Reykjavík - 15.03.1905, Blaðsíða 3

55
Prentpappír
og skrifpappír hefi ég birgðif af. Sel
ódýrra að mun, eftir gæðum, en aðrir.
Jón Ólafsson.
Kópíu-presBur
á 6 kr. 50 aura selur
Jón Ólafsson.
Kópíu-bækur
algengar (500 bls.), 2 kr. 50 au.
Jón Ólafsson.
notendur landsins geti sölsað undir sig
ineiri réttindi yfir landinu en þeim bera,
og á þann hátt útilokað þá, er síðar taka
sér bó'festu í bœnum, frá notkun landsins.
Niðurl. næst.
Heimsendanna milli.
Rúmleysi í blaðinu heflr liamlað
oss frá að geta urn tíðindi nýlega frá
Noregi. Þar heflr um stund verið
reynt bæði af Norðmanna hendi og
Svía að semja um, að ríkin hættu
að hafa sameiginlega konsúla
(verzlunar-ríkisfulltrúa) í útlöndum,
en hefðu hvort sína, og stæðu þeir
undir stjórn hvors ríkisins um sig.
— Sumum þótti þetta of skamtgengið,
vildu fá aðskilnað líka nú þegar á
stjórn utanríkismála. En aðrir töldu
byggilegra að reyna þetta fyrst,
°g fitja sig svo fram iengra, er þetta
væri fengið. Enn bar það á milli við
síðustu kosningar, að sumir vildu
ekkise»;ya um þetta við Svía; sögðu
Noreg eiga rétt á að skipa þessu
máli út af fyrir sig; ef konungur
staðfesti ekki lög um það, þá þyrfti
að eins þijú stórþing að samþykkja
það, og yrði það þá að iögum, hvort
sem konungur staðfesti það eða ekki.
Hitt varð þó ofan á, mest fyrir
ötulan flutning skáldkonungsins fræga
og skörungsins mikla, Bjornstjerne
Björnsons, að mikill meiri hluti al-
þýðu veitti þeim fylgi, er semja vildu
við Svía um málið, enda var vitan-
legt, að þáverandi stjórn Svía var til-
loiðanleg tii samkomulags. Bjernson
fór á undan kosningum um endi-
angan Noreg og flutti ræður um
málið. Hægri menn og nær helmingi
vinstri manna fylgdu þessu, og þá
myndaðist Hagerups-ráðaneytið (af
hægri og vinstri).
En er til kom, vildi þing Svía ekki
fallast á það sem stjórn þeirra hafði
að gengið, og urðu ráðaneytis-skifti
f Svíþjoð. Varð svo ekkert úr sam-
ningum.
Bjei nson tók þá svo í streng, að fram-
ar semdu Norðmenn ekki við Svia
um þetta mál né önnur, utan eitt:
algerðan aðskilnað beggja ríkjanna,
og svo varnar-samband á eftir. Hann
vildi láta konung kveða á, hvern af
œtt sinni hann léti Norðmenn fá til
konungs, 0g SVo vildi hann fá sam-
bandi þvi sem nú er slitið að fullu.
Hitt vildi hann ekki, að Norðmenn
færu að samþykkja iög um þetta þrí-
vegis og láta þau öðlast gndi hvort
Sem konungur staðfesti eða ekki,
þótt hann játaði að Norðmenn hefðu
lagarétt tii þess. Eins og útTft st.æði,
væri ekki til þess stofnandi, er til
styrjaldar gæti leitt, og hvað sem
laga-rétti liði, væri bezt að koma sér
saman við Svía; það gæti aldrei á
öðru staðið, en nokkurum tíma, að
þeir sannfærðust um rétt Norðmanna.
Hagerup og hægri flokkurinn er nú
orðið samdóma vinstri mönnum um
það, að sérstaka konsúla þurfi Nor-
egur að fá og eigi rétt á að fá, og
er það Bjornsson að þakka, að svo
er komið. Nú hefir norska ráða-
neytið sagt af sér völdum af því, að
ekki urðu allir á eitt sáttir unr, hvern-
ig nú skyldi í málið taka. En Óskar
konungur hefir tekið sér þetta nærri,
enda gerist gamall og lasinn, og hefir
hann skipað Gústav son sinn, krón-
prinz, til að vera ríkisstjóra i sinn
stað. Gústav sonur hans er nú nýlof-
aður bióðurdóttur Bretakonungs.
