Reykjavík - 25.10.1905, Qupperneq 3

REYKJAVÍK
199
hraðskeytafæri landssjóðs, er getur um
í 1. gr., og samningum verður ekki
komið við um kaup á henni, skal
hún eftir ráðstöfun ráðherra íslands
tekin eignarnámi, gegn endurgjaldi eftir
mati óvilhallra dómkvaddra manna. —
Landssjóður skal og bæta skaða á
landi manna, húsum og öðrum mann-
virkjum, sem hlýzt af lagningu og
viðhaldi ritsíma eða talsíma lands-
sjóðs. Ef samningum verður eigi við
komið um skaðabæturnar, skulu þær
metnar af óvilhöllum dómkvöddum
mönnum. — 13. gr. — Brot gegn á-
kvæðunum í 10. og 11. gr., varða sekt-
um til landssjóðs alt að 200 kr., ef
brotið á ekki eftir eðli sínu undir 297.
gr. inna aimennu hegningarlaga. Með
mál, er út af þessu rísa, skal farið
sem almenn lögreglumál, en mál skal
því að eins höfða, að ráðherra íslands
mæli svo fyrir. — 14. gr. — í leyfis-
bréfum, sem gefin verða út samkvæmt
2. gr., má svo ákveða, að fyrirmæli
þau um ritsíma, talsíma og önnur
hraðskeytafæri landssjóðs, er standa
í 9., 10., 11. gr. 1. stafl. og 12. gr.
skuli að öllu eða nokkru leyti og með
þeim afbrigðum, er þurfa þykir, ná tii
ritsíma þeirra, talsíma eða annara hrað-
skeytafæra, sem leyfisbróf hijóðar um.
3. kafli. — UmþagnarsJcyldu starfs-
manna o. fl. — 15. gr. — Embætt-
ismenn og sýslunarmenn við ritsíma,
talsíma og önnur hraðskeytafæri
landsins, sem um ræðir í 1. gr., eru
skyldir, bæði meðan þeir eru í em-
bætti eða sýslan og eftir að þeir hafa
látið af þeim, að halda leyndu fyrir
öllum út í frá, efni hraðskeyta þeirra,
sem koma eða fara, að þau hafi kom-
ið eða farið, svo og hver hafi fengið
þau eða sent. Á sama hátt eru þeir
skyldir að þegja yflr taisimasamtöl-
um og nöfnum þeirra, sem talast
hafa við, gegnum símann. — Þeim
sem brýtur á móti þessu, skal vikið
frá nefndu enrbætti eða stöðu, og
auk þess skal hann, hafl það verið af
ásettu ráði, sæta fangelsi og, ef mikl-
ar sakir eru, betrunarhúsvinnu, en
sektum eða einföldu fangelsi hafi hann
af óvarkárni brotið á móti nefndri
launungar og þagnar skyldu. — Ef
embættismaður eða sýslunarmaður við
ritsíma lar.dsjóðs afásettu ráði ónýtir,
skýtur undan eða aflagar hraðskeyti,
sem afhent er til flut.nings með §ím-
unum, eða ef hann víssvitandi liðsinn-
ir öðrum í þess konar athæfi, þá
skal hann sæta hegning þeirri, sem
ákveðin er i 139 gr., sbr. 34. og 145.
gr. inna almennu hegningarlaga. —
16. gr. — 1 leyfisbréfum, er ráðherra
íslands gefur út samkvæmt 2. og 4.
gr., má leggja þá skyldu á starfsmenn
við hraðskeytusambönd, sem leyfls-
bréfið hljöðar um, að þeir gæti inn-
ar sömu launungar- og þagnarskyldu
sem heimtuð er samkvæmtnæstu grein
á undan af starfsmönnum iandsjóðs-
Símanna. Sá starfsmaður, er brýtur
á móti þessari launungarskyldu sinni,
skal sæta sektum eða einföldu fang-
elsi; honum skal vikið úr þjónustu
stofnunarinnar, ef ráðherra íslands
krefst þess. — 17. gr. — Lög þessi
öðlast gildi þann dag, sem skýrt er
frá staðfesting þeirra í B.deiid stjórn-
artíðindanna.
aiiiLU's!
—:o:—
Yilja ekki atvinnu? Hvað eftir
annað hefir góð og áreiðanleg verzl-
un auglýst hér í bl. eftir verzlunar-
manni. Tilboð á að senda hingað á
skrifst. biaðsins, en — ekkert tilboð
heflr enn komið. Þó eru margir, sem
sækja um liverja sultarstöðu við verzl-
un í Reykjavík. Um það er oss
fullkunnugt. Yilja efnilegir menn
virkilega ekki þiggja góða atvinnu ut-
an Rvíkur? Blindni má það heita,
ef svo er.
í þessu blaði prentum vér ritstma-
lögin — öll, heil, eins og þau eru!
Yér gerum það svo að þeir sem
skrifað hafa undir áskoranirnar gegn
þessum lögum og heimtað þingrof og
öll ósköp — geti sóð, hvað það er,
sem þeir hafa verið að afbiðja.
Þetta voru þau einu ritsimalög,
sem fyrir þingi lágu. Nein önnur
ritsímalög gat ekki umtalsmál verið
að ieggja fyrir konung til staðfest-
ingar.
Yér biðjum menn að athuga, að
samkv. 1. gr hljóða lögin að eins um
firðritasambönd á Islandi og í land-
helgi við Island. Þau snerta í engu
sambandið landa milli (milli ísl. og
útlanda).
í^jóðræðismars.
Sunginn í Iðnó í Agústm. s. 1.
Teymum í hlaðið hestana, sveinar,
heimanað ríðum í árdegis mund.
Þjórsár við brúna bíður vor Einar,
bændum hann safnar á þjóðræðisfund.
Þó að oss vanti nú vistir og tjöld,
verður oss hugðnæmt í Bárunni’ í kvöld;
þar sitja bændur í framsóknarfesti
fjötraðir saman við landvarnarbörn,
ólafur málbein og Arnór á Hesti,
Eínar og Skúli og Valtýr og Björn1).
Hver mun þá spyrja: Hvað á að gera?
Hamingjan veit, oss er kunnugt um það;
tillögur ýmsar upp skal þar bera,
alt á að samþykkja þegar í stað.
Ráðlausum þingmönnum ryðjum vér brott,
ráðherra skifta nú teljum vér gott.
Lárus á þingi ei lengur má sitja,
lævis er Jónki og sannast er það,
Eggert á kviktrjám vér ætlum að flytja
austur um sveitir að Breiðabólstað.
Það er svo margt, sem þörf er að laga;
það er svo margt, sem á glapstigu fer.
Óstjórn i landi yfir má klaga,
„undirskrift ráðherrans“ dæmalaus er;
þá er og rítsiminn tímanna tákn,
tröllslegra finst ekkert veraldarbákn;
undir hans iargi vér eigum að búa,
auðvaldsins drottna svo verðum nú fórn.
Hvilikir tímar! Ó hver skyldi trúa,
heimurinn ætti svo rangláta stjóru?
Ástvaldur komi og yfir þeim syngi,
andlegar bænir og Mariu vers
‘) Vondi-Björn, en ekki Skinna-Björn.
Höf.
syndugum mönnum, er sitja á þingi
svo að þeir iðrist — já biðjum nú þess,
andleg svo verði þeir ættjarðarbörn
innvortis hvit eins og Skúli og Björn,
sannleikans leiti, er stjórnarbraut stikla,
staurum og símum þeir varpi úr mund.
Þjóðræðis yrði þá „óhæfan“ mikla,
inndælt oss væri að lifa þá stund.
Engu ef megnar Astvaldur karlinn;
annara leitum vér ráða i stað,
Stor-Johann sækjum; liann stígurá pallinn,
stjómin mun efalaust bugast við það;
hann er svo kunnur um himin og jörð,
með helvíti sjálfu hann drepur í skörð,
alla burt harðsnúna anda hann særir,
öllu hann mælir sin hæfileg gjöld;
stjórn vora nú ef til hlýðni hann hrærir,
hugðnæmt oss verður i Bárunni’ i kvöld.
Teymum i hlaðið hestana, sveinar
heimanað riðum og kveðjum vor sprund;
Þjórsár víð brúna bíður ’ann Einar,
bændunnm safnar á þjóðræðisfund.
Látum nú fólkið í Flóanum sjá
fari þar burgeisar kotunum hjá,
iákana knýjum, svo spretti úr spori,
sprengríðum suður og finnumst í Vík,
ekki sem hrafnar í holti á vori,
heldur sem bændur i stórpólitík.
Plausor.
„Tælir þjóð og þvælir.“
Þar sem þjóðkjörið alþingi er til,
skilst mér að hvert kjördæmi afhendi
þingmanni sínum ráð sín til með-
ferðar á alþingi eftir beztu samvizku
og þekkingu í þeim málum, sem
fyrir koma þar, og þeim ráðum beiti
liann (þingm.) svo, eftir því sem hann
álítur ekki að eins kjördæmi sínu,
heldur þjóðinni í heild sinni hollast
í hverju einu máli, níl. með atkvæði
sínu. Atkvæði þingm. verða í það
og það skifti að vera atkvæði kjör-
dæmis hans. Enda hefi ég þekt það
áður á þingmálafundum, að í ýms-
um vandasömustu málunum hafa
kjósendur falið þingm. sínum (eða
þingmönnum) að stuðja að því, að
þeim yrði til lykta ráðið á sem heilla-
vænlegastan hátt; frekar yrði ekki
unt að binda atkvæði hans eða þeirra.
