Reykjavík - 23.09.1905, Blaðsíða 2

178
R EY KJAVÍK
Lagastaðfestingar
og lög’speKi Taltýinga.
Þeir vórn ekki lítið gleiðir yfir
því í sumar Valtýingar, og mál-
tólin þeirra, að staðfesting toll-
laganna væri allsendis ólögmæt,
þar sem konungur ritaði undir
þau utan ríkisráðs, án þess að
ráðherrann (sem ritaði undir þau
fyrir fram um leið og hann sendi
þau út) bæri þau upp fyrir hon-
um samstundis í ríkisráðinu.
Yfirdóms-landvarnarspekingur-
inn sagði þeim, að engin lög væru
gild, nema þau væru undirskrif-
uð í ríkisráðinu að ráðherra ís-
lands viðverandi og á sjáandi;
annars væri enginn vitundarvott-
ur(!) að undirskrift konungs.
Þetta höfðu þeir svo eftir, bæði
Skúli — sem líklega hefir vitað
betur — og Jóhannes sýslumað-
ur, Vallýr og Ísafoldar-Björn og
Fjallkonu-maðurinn, sem sjálfsagt
hafa ekki vitað betur.
Ráðherrann benti þeim á, eða
skýrði þeim frá, að konungur
ski'ifaði aldrei undir nein lög í
ríkisráðinu, þó að þau væru bor-
in þar upp fyrir honum. Lögin
væru venjulega send konungi að
afstöðnum rikisráðsfundi, og síð-
an undirskrifaði konungur þau
án þess að neinn ráðgjafi væri
við þá athöfn, sendi þau svo aft-
ur ráðgjafa þeim sem í hlut á.
En ráðgjafinn gæti undirskrifað
hvort heldur á undan konungi
eða á eftir.
Hann benti og á það, sem satt
er, að í stjórnarskránni stendur
að vísu, að ráðherrann beri upp
fyrir konungi »í ríkisráðinu« öll
mikilsvarðandi málefni, þar á
meðal lög'. En þar stendur ekk-
ert um, hvort lögin skuli svo
fram borin áður en þau eru stað-
fest eða síðar.
Auðvitað vóru toll-lögin kgl.
frumvarp og því borið upp fyrir
konung fyrir fram.
Ráðherrann skýrði og frá, að
það væri altízka í ríkinu, að kon-
ungur skrifaði undir lög ulan rík-
isráðs og áður en þau væru hor-
in þar upp. Síðan væru þau
borin upp í ríkisráðinu á eftir,
og væri samþykki það, sem kon-
ungur þá léti í ljós, kallað »cor-
roboratioiui.
Þetta lýsli Dr. Valtýr o. fl. hlátt
áfram ósannindi.
Vér getum nú upplýst, að á
síðustu 22 árum hafa að minsta
kosti 14 lög verið staðfest af kon-
ungi á þennan hátt:
Lög um gagnfræðaskóla á Akur-
eyri 10/n 1903.
Lög um heimullegar kosningar til
bæjarstjórna í kaupstöðum
10/n 1903.
Lög um hfsáhyrgð fyrir sjómenn
á þilskipum 10/u 1903.
Ekkert af þessum þrem laga-
hoðum hafði verið horið undir
konung fyrirfram sem frumvarp.
Enn fremur:
Fjárlögin fvrir 1884—85, þann 8.
Nóv. 1883.
Fjáraukalög f. 1880—81, s. d. 1883.
Lög um að stjórn. veitist heimild
til að selja nokkrar þjóðjarð-
ir s. d. og s. á.
og 7 önnur lög' sama dag og ár.
Vegalögin 10. Nóv. 1887.
Og vel má vera að fleiri sé,
þótt oss sé ekki kunnugt um.
Þá má geta þess, að ekki ó-
merkari tög í Danmörku, en sjálf
fjárlögin dönsku, eru alloftast stað-
fest á þennan hátt.
A þessum dæmum, sem hér
eru til færð, eftir órœkustu vitneskju,
geta nú allir séð, hvorir hafa
reynt að blekkja menn í þessu
efni, Valtýingar eða stjórnin.
Vér segjum: blekkja, því að
það er kunnugt, að allmargir
kaupmenn hér ætluðu að táta
narrast til að fara í mál við stjórn-
ina út af tollgreiðslunni og byggja
þá ílasför á fullyrðingum mál-
gagna eins og ísaf, og Fjk.
Nú kváðu þó allir inir hygg-
nari kaupmenn, sem út í það
leiddust, vera fallnir frá þessari
fyrirætlnn, sem auðvitað gat ekki
orðið þeim til annars en íjártjóns,
en lítils virðingarauka.
Kostnaðar-áætlanirnar
og reynslan.
»Reynslan er sannleikur.«
Jón Repp.
Það gekk ekki lítið á fyrir »ísa-
fold« og allri halarófu stjórntjenda-
blaðanna í vor og sumar, að tetja
almenningi trú um, að áætlanir
stjórnarinnar (eða verkfræðinga
þeirra, er hún studdist við) væru
svo fráleitlega vitlausar, að þær
»næðu engri átt.«
Stjórnin átti að leggja fram tóm-
ar fals-áætlanir, til að gabba þing
og þjóð út í þá ráðleysu að veita
fé til landsimans, — fé, sem svo
á eftir reyndist margfaldtega ónógt.
Þeir sátu við og reiknuðu og
reiknuðu: Björn Jónsson og Valtýr,
sem hvorugur kann að reikna rétt,
og Björn Kristjánsson kófsveittur,
sem kann að reikna rangt.
Sérstaklega lögðu þeir alúð við
staura-flutninginn. Fyrst komust
þeir að þeirri niðurstöðu, að land-
flutningurinn á hverjum staur
mundi að meðaltati verða um 20
kr. — í atlra minsta lagi 15 kr. —
fyrir hvern staur.
Þegar á þing kom, lækkaði þó
nokkuð áætlun þeirra félaga, niður
í 10—15 kr.
Það komustþeir kumpánar tœgst,
að reikna (í nefndaráliti minni lilut-
ans) áætlun stjórnarinnar 9á,500 kr.
of lága!
Stjórnin hafði áætlað, að flut-
ningur stauranna á landi mundi
kosta 43,000 kr. Meiri hluti nefnd-
arinnar, sem fór mjög varlega í
allar áætlanir, vildi hækka þessa
áætlunarupphæð stjórnarinnar um
4,250 kr., eða upp í 47,250 kr. alls.
En minni hlutinn vildi hæltka á-
ætlun atjórnarinnar um 94,500 kr.,
eða færa kostnaðinn við flutning
stauranna á landi upp í 137,500 kr.
Hverjir skyldu nú liafa haft rétt-
ast fyrir sér: stjórnin, meiri hluti
simanefndarinnar eða minni hluti
hennar?
Regnstan ein er ólyginn dómari
um það. Hún ein getur skorið hér
svo úr, að engum tjái að rengja.
Og luin hefir þegar að mestu
legti gert það.
Nú eru bindandi tilboð komin
til stjórnarráðsins uin allan staura-
flutninginn austan frá Seyðisfirði í
Norður-Múlasýslu og vestur að
Hrútafjarðarbotni (að Holtavörðu-
lieiði). Á þessu bili eru öll örðug-
ustu og dýrustu flutningssvæðin.
Og liver verður kosfnaðurinn á
þessu svæði (inu örðugasta og dýr-
asta) ?
Hann verður meir en 4,800 kr.
lœgri, á þessu svæði, heldur en Al-
þingi (eða meiri hluti sfmanefndar-
innar) hafði áætlað.
Með öðrum orðum :
Á langerfiðasta flutningssvæðinu
hefir sparast, frá áætlun meirihluta
simanefndarinnar, meiri upphæð en
sú, sem liún hækkaði áætlun stjórn-
arinnar um.
Hvar nær svo heima áætlun
minnrhlutans, Valtýinganna eða
ísfyldinganna, sem töldu áætlun
stjórnarinnar um stauraflutninginn
94,500 kr. of lága ?
Hvorir luifa þá regnt að segja
þjóðinni samvizkusamlega satt, og
hvorir liafa regnt að btekkja hana
um þelta atriði?
Reynslan hefir nú skorið úr því.
Og á sama hátt mun hún skera
úr öllum öðrum öfga-ósannindum
»ísafoldar« og hennar blaðahala-
rófu.
Þjóðin — almenningur — hlýtur
þó að ganga úr skugga um annað
eins og þctta.
Þeir hljóta að vera grátlega
blindir og vilja ekki sjá, sem aug-
un opnast nú ekki á.
Fyrirmyndar-orðbragð.
Þeir sem vilja læra prúðmannleg-
an, drengilegan og sómasamlegan
blaðamanna-rithátt, þurfa ekki annað
en fá sér eitthvert eitt tölublað af
„ísafold.“
Héma er sýnishorn af ummælum
hennar um meirihluta fulltrúa þjóð-
arinnar, rétt úr síðasta blaðinu einu.
Hún nefnir þá þar:
„Leigutól“
„Skósveina“
„ Gorgeirsfulla Bakkabræð ur “
„Dana-sleikjur“
„Skriðdýr"
„Ið þýlynda ráðgjafalið"
Enn fremur segir hún um þá:
„Þeir svíkja þjóðina í trygðum“
„Blaða skriðdýr þeirra ausa auri og
ólyfjani, lygum og fúkyrðum."
Ámóta þessti er í hverju blaði.
Do do og ná-ná!
Birni Jónssyni rangt gert.
Óviljandi hefir oss orðið það, að
gera Birni Jónssyni ritstj. rangt í
síðasta blaði, og skulum vér ótilkvadd-
ir hraða oss að leiðrétla það.
Þar er sagt (á 175. bls., 1. dálki,
9. 1. a. n.), að hr. Bj. J. bafi selt
landsstjórninni pnppírinn í Stjórnar-
tíðindin fyrir 14 kr. 40 au. rísið.
Þetta er rangt. Það var fyrir 1200
eintaka upplag af hverju tölublaði
(Va örk) að hann tók 14 kr. 40 au.
fyrir pappírinn. En þar sem 1200
hálfarkir eru af rísi, þá hefir hann
að eins tekið kr. 11,52 fyrir rísið
— ekki útaf helmingi meira en sá
pappír er annars seldur.
Það er nóg samt, sem hann hefir
flegið landssjóðinn fram undir 20 ár,
þótt ekki sé þar um neitt ýkt.
Þakklætiskveðja
frá C. G. Schack sjóliðsforingja.
Alþingismenn i sumar sendu
yfirforingjanum á »Heklu«, kapt.
C. G. Schack, skrautritað ávarp
með þakklæti lyrir inn franiúr-
skarandi dugnað hans gagnvart
hotnvörpungum. Og um sama
leyti sendu 230—40 borgarar hér
í bæ honum annað ávarp líks
efnis. »Reykjavík« hefir verið
heðin að llytja þessi þakkarorð
aftur:
Til Alþingis íslemlinga.
Hér með legfi ég mér að senda
öllum meðlimum Alþingis lslendinga
hjartanlega og innilega þökk fgrir
þakkarávarp það, sem þingið hefir
sent mér. Mér er það mesta á-
nœgjuefni að sjá, að ið háa þiug
hefir verið ánœgt með það starf,
sem ég hefi rœkl fgrir lsland svo vel
sem mér var auðið, og það er sá
mesti sómi, sem mér gat verið sgnd-
ur, að fá slíka einróma viðurkenn-
ingu frá inu þjóðkjörna þingi lands-
ins. Um leið og ég heiti því, að
beita öllum mínum kröftnm og á-
stundun til að vinna að heill Islands,