Reykjavík - 26.11.1909, Blaðsíða 3

REYKJAVÍK
221
íUNLIl
10,000.000
stangir af Sunllght
sápu eru seldar i
hverrl vlku, og er þaÖ
hin besta sönnun fyrir
því, aÖ Sunlight sápa
hefir alla þá kosti til
a6 bera, sem henni eru
eignaöir, og aö hún
svarar til þeirra eptir-
vœntinga, sem menn
hafa gjört sjer um
ágæti hennar

1585
m
]
Ráðherra íslands hefir yikið okk-
ur úr gæslustjórastöðu við lands-
bankann.
Hann hefir gert þetta án þess að
gefa okkur til vitundar, hvað fund-
ið er að starfi okkar. En hann,
ráðherrann, sakar okkur um marg-
víslega, meg'na og óafsakanlega ó-
reglu i starfsemi okkar við stjórn
bankans og frámunalega lélegt eft-
irlit með honum.
Þessi ákæra er alveg órökstudd,
enda staðhæfum við, að hún sé
allsendis rakalaus.
Almenningi er nokkuð kunnugt
um starfsemi okkar i bankanum.
Við iiöfum daglega starfað í honum
i augsýn viðskiftavina hans og þeir
hafa verið allur almenningur. Þó
viljum vér hérmeð gera nokkra
grein fyrir, hvernig störfum okkar
við bankann hefir verið háttað.
Eftir lögunum annast fram-
kvæmdarstjóri dagleg störf bankans
og stýrir þeim undir umsjóngæslu-
stjóranna og með aðstoð þeirra. í
sambandi við þetta stendur ákvæði
í'eglugjörðarinnar (8. gr.) um, að
bankastjórarnir útkljái í sameiningu
þau málefni, sem varða bankann.
Þetta ákvæði hefir jafnan verið skil-
ið svo og verður eigi skilið öðru visi
en svo, að hér sé að ræða uin önnur
störf en in daglegu störf bankans,
sem eru útlán, vixlakaup o. s. frv.
Málefni þau, sem 8. gr. ræðir um,
eru almenn ákvæði um störfbank-
ans, svo sem ákvarðanir um, hversu
mikið megi gera að lánum á hverjum
tíma, ákvaðning innláns- og útláns-
vaxta og discontoar, kaup og sala
verðbréfa í stærri stíl, fasteigna-
káup og afsal, lántökur bankans,
ákvæði um skuldainnheimtur, form
skuldabréfa, ráðning starfsmanna
o. m. fl.
Þessum málefnum hefir ætið
verið ráðið til lykta á sérstökum
fundum, er við höfum verið kall-
aðir til af framkvæmdarstjóra, og
höfum við vissulega eigi að for-
fallalausu vanrækt fundi þessa. Þeir
liafa allajafna verið haldnir kl. 5
síðd.
Ennfremur hafa á fundum þess-
um verið teknar ákvarðanir um,
livað mikið skyldi lána út á virð-
ingarverð veðs, eftir Jiví hvað veðið
væri og hvar það væri.
Við in daglegu störf, er fram-
kvæmdarstjóra einum ber að annast
og stýra, höfum við ekki að eins
aðstoðað hann, er hann liefir ósk-
að þess, heldur hefur Jiað einnig
verið samkomulag milli fram-
kvæmdarstjóra og' okkar, að hann
íylgdi þeirri reglu að veita ekki
stærri lán eða lán til langs tíma,
án þess að bera það undir að
minstakosti annanhvorn okkar.
Til þess að geta aðstoðað fram-
kvæmdarstjóra í þessu efni þannig,
að viðskiftamenn bankans þyrftu
ekki að bíða baga af þvi, að annar
gæzlustjórinn, sá er lánveitingu væri
samþykkur ásamt framkvæmdar-
stjóra, væri eigi viðstaddur, þá höf-
um við jafnaðarlega báðir verið
viðstaddir á afgreiðslutímanum eina
klukkustund á dag og oft lengur.
Með því höfum við gert meira
en oss var skylt samkv. reglugerð
bankans, sem að eins heimtar að
annar gæslustjóranna sé J)ar við-
staddur í senn. En við þetta höf-
um við átt kost á að hafa full-
komnara og áhrifameira eftirlit
með lánveitingum bankans en ann-
ars.
Hvað snertir vixlakaup, smærri
lánveitingar og lántilskamms tima,
sem framkvæmdarstjóri hefir ekki
leitað aðstoðar okkar við, höfum
við haft eftirlit mcð þeim, með þvi
að yfirfara bækur bankans á eftir.
Að því er snertir bókfærsluna í
bankanum, höliim við haft eftir-
lit með henni, að hún væri full-
tryggileg og greinileg að forminu
til. En með J)ví að eftirlit með
starfsmönnum bankans er sérstak-
lega falið framkvæmdarstjóra, þá
höfum við ekki látið það lil vor
taka nema endur og eins.
Að svo miklu leyti, sem ásak-
anir þær, er okkur eru bornar á
brýn, standa í sambandi við banka-
rannsóknina, sem staðið hefir yfir
siðan næstliðið vor, þá viljum við
skýra frá þeim atriðum, sem nefnd-
in hefir óskað upplýsinga okkar um.
Rannsóknarnefndin lét á sér skilja,
að heimild skorti til þess að veð-
setja verðbréf tilhejrrandi bankan-
um fyrir láni handa honum. En
þetta er ekki rétt, því að banka-
stjórnin hefir ekki að eins fulla
heimild til að veðsetja verðbréf fyrir
láni, heldur einnig að selja þau.
Rannsóknarnefndin hefir fundið
mjög að því, að skriflegar skip-
anir um kaup og svokallaðar frain-
lengingar á ýmsum víxlum hafi
vantað. Hér til er því að svara,
að framkvæmdarstjóri hefir stund-
um gefið skipun munnlega, þótt
hitt hafi verið það venjulega, og
hefir hann fulla heimild til þess.
Rannsóknarnefndin hefir einnig
fundið að þvi, að registur yfir
sjálfskuldarábyrgðir manna hafiekki
verið haldið upp á síðkastið. Þar
til er því að svara, að þótt það væri
tekið upp um tíma að halda re-
gistur þetta, þá kom það ekki að
þeim notum, sem við höfðum gert
okkur vonir um, og þótli okkur
þvi ekki svo áríðandi að halda re-
gistri þessu áfrani, .^i^okkur þætti
tilvinnandi að bæta manni við fyrir
])á skuld.
Rannsóknarnefndin hefir enn
fremur látið á sér skilja, að eftir
hennar áliti hefði framkvæmdar-
stjóri ekki heimild til þess að veita
nokkurt lán upp á sitt eindæmi.
En þetta er ekki rétt, því að sam-
kvæmt lögum og reglugerð bank-
ans og venju þeirri, er fylgt hefir
verið frá því hann var stofnaður,
hefir framkvæmdarstjói'i vald til
þessa.
Önnur atriði, er nefndin kann að
liafa drepið á við okkur, teljum við
ekki máli skifta.
Reykjavík 23. nóvbr. 1909.
Eiríkur Briem.
Ivi'iwtján Jónsson.
öil ráðherra jslanðs.
Stjórn Kaupmannnafélagsins og
Kaupniannaráð Reykjavíkur læturí
ljósi megna óánægju sína yfir gerð-
um landstjórnarinnar lítaf að-
ferö hennar að því er snertir
frávikningu Landsbankastjórnar-
innar og álíta að þessi ákvörðun
muni liafa mjög ill og yfirgrips-
mikil áhrif á lánstraust og við-
skifti landsins utan lands og innan.
Reykjavfk, 24. Nóv. 1909.
Ásgeir Sigurðsson. B. H. Bjarnasón.
L. Kaaber. Th. Thorsteinsson.
Jes Zimsen. G. Olsen
Vitfirring ráðherrans.
Um nokkiu' ár hefir það ekki dulist
kunnuguin mönnum, að Björn Jónsson
væri, að minsta kosti með köflum,
ekki með öllu ráði. — Mikiimensku-
brjálsemi hefir lengi á hann strítt. í
einu slíku kasti var það, að ’nann gekk
um gólf í skrifstofu „ísafoldar" og
tautaði í sífellu fyrir munni sér: Je
suis Napoleon! Je suis l’empereur!
(þ. e. ,Ég er Napóleon*. Ég er keis-
arinn I).
