Reykjavík - 25.11.1905, Page 2

220
REYKJAVÍK
Jlæstu b!ðð:
I*riöjti<l. 28. j>. m.
Laugard. 2. Des.
Auglýsingar í þessi blöð verða
ekki teknar, nema þær komi inn á
Mánudag og Fimtudagskvöld.
jyiinnisverð háðung.
„Fyr má nú rota en dauðrota.“
Viti menn! — Loks lagði gener-
alinn upp í leiðangur í Reykjavík.
Honum var ekki vært fyrir ásök-
unum þeirra, er orðið höfðu ginn-
ingarfífl hans til að rita undir áskor-
unina um frestun á staðfesting rit-
símalaganna — sem þeir vissu ekk-
ert, um hvað vóru, er þeir skrifuðu
undir.
Það hafa dunið á honum hörð á-
mæli frá þeim, síðan „Rvík“ og
„Þjóð.“ komu því upp um strák, að
hvorki hann né séra Eínar í Hjá-
leigunni né neinn maður annar hér
í bæ hefði skrifað undir.
Svo stóðst hann ekki mátið, en
fór að safna undirskriftum undir
þessa áskorun hér í Reykjavík. Legát-
ar vóru sendir út um bæinn með
fimm eintök af áskoruninni, til að
safna undirskriftum undir hana. Og
viti menn! Eftir 2 mánaða róður
komu þeir að aftur legátarnir, og
höfðu fengið samtals 42 nöfn (að
forsprökkunum og sjálfum sér með-
töldum).
Kjósendur vóru hér laOO í fyrra,
en eru nú vafalaust 1300.
42 af 1300!
Ekki 3 af hundraði!
Hvar er nú alt þjóðræðisJiðið i
Reykjavík? Er það farið að týna
tölunni? Eða hefir það gert upp-
reist gegn generalnum?
42 af 1300!
Fyrr má nú rota en dauðrota!
[Niðurl.[. — Ekki hefir vart við orðið,
að slökkviliðsstjórinn, sem nú er, hafi
haft nokkra æíing með slökkviliðinu,
síðan hanu tók við starfa sínum. En
sagt er oss, að hann hafi fyrir nokkru
tekið slökkvidælurnar út úr húsi og
reynt pær, komist þá að því, að vænsta
dælan var í ólagi, en látiö hana svo
inn í hús aftur ásamt hinum án þess
að gera að henni — geymdi það, karl-
inn, þangað til eldur var upp kominn
og á henni þurfti að halda! Þá stóðu
þeir sem áttu að þjóna hcnni, tugur
eða tylft manna, höggdofa yfir henni
í þrjár stundarfjórðir, og skröfuðu og
skeggræddu um, að liún »væri víst ó-
nýt«, hún »væri í ólagi dælu-skrattinn«.
Bjargliðið sást varla, að örfám und-
anskildnm.
Af vatnsberum slökkviliðsins unnu
sárfáir verk sín. Það vóru kandídatar,
stúdentar, skólapiltar, embættismanna-
dætur, kaupmannafrúr. unglingar og
börn, er mest unnu að vatnsburðinum.
Það var vatnsdæla, sem Ólafur
Hjaltested hefir fundíð upp og Pétur
bróðir hans kom með óbeðið og sjálf-
krafa, sem langbezt dugði, miklu betur
en nokkur útlend dæla hefir dugað hér.
En þessar íslcnzku dælur kaupir bæj-
arstjórnin ekki — af þvi að þær eru
islenzkar ?
Óhlýðni slökkviliðsins hér kenna
margir bæjarfógetanum. Peir segja, að
þótt slökkviliðsstjórar áður hafi gefið
honum skýrslur um, ao hinir og þessir
mætti ekki við æfingarnar, hafi hann
aldreí sektað nokkurn mann fyrir ó-
hlýðni eða skylduvanrækt.—Hvort þetta
er rétt, er oss ókunnugt, en það er svo
altalað, að vér höfum álitið rétt að
hreyfa því, svo að auðið sé að bera
það til baka, ef það er ekki á rökum
kygt-
Vér höfum ekki fyrri heyrt jafn-al-
menna megna gremju yfir neinu bæ-
jarmálefni, og nú á sér stað yfir á-
standinu á brunamálum bæjarins.
Bæjarstjórnin má eiga það vist, að
verði ekki tafarlaust gerð gangskör að
þvi, að bæta hér úr skák, þá láta bæ-
jarmenn betur til sín heyra, en hér er
vandi til.
