri kjörum, en þeir ákvoða að lægst
megi vera. — Og þessu væri sjómönnum
hér innanhandar að koma á, ef þeir værn
nógu félagslyndir og einbeittir. En gæta
yrðu þeir þess, að spenna ekki bogann of
hátt, svo að þeir eyddu útveginum. En
á þvi virtist engin hætta eftir því að dæma,
hve sanngjarnlega þeir litu á málið og
töluðu um það.
Síðar yar upplýst, að þessu yrði ekki
við komið nú, með því að Iangflestir væru
'nu'ráðnir áf. [En það ætti aðgeraihiríha
til í þetta sinn. Næsta haust má koma
samtökum á].
Sigurður Sigurðss. hafði enga trú á inn-
flutningi neinna útlendinga hingað, og sá
ekki að þetta tiltæki, að fá hingað norska
sjóménn, gæti á neiná hátt aukið vinnu-
kraft til sveita. Ef hér væri fólksskortur,
gæti verið nokkur ástæða, en sér væri
ekki kunnugt að svo væri; heldur
væri t.ilgangurinn að auka framboð á vinnu,
til að lækka kaupið. Var samdóma J Ó.
um félagsskap sjómanna. Rangt hefði
verið af útgerðarmönnum að fara með
þetta á bak við Bárufélagið.
Rúmið leyfir ekki að geta ítarlega um
umræður. Vér höfum ekki greint frá
ræðum hvers einstaks af ræðumönnum sjó-
manna; margir töluðu í líka átt í aðalefn-
inu. En morg einstök atriði komu fyrir í
ræðum sumra, sem vóru fróðleg í sjálfu
sér, þó að þau snertu að eins óbeinlínis
aðalmálið.
Þannig var t. a. m. minst á, hve mjög
farmannalögin væru mishaldin í ýmsum
greinum, eu sjómenn kærðu það þó aldrei,
til að forðast úlfúð. Fæðið tekið til dæmis,
og væri sjómönnum þó sízt vanþörf á ó-
skemdu _fæði. — Óþarfur mannfjöldi
(25—2S- 30) á 8umum skipum, og væri
nær að jafna töluna, en að sækja útlend-
inga. — Upplýst, að sumir stærri útgerð-
armenn hér sendu smala upp um sveitir,
til að smala á skip sín óvönum sveitamönn-
um, er ekkert kuin.a til fiskiveiða eða sigl-
inga — og borga svo smölum þessum 5 kr.
fyrir hvern landkrabba, sem ánetjaðist hjá
þeim. — J. Ó. ritstj. hafði vakið þá spurn-
ing, hvort það væri ekki óhagfelt, að allir
skipsmenn væru ekki ráðnir fyrir allan
fiskitímann (1. Marz til Sept.-loka), og svör-
uðu því ýmsir og allir á einn veg, að það
væri ið mesta óhagræði öllum; menn sem
ráðnir væru fyrir allau útivistartímann
væru sjómenn, hinir óvanir sveitamenn.
. Sumir tóku sérstakl. fram, hvert afla-
tjón að því væri, að verða að sigla hing-
að til mannaskifta hvort heldur 14. Maí
eða um Jónsmessu, og Þ. E. vakti máls
á, hver skaði það einatt væri, að verða
að sigla til Rvíkur hvert sinn er skip
væri hlaðið, t. d. norðan frá Skagatá eða
austan af Langanes-flóa, og eyða í það
ferðalag vikum af dýrmætum tima, í stað
þess að geta lagt aflann upp til verkunar
eða selt hann á næstu höfu og huldið svo
víðstöðulaust afram að afla rneira.
Þetta er að eins fátt eina afmörgufróð-
legu og nytsömu, er fram var tekið. En
hér neyðir rúmið oss til að enda.
Landshornanna milli.
Ofsa-veður var á Austurlandi 8. þ. m.
með snjókomu og frosti. Smá skemdir
urðu þá á húsum og bryggjum á Seyðis-
firði. En aðfaranótt 14. f. m. gekk í hláku
með ofsastorini frá suðvestri og kvað hafa
verið eitthvert hið mesta hvassveður sem
menn muua þar. Urðu þá töluverðir skað-
ar á Seyðisfirði: Sóttvarnarhúsið fauk og
þak tók af töðu-hlöðu og skemdist og tap-
aðist töluvert af heyinu; járnþök fuku af
fleiri húsum og rúður brotnuðu viða.
Slldarafli var um áramótin allgóður
á Fáskrúðsfirði og og 31. Des. segir „Austri"
hlaðafla á Norðfirði.
Maður varð úti miili Steingrimsfjarð-
ar og Reykhólasveitar seint í Janúar,
Ragnar Jónason, vinnumaður frá Hólma-
vík í Steingrimafirði.
Norsku sjómennirnir í Reykjavík.
Þeir komu upp með »Perwie« 49 af
þessum 50 norsku sjómönnum, sem
hingað vóru ráðnir (einn varð eftir í
Færeyjum?). Peir kvað hafa verið ráðn-
ir upp á kaup, er algengt var í Nor-
egi, eða vel það, og fengið fria ferð
hingað, en þeim sagt af ráðanda, að
þetta væri hæsta kaup, er á Islandi
gerðist. En þeir vóru vist ckki komn-
ir langt upp af bryggjunum hér, er
þeir fréttu, að þeim hefði verið rangt
skýrt frá, og að hér væri íslendingar
alment ráðnir upp á betri kjör. Petta
mun þegar hafa vakið óánægju meðal
þeirra. Nokkrir þeirra, ekki allfáir,
höfðu skvett einhverju áfengi i sig þenn-
an fyrsta dag, og var það ekki tiltöku-
mál um sjómenn nýkonma af skipsfjöl
í ókunnu landi; því síður, er þar við
bættist óánægja þeirra yfir að þykjast
tældir til að ráðast fyrir of lágt kaup.
Og svo hættist þar ofan á, að íslenzk-
ir sjómenn, tveir bræður einkum, höfðu
að sögn lagt sig mjög i framkróka um
að gera mennina fulla. Pess ber að
geta, að ekki vóru það Bárufélagsmeð-
limir, er þetta léku.
Ærsl talsverð liöfðu einhverjir af
þessum drukknu Norðmönnum gert,
og vóru 8 þeirra settir í varðhald um
nóttina og slept svo aftur næsta morg-
un með einhverja litla sekt (fyrir ó-
skunda á strætunum).
Ærsl þessi segja þeir sem bezt um
vissu, að haíi verið fult svo mikið ís-
lendingum að kenna; götustrákar og
fullorðnir menn vóru sífelt í þvögu
utan um þá sem drukknir vóru og
gerðu sitt til að trylla þá og æra. Er
það vansi þjóð vorri að geta ekki séð
útlendinga í friði, þótt ölvaðir sé.
Hins vegar ættu Norðmennirnir að
gæta þess að gera ekki sér og þjóð
sinni vansa með óreglu eða illum lát-
um hér. íslendingar bera svo hlýtt
þel til Norðmanna, náfrænda sinna,
að livorugir ættu að gera neitt til að
spilla því.
Pað vita allir íslendingar, sem til
Noregs hafa komið eða dvalið þar,
hversu Islendingar eru þar bornir á
höndum cins og bræður, og það þótt
vér höfum því miður sent þangað stund-
um misjafna sauði, er ekki liafa verið
þjóð vorri til sóma.
Látum þvi frændur vora, sem hing-
að vitja, mæta ofurlitlum hluta af því
bróðurþeli og umburðarlyndi, sem
landar vorir hafa jafnan átt að fagna
í Noregi.
íæktiislist og
reynsla ieikmanna.
Það kemur öllum saman um, að læknis-
list vorra tíma sé í miklum blóma, að vís-
indin hafi nú náð hámarki sínu bæði í
haudlækningum og lyfjagjörð. Það er því
talsverðrar eftirtektar vert, að lælcnar nú,
einn eftir annan, grípa til ýmissa þeirra
meðala, er leikmenn nefna „húsmeðul.11
En því gjöra læknarnir þetta?
Af því þeir hafa hvað eftir annað rekið
sig á ýmsa kvilla, sem öll læknisvizka
þeirra verður að gefast upp við, en ein-
hver ofur einföld lyfjasamsetning hefir aft,-
ur á móti læknað að fullu, — og fram
hjá þessu hafa inir læknisfróðu menn ekki
viljað ganga.
Af þessu mega leikmenn læra, að góð-
um og gömlum ráðum, gefnum með greind
go hyggindum, eftir því sem reynslan og
þekkingin hafa í Ijós leitt, er alls ekki
hafnandi, , .