Önnur ástríða hans (og þó hinni
skyld) er óstjórnleg löngun til að láta
bera á sér, gera eitthvað — sama
hvað —, sem dregur að honum augna-
bliks-athygli. — Af þessari hvöt stafaði
bændafundar-farganið. Af þessu (meðal
annars) stafaði skipun rannsóknar-
nefndar yfir Landsbankanum. Af sömn
rót var runninn hégómaskapurinn, þegar
hann fór sjálfur að símrita hinum og
þessum mönnum út um heim, hvílíkt
þrekvirlci hann hefði unnið, er kon-
ungur undirskrifaði aðflutningsbanns-
lögin. Auðvitað mætti hann þar engri
mótspyrnu. Enqinn maður hafði snúið
sér til konungs til að fá hann til að
synja staðfestingar.' Allar sögur í þá
átt rótlaus lygi. — Af sömu rótum
rennur ekki að eins óhæfuverkið sjálft,
afsetning bankastjórnarinnar, en sér-
staklega aðferðin: lokun bankans á
miðjum starfs-tíma; gífurlegu frekju-
orðin um bankastjórana; auglýsing af-
reksverksins á gatnamótum og síma-
stöðvum og út um allan heim.
Enn eitt vitfirringar einkennið er of-
sóknar-brjálsemin, hræðslan við að ó-
vinir ofsæki sig og sitji um líf sitt!
Hugieysið — persónulega hug-
ieysið — er einn þáttur brjálseminnar.
Af hræðslunni við að missa af valda-
hnossinu spratt allur skriðdýrshátturinn
í Khöfn, er hann „át ofan í sig marga
árganga af ísafold", eins og sagt hefir
verið.
Pakkalitir.
Miklar birgðir af pakkalit-
um seljast nú með þessu
verði:
10 au. pakki á 7 aura
25 —--------- 18 —
H/F Sápuhúsið
Austurstræti 17.
Af sömu hræðslunni spratt það að
hann lagði drög fyrir, er hann kæmi -
heim, að lögregluþjónar með aðstoð-
armönnum mætti sér hér á bryggjunni
og fyldu sér heim.
Af lítilmenskulegri hræðslunni spratt
það, að hann hefir fengið sérstakt lög-
reglulið skipað til að vaka og halda
vörð um hús sitt allar nætur síðan
hann gerði skömmina af sér á Mánu-
daginn. „Veit hundur, hvað étið hefir“,
segir máltækið.
Sálmasöngs-ástríðan í þessum söng-
raddarlausa manni er eitt einkennið.
Sálmsyngjandi hefir hann gengið hér
um göturnar, suður um mela og út á
nes. Sálmsyngjandi hefir hann legið
út á nesi í flæðarmálinu. Sálmsyngj-
andi var hann uppi í alþingishúsi (inni
í efri deild) meðan fundur stóð íneðri
deild.
En hér verður ekki alt talið í dag.
Merkin eru mörg og ótvíræð. En hart
er það fyrir heiia þjóð, að hana skuli
henda það slys — sú plága, sóttum
öllum verri —, að fá vitskertann mann
í æðsta valda-sess.
Er ekki kominn tími til að reyna
með löglegu og sæmilegu móti að gera
vitfirringinn óskaðlegan? Koma hon-
um frá völdum?
Meiri-hlutinn á nóga menn með fullri
rænu til að skipa í stað hans.
Biéf fil láÉm
frá
Kristjáni Jónssyni
dómstjóra.
Herra ritstjóri!
Eftirfarandi brjefi, sem jeg hef
skrifað ráðherra Birni Jónssyni, vil
jeg biðja yður að ljá rúm í blaði yðar.
Kr. J.
„Með brjefi, dags. í dag, hafið
þjer, ráðherra íslands, vikið mjer úr
gæslustjórastöðu við Landsbankann,
og segið þjer, að það sje sakir marg-
víslegrar, megnrar og óafsakanlegrar
óreglu í starfsemi minni í stjórn
bankans og frámunalega ljelegs eftir-
lits með honum. Heimild til þessa
þykist þjer hafa í 20. gr. bankalag-
anna 18. sept. 1885; þessi lagagrein
heimilar þó eigi að Víkja gæslustjóra
frá, nema „um stundarsakir". Býst
jeg við að skilja beri frávikningur.a
á þá leið, svo að hún verði þó að
minsta kosti á gfirborðinu samkvæm
lögum.
Eigi hafið þjer, ráðherra, áður tjáð
mjer, hverjar mínar yfirtroðslur sjeu,
og eigi hafið þjer gefið mjer kost á,
að bera hönd fyrir höfuð mjer, eða
koma með neina vörn af minni hálfu,
áður en þessi ráðstöfun yðar var