Ágreiningurinn í stjórninni var um
það, að Hagerup (og Sigurður Ibsen?)
o. fl. vildu byrja að semja um að
slíta sambandinu við Svía, en Michel-
sen o. fl. vildu að þingið samþykti
þegar lög um, að Noregur hefði sér-
staka konsúla, og það mál hefir þingið
nú tekið fyrir, og gengur það sjálf-
sagt fram. Konungur hefir beðið þá
Hagerup að gegna störfum um hríð,
og er talið að hann muni ætla að
bíða úrslita málsins á þingi áður en
hann kveður sér nýtt ráðaneyti.
Stríðiö. Um 17. Febr. var talið.
að Rúsar hefðu um 450,000 herliðs
undir vopnum milii Sja-hó og Harbin
og væri 280,000 af því sí-viðbúið á
vígveili, en 170,000 varalið, flest í
Múkden, til taks að styðja megin-
herinn.
Frá 19. til 22. f. m. varð talsverð
orrusta við Tjin-ke-tsjen, þorp eitt,
um 50 míl. SA frá Múkden og ámóta
langt NA frá Ljá-yang. Þar höfðu
Rúsar vígstöðvar og vel um sig bú-
ið. Að kvöldi 22. róðu Japanar á
aðalstöð Rúsa þar, en nótt skall á
fyrri en yfir lyki, en næsta morgun
hófst orrusta á ný og lauk svo, að
um miðaftau flýðu Rúsar undan norð-
ur; tóku Japanar 24 fanga; Jiðugt
200 Rúsar lágu dauðir á vigvelli, en
um 1,800 særðust, og dóu ekki all-
fáir af þeim síðar. Japanar náðu
þar þrem fallbyssum. yfir 200 byss-
um og yfir 100,000 hlöðnum skot-
hylkjum. 17,000 Rúsar vóru í orr-
ustu þessari.
Unr 26. f. m. virðist hafa byrjað
fyrst sú orrusta, er mest hefir enn
oiðið í þessu stríði, og var henni
eigi lokið enn 8. þ. m. síðdegis, er
„Laura“ fór frá Leith, eftir því sem
Edinborgar kvöldbiöð frá þeim degi
segja. Þann 27. stóð skothríðin
yfir alla fylkingar-línu beggja her-
janna, en hún náði þá yfir 120 míl-
ur enskar frá austri til vesturs.
Þennan dag var orrustan hörðust
austast. Þar stýrði Kuroki atlögu.
Þennan dag og ina næstu á eftir
hröktu Japanar vestur-arm Rúsa 10
mílur aftur á bak. Oku stýrði þar
árásinni af Japana hálfu. En að aust-
an hafði Kuroki hrakið þá 15 mílur
aft.ur á bak.
Sunnan að miðfylkingunni sótti
Nodzu hershöfðingi Japana og hrakti
þá einnig norður á við.
Nú er frá þvi að segja, að Sín-
verjar eiga járnbraut, er kemur sunn-
an frá Peking og Tíen-tsín og iiggur
norður að Sjín-ming ting vestan við
landamæri Mandsjúrís, NW frá Múk-
den. Sú braut er á valdi Sínverja
og í þeirra hendi og er Sjín-ming-ting
nyrzta endastöð brautarinnar. Rús-
ar höfðu leyft sér að senda þangað
hermenn, þótt það væri í sínversku
landi, og vildu auðsjáanlega hafa hönd
1 bagga með, hvað flutt væri með
brautinni.
Nogi hershöfðingi, sá er vann Port
Arthur, stýrði allmiklum her, er var
allra-vestast af öllu liði Japana. Hann
hélt liði til Sjín-ming ting og rak
Rúsa burt þaðan; hélt svo liði sínu
austur þaðan og kom austur að vestur-
armi Rúsa-hers. Gerðu þeir Oku svo
harða aðsókn að Rúsum dag eftir
dag, að vestari armur Rúsa-hers hrökk
allur undan og beygðist svo, að 'nann
vissi síðast. í norður og suður. Síð-
ast, er fregnir ná, var lið Japana einar
2 mílur enskar fyrir vestan Múkden
og skutuáborginaíákafameð 11-þuml.
fallbyssum. Sögðu svo Sínverjar, er
þaðan flýðu, að bærinn hryndi rnjög
og.brynni af skothríðinni. Mælt er,
að Nogi, eða eitthvað af her hans,
muni komið eigi allskamt norður fyrir
Múkden, og muni ætla að reyna að
ná \aldi á járnbrautinni þar; en Rús-
ar hafa varðlið með henni fram.
Aftur er sama sagt um austur-arm
Rúsa-hers, að hann sé svo undan
hrokkinn, að hann viti einnig í norð-
ur og suður, og hrekist einlægt und-
an Japönum vestur á við. Er ein-
sætt, að það er tilgangur Japana, að
reyna að ná höndum saman fyrir
norðan Rúsa og ná járnbrautinni þar.
En hvorirtveggju munu mjög þreytt-
ir hafa orðuir verið eftir 10 daga lát-
lausan bardaga að kalla má. Fyrir
Rúsum bætist það ofan á, að sagf
var að talsvert af liði þeirra hefði 7.
þ. m. varla bragðað mat í tvo sólar-
hringa.
Það er nokkurn veginn áreiðanlegt,
að Japanar höfðu unnið orrustu þessa
að kalla. Það eina, sem óvíst var
um leikslokin, var það, hvort það af
meginher Rúsa, sem uppi stendur,
fái dregið undan á flótta norður til
Tíen-lín eða Harbin, eða hvort Jap-
anar hafi þrótt til að kvía þá að
norðan og ná brautinni frá þeim.
Mikið er af mannfalli látið í þess-
ari orrustu, en engar reiður er enn
að henda á neinum tölum í þá átt.
Síðast er sagt, að Nogi hafi verið að
halda með her norður með Ljá-fijóti,
og mætti þá ætla að hann hugsaði
um að taka brautina norðan við
Tien-lien.
Úr Mukden voru sagðir flúnir norð-
ur allir embættismenn og sjúkir menn
og flest fólk annað en hermenn; en
þeir brenna nú þar vistabúr og ann-
að, er þeir treystast eigi að flytja,
og er auðsætt á því, að Mukden hefir
verið að því kominn að falla alveg í
hendur Japana.
— Þriðja flotann höfðu Rúsar sent
af stað úr Eystrasalti austur, en ekki
ægilegau þó, eitt vígskip, þrjú beiti-
skip og eitthvað af smærri skipum.
— 15 stór eimskip vóru Rúsar að
semja um að leigja af Hamborgarlín-
unni og kaupa nokkur önnur. Áttu
þau öll að flytja kol og vistir flota
þeirra, sem er á leið austur. En í
byrjun þ. m. kom það upp úr kafi,
að Rúsar gengu frá kaupunum og
leigunni, og er það talinu vís vottur
þess, að þeir muri nú, eftir síðustu
ófarirnar eystra, einráðnir i að kulla
allan sinn hörmulega flota heim aftur.
— Eins og áður hefir getið verið,
halda Japanar Yladivostok í varðkví.
Hafa þó nýlega aukið varðkvíunar-
flotann með stóru herskipi og 20
tundurskipum. Innan árs ætla Jap-
anar að hafa smíðað sér nýjan tund-
urskipa-flota, sem næst jafnstóranþeim
er þeir áttu i byrjun stríðsins. Öll
eiga þau skip að vera 380 tons á
stærð, hvert um sig, og hafa 29 mílna;
hraða. Hvert skip á að hata tvö
tundurskeyta-hol (tubes) auk venju-
legs vopnabúnaðar. — 10 tundur-
skip hafa þeir þegar full smíðað og
mannað og eru þau komin í flot-
ann.
— 27. f. m. var 3. Eystrasalts-
floti Rúsa ekki kominn iengra en að
Cherbourg á Frakklandi.
— Ósatt er það nú staðhæft að
sé með öllu, að Rúsakeisari hafi á-
vítað Gripenberg hershöfðingja. Hitt
er og kórvilla í meira lagi, er „ísaf.“
flytur í gær, að hann hafi sett.ur verið
í varðhald. Hitt er áreiðanlegra, að
hann var sendur um hæl að kalla
austur í1 Mandsjúrí aftur og látinn
taka við yfirforustu annarar aðal-her-
deildarinnar þar. En afleiðingin af
ferð hans til Pétursborgar nú að verða
sú, að kveðja á Kuropat-kin heim
aftur, þ. e. setja hann frá herstjórn'.
— Svo segja sumar fregnir, en ó-
víst hve áreiðanlegar, að floti frá Jap-
önum sé nú kominn suður í Indlands-
haf, og muni því mega við búast tíð-
indum þaðan.
— Sjóliðið á Eystrasaltsflota Rúsa in-
um fyrsta kvað vera hugdauft mjög
og ófúst að halda áfram austur síð-
an er uppgjöf Port Arthur íréttist.
Ýmis af kolaskipunum þýzku og ensku,
er flotanum fylgdu, hafa nú ýmist
snúið aftur eða neitað að halda aust-
ar en í Indlands-haf.
— Japanar kváðu nú vera að