Leikhúsið.
,,Vestmannabrellur“. Leikur i 4
þáttum. Eftir Victorien Sardous.
In virðingarverða viðleitni Leik-
félagsins in síðari ár til að sýna hér
góða sjónleika hafði komið oss á þá
trú, að skrípaleikanna tíð væri hjá
liðin hjá því félagi — nema þá
kannske í hæsta lagi einþættir smá-
leikar til uppfyllingar stuttum leikum
af betra tæi.
En sú von hefir brugðiat. Því að
þessi leikur Sardous er hreinn og
beinn skrípaleikur, og, það sem verra
er, andstyggilegur skripaleikur. Þessi
leikur er ekki háðleikur. Tii þess
að eiga það nafn með réttu, má það
sem sýnt er, ekki fara fjær fyrirmynd
sinni í lífinu en svo, að líking nokk-
ur sjáist með leiknum og fyrirmynd-
inni.
En það á sér engan stað í þessum
leik. Það sem leikur þessi sýnir, er
jafn-hugsanlegt, eða, réttara sngt, jafn-
óhugsanlegt, að fram færi í hverju
öðru menningarlandi heimsins eins og
í Ameríku.
Fyrsti þáttur fer fram í 1. farrými
á Atlantshafsfari miklu, sem er að
koma til New York. — Það er nú
auðvitað leikfél. að kenna, en ekki
höfundi leiksins, að káetan er á stærð
eins og kafli af 2. káetu á Láru, og
snauðleg og ólík káetu að útbúnaði
öllum, þar sem slíkar káetur á At
lantshafs-skipunum eru inir skraut-
legustu hallarsalir, sem á sæ fljóta.
Innanmynd af aumustu torfkyrkju á
landinu væri margfalt líkari dóm-
kyrkjunni í Reykjavík. heldur en þessi
afmán er 1. káetu á Atlantshafs-skipi.
Hict er höfundinum að kenna, að
á veggjunum eru látin hanga spjöld,
sem með stóru letri er prentað á:
„ Varist vasaþjófa!“ Það er merki-
legt, að Reykvíkingar skuli ekki vera
farnir að skreyta veggina í samkomu-
sölum hér, t. d. veizlusölunum í
iðnaðarmannahúsinu, með slíkum að-
vörunar-spjöldum. Þau mundu þó
hvorki vekja meira hneyksli né hlátur
hér, heldur en þau mundu vekja á
1. káetu á Atlantshafs-skipi, enda
sennilega ámóta mikil ástæða til slíkra
aðvarana á báðum stöðunum.
Farþegar á skipinu eru meðal ann-
ara frakkneskur aðalsmaður og frakk-
neskur fiðlumeistari, og hefir höfund-
ur auðsjáanlega viljað sýna þessa
landa sína sem vel siðaða, mentaða
heiðursmenn, auðvitað í gagnstæði
við Vestmennina eða Ameríku-fólkið,
sem alt er, að einni konu, frú Bella-
my, undantekinni, tómir mentunar-
lausir bófar, skríll og skækjur.
Milíóna-eigandi amerískur er um borð
með dætrum sínum tveim og bróður-
dóttur og vínkonum þeirra.
Ymsar þjóðir gefa þjóðerni sínu
persónugervi og nafn og einkennileg-
an búning. Englendingurinn heitir
t. d. Jón boli; Rúsinn heitir Bessi;
Danskurinn Sorensen, og er í dugg-
arapeysu og hefir nátthúfu á höfði;
Airieríkumaðurinn heitir Uncle Sam
(Samúel frændi) og er í bláu vesti
með hvítum stjörnum, langröndóttum
buxum rauðum og hvítum, og hefir
pípuhatt á höfði. Slíkan búning er
milíónarinn látinn bera í þessum leik,
og er það ámóta og ef danskur auð-
maður og etazráð væri sýndur með
nátthúfu og í duggarapeysu. — Þegar
dæturnar og bróðurdóttirin heyra, að
de Rochemore sé frakkneskur aðals-
maður, láta þær utan um hann eins
og skækjur.
Og í bróðurdótturinni verður franski
aðalsmaðurinn skotinn, er hann kem-
ur í land, og biður hennar á hnján-
um. Hún lítur hýrt til hans annað
slagið, en er milli hverrar setningar
hans að spyrja hann, hvort hann sé
nú í rauninni aðalsmaður, hvort hann
sé auðugur, hvað hann hafi í árs-
tekjur o. s. frv.
Og slíkar skepnur eiga að geta
veitt mentaða og gáfaða menn af
göfugustu ættum Norðurálfunnnar!
Franski aðalsmaðurinn hefir 180.000
franka í árstekjur af fasteignum sin-
um, svo að ekki þarf hann að selja
sig fyrir peninga.
Hve fjarstætt annars er, að lýsa
amerísku kvenfólki á þennan hátt,
ekki sizt milíónaradætrum, skilst
mönnum líklega, er þeir fá að vita,
að yfirleitt er einmitt kvenfolk hvergi
í heimi jafn-mentað og vel siðað sem
í Bandaríkjunum. Curzon lávarður
síðasti varakonungur á Indlandi,
Chamberlain stjórnmálagarpurinn
frægi, og margir aðrir mentuðustu
og gáfuðustu og auðugustu Bretar
af tignustu ættum, eru kvæntir dætr-
um amerískra auðmanna, og munu
fæstir af þeim hafa kvænst til fjár.
En það er óvinnandi verk að rekja
hér fleira af fjarstæðum leiksins;
hann er allur éin fjarstæða frá upp-
hafi. til enda.
Hins vegar er hann ritaður með
fjöri og bregður fyrir í honum fyndni
á stöku stað.
En það sem er andstyggilegt við
leikinn er það, að hann er svívirði-
legur, bakmáll rógur um heila þjóð,
göfuga þjóð og mentaða. Fáfrótt
fólk, sem ekki veit stórt annað um
Ameríku, en að það sé stórt land
hinurn megin á hnettinum, það hlýtur,
er það sér slíkan leik, að hugsa, að
svona sé Vestmönnum rétt lýst, og
fá andstygð og hatur á þjóðinni.
Vér erum hársárir íslendingar fyrir
sjálfa oss. Hvernig mundi oss þykja,
að oss væri lýst ámóta fallega og
sanngjarnlega og þetta, og að menn,
sem þektu sannleikann, færu að sýna
slikan leik um oss?
Það er gott að stinga hendinni í
sjálfs sín barm.
Þeir sem standa fyrir leikavali
Leikfélags Reykjavíkur, geta ekki haft
það sér til afsökunar, að þeir sé svo
fáfróðir, að þeir viti ekki, hve ílt
verk og ranglátt þeir vinna.
Frú Stefanía leikur snildarlega að
vanda í þessum leik, enda er frú
Bellamy, sem hún leikur, eina mann-
eskjan í leiknum, sem er með öllum
mjalla án þess að vera betrunarhúss-
matur. Flestallir leikendurnir leika
vel, sumir prýðisvel, eftir því sem
auðið er um jafn-vitlausleg hlutverk-
Ið mentaðra fólk hér mun varla
horfa tvisvar á leik þennan, en til
er hér sem víðar fáfrótt fólk og ung-
lingar, sem jafnan hefir mest gaman
af öllum afkáralegum skrípaskap, og
því má vel. vera að félagið íái hús-
fylli nokkur kvöld að leiknum.
En tæplega mun það tilgangur
þings eða bæjarstjórnar að st.yðja
slikan leikaraskap af almannafé.
Fólagið ætti að gæta þess, eins og
það annars hefir gert yfir höfuð, að
styrkur af almannafé leggur því
nokkrar siðferðislegar og iistlegar
akuidbindingar á herðar.
Vleimsendarma milli.
Eftir Marconí-skeytum í fyrrakvöld.
Rúsneskir fangar, 500 tals, vóru
íluttir á rúsnesku flutningsskipun-
um Vladimi'r og Voronegs frá Tokíó
og áttu að fara til Vladivostok, og
var Rossjdjestvenski aðmíráll á
Voronegs, en japönsk tundurskip
fylgdu þeim. I5á er skipin komu
til Nagasaki, bólaði á samsæri eða
uppreisn meðal fanganna, og varð
að fá aðstoð lögregluliðs frá landi,
svo að tókst að sefa óróann.
Kórea og Japan liafa nú gert
skrifiegan samning sín á meðal á
þá leið, að utanrikisstjórn Kóreu
ilyzt til Tokíó, og heflr Japana-
stjórn hana á hendi fyrir liönd
Kóreu-keisara i hans umboði, en
Japanar skulu senda til Kóreu yfir-