Það er líka einatt alls kostar rétt.
Þingmaðurinn er úrval en ekki úr-
kast kjördæmis (eða þá aðfenginn),
honum treyst að hafa vitsmuni og
þekking til að bera. En kjósendur
(meiri hlutinn) hafa oft og títt ekki
föng á — sumir ekki t.íma, aðrir
ekki vit eða þekking til — að íhuga
flókin og þýðingarmikil lands-mál.
Alþingi er samsafn af þðssum þjóð-
kjörnu mönnum (auk konungkjörinna
þingm.). Hvað virðist þá skiljan-
legra, en að þjóðræði í þessu tilliti
sé sama sem þingræði, þ. e. ráð,
sem ráðin eru á alþingi af mönnum
frá þjóðinni = þjóðar ráð? En ég
býst nú við að allir samþykkist ekki
þetta. — „Sínum augum lítur hver
á silfrið," sem von til er, en undir
því komið þó livernig á það er litið.
Að minsta kosti er svo að sjá eftir
prógrammi stjórnfénda-flokksins —
hvort það nefnist Yaltýska ísafoldar-
flónska eða hver þremillinn það er —
og aðförum þeirra, að þjóðin þurfi
nú ekki lengur að hlíta gerðum síns
eigin þings. Þjóðræðið á nú að vera
í öðru fólgið, ettir því sem mér skilst.
Mér skilst að prógrammið þeirra for-
kólfanna sé það, að tæla þjóðina og
þrælbinda hana við þeirra eigin vilja,
uppblásinni eins og hafróti í ofsa-
stormi af ólgu og ofsa fjandskapar
við ráðherrann. Generalinn og undir-
tyllurnar hamast og öskra, svo að
undir tekur í björgum þessa fjalla
lands, öskra um frelsi, æpa og æpa:
„ætlið þið að láta ráðherrann teyma
ykkur eins og dýr til slátrunar leitt?
Viljið þið verða þrælar um aldur og
æfi, en ekki frjálsir menn?“ Og við
sem heyrum þenna fagra(!)söng —
þetta krumma krunk neðan úr djúp-
um dölum efst upp á fjallatinda, —
er það furða þó að á okkur geti
runnið tvær grímur og við hugsað
á þessa leið: Já, mikið æpa þeir.
Skyldi ráðherrann annars vera svona
bölvaður? Þeir segja hann sé það;
er okkur ekki óhætt að trúa því?
Nei, þræll vil ég ekki vera. Ég víl
þjóðræði! Bezt líklega að ég taki
undir með kallinum, sem hrópaði við
Þjórsá í sumar, er verið var að hóp-
ast saman til bændafundarins sæla:
„Hann (ráðherrann) skal niður!“
Reyndar heflr nú karl sá líklega ekki
haft hugmynd um fyrir hvað hann
skyidi „niður.“ Gætum nú að okk-
ur! Ekki sæmir okkur að gera okk-
ur að fíflum og flónum, þó að okkur
þyki þjóðræði og frelsi fögur nöfn og
hljómi vel i eyrum. Geta nú ann-
ars stjórnfjendurnir ekki gert okkur
að þrælum, ef við dönsum eftir þeirra
höfði og spilum eftir þeirra nótum?
Það sjáum við ljósast ef við athug-
um aðfarir þeirra. Það er nefndur
general þjóðræðis-flokksins — er það
ekki hjálpræðisstjóri okkar aumu
þrælbundnu(H) þjóðar, Björn(inn) við
Austurvöll, með hvert hár úfið, —
sjálfsagt af helgri sannleiksást og
hreinum þjóðarkærleika, — en það
slær þó út i fyrir tetrinu, svo menn
verða ekki varir við mikið annað en
ósannindavef og bjarndýrslega grimd
og árásir á eihstaka menn, sem til
heimastjórnarflokksins teljast.
Hvað hefir þá þessi general gert
þjóð sinni til frelsis og frama? Hvað
aðhefst höfðingí sá á þessum síðustu
tímum? Ekki er hann að lesa lög,
því með lögleysu ætlar hann sér að
byggja landið og líklega að verða
„ráðgjafi" í óstjórnar ríki, ef ég hygg
rétt, svo lítur út að minsta kosti.
Eða er hann ekki general fyrir undir-
skriftaförum um sveitir víða? Hann
var general bændafundarins 1. Ágúst
s. 1. og hann er það líka fyrir þessu
undirskriftafargani. Þá er ég kom-