Eitt af þessum húsmeðulum er Kína>
lífs-elixír herra Waldemars Peter-
sens, og hefir hann þegar fyrir löngu
hér á landi, sem annarstaðar vítt um heim,
áunnið sér almenna hylli og þykir eitt hið
helzta og bezta meltingar- og heilbrigðis-
lyf.
En ástæðan til þess, að vér skýrum frá
þessu einmitt nú, er sú, að við heimsókn
herra Waldemars Petersens hér fyrir
skömmu, höfðum vér tækifæri til þess að
sannfærast um, að úti í inum stóra heimi
hefir elixir hans hvervetna hlotið cinróma
hrós og þykir ágætislyf fyrir magann, með
því það gerir meltinguna reglubundnari
og varnar því að óregla komi á líflærin,
en færir likamanum þar að auki ýmis efni,
sem hann má ekki án vera, en fær að ems
lítið af í inni daglegu fæðu.
Til sönnunar þessu sýndi hr. W. Peter-
sen oss ekki að eins yfirlýsing frá inu
konunglega danska heilbrigðisráði, sem
vottar, að í Kina-lífs-elixírinu séu að eins
þau efni, sem gagnleg séu fyrir heilsu
manna, heldur lagði hann einnig fram ó-
teljandi vottorð frá efnafróðum mönnum
og fólki af öllum stéttum mannfélagsins,
sem sönnuðu, að elixírið hefir læknandi
áhrif á meltinguna og líffærin i heild sinni.
Loks sýndi hann oss, að elixírið, sem er
hans cigin uppfundning, hefir verið sæmt
gullmedalíum, mcðal annars á sýningum í
París, Amsterdam, Andverpen, Chicago,
Briissel og London. Sem Biðustu og ef
til vill ekki ómerkustu sönnun fyrir ágæti
elixírsins, sýndi hann oss, að í Daumörku
er bindmdismönnum heimilt að neyta þess,
meðal annars af þeirri ástæðu. að í því
er ekki meiri vínandi en venjulegt er að
hafa í meðulum og matarsafa til að verja
hann skemdum.
Eins og áður er sagt er elixirið eigin-
uppfundning hr. W. Petersens. Það er
og honum að þakka, að nú hefir tekist, í
þar til gerðum vélum, að fá lyfið sterkara
en áður, svo að elixírið, þrátt fyrir hækk-
aðan toll, er orðið ódýrara en það yar
fyrrum, þegar það var tilbúið i Danmörku.
Sannleikurinn er sá, að aukningin á
styrkleik lyfsíns vegur fyllilega á möti
verðhækkun þeirri sem af tollinum hlýtur
að stafa.
Það eru meðmælin sem ganga mann
frá manni, er valdið hafa inni stórmiklu
útbreiðslu á bitter hr. Waldemars' Peter-
sens, — valdið sigurlör lians yfir stór
svæði jarðhnattarins, án fyrirhafnar frá
framleiðandans Iiálfu.
Almenningur hefír komist að raun um,
að bitter hans er ágætis húsmeðal. sem
kemur í veg fyrir mikið af sjúkdómum
með því að það gefur líkamanum meira
mótstöðuafl, ver yfir höfuð heilbrigðina
og eykur hana.
Verksvið hr. Waldemars PotersOtlS er
þó viðtækara en þetta. í Kaupmanna-
höfn rekur hann stóra vínsölu, sem
er í miklu áliti, og hefir söludeildir í
flestum bæjum út um alla Danmörk og
sjálfstæð verzlunarhús muð vöruforða í
Bordeaux, Oporto og Barcelona. En þrátt
fyrir þessi umfangsmiklu viðskifti hefir
hann samt som áður getað komist yfir
að leysa tvö mjög svo vandasöm verk
efni, en það eru stofnun eimingarverkstofu
fyrir kryddlög og ávaxtasafa-verkstofu.
Þessi störf og stofnanir hafa áunnið sér
mikið álit, í Danmörk. En að nafn Walde-
mars Petersens er orðið svo víðfrægt
og vel metið, sem það nú er, það er þó
iyrst og fremst Kína-Iífs-elixírinu að þakka,
sem hvervetna er orðið vinsælt og ómiss-
andi húsmeðal.
Islendingur.
PrentBmiðjan Gutenborg.
Pappirmn frá J6ni Ólafssyni.