Reykjavík - 26.11.1909, Blaðsíða 2

220
REYKJAVIK
Vinnustofur
eru fluttar í
Bankastræti 7,
og fást þar margs-
konar lu'iMgögn.
Sömuleiðis eru
myndir settar í
ramma.
úr því óáliti, sem landið alt, Lands-
bankinn, landssjóður og verzlunarstétt
landsins hlýtur að bíða við óráðs-fólsku
ins vitskerta manns.
Þetta mál á ekki og má ekki verða
gert að flokksmáli.
Það er allra skylda, hverjum flokki
sem til heyra, að rísa upp til að verja
velferð landsins.
Ef andstæðinga-flokkur stjórnarinnar
gerði þetta ötilneyddur að flokksmáli,
þá mæti hann flokks-hagsmuni moira
en velferð landsins. — Það viljum vór
eltki gera. Yér viljum, að allir þrír
flokkarnir rísi sem einn maður gegn
þessari óhæfu.
Meiri hlutinn er og verður þá meiri
hluti eftir sem áður og getur sett
fullvita mann úr sínum flokki í ráð-
hen-asætið.
Yér minnihlutamenn munum ekki
ieggja þar strá í götu fyrir.
Og það ætti meirihlutinn að sjá, að
hann á líf sitt undir því, að liann
taki hér í taumana og geri sitt til,
að ekki verði lengur við völd sá vit-
skerti maður, sem heflr sýnt sig þann
háskagrip fyrir heill og velferð lands-
ins sem Björn Jónsson hefir gert.
Hver dagur, sem líður mótmæla-
iaust, getur kostað landið meira fé, en
auðið sé fyrir fram tölum að telja.
Ekki minsta óvitið er það af ráð-
herra, að síma út um allan heim
síðari hlut tilkynningar sinnar, þar
sem hann iýsir yfir því, að Lands-
bankinn sé ekki einfær um að standa
í skilum við alia menn. Þetta hljóta
allir menn erlendis að skilja svo, sem
bankinn sé gjaldþrota.
Þegar hér var komið grein þessari,
barst oss í hendur „ísafold", blað ráð-
herrans, og er þar reynt að gera grein
fyrir ástæðum hans.
Þetta blað vonum vér að verði sú
öflugasta hvöt öllum ísiendingum til
að rísa upp móti fóls-verki hans. Því
að róttmætar ástæður sýna sig þar að
vera álls engar.
Vór skulum nú skýra frá þeim og
athuga þær.
8 „rök“ þykist blaðið hafa að færa
fyrir þessari merkilegu gerð. Þau eru
þó reyndar ekki nema 7, því að næst
á eftir 5. tölulið kemur tölul. 7. —
Auðsjáanlega hefir ráðherrann, sem
ritað hetir greinina, upphaflega haft
einhvern 6. tölulið, en síðan sóð að
hann var ekki frambærilegur, strykað
hann út, en gleymt að breyta tölun-
um, svo að töluröðin hjá honum á
röksemdunum er : 1, 2, 3, 4, 5, . . .
7, 8.
Fyrsta sakargiftin til afsetningar
bankastjöranna er sú, að fyrv. ráð-
herra hafi öll sín embættis-ár „brotið"
29. gr. bankalaganna, sem mælir svo
fyrir, að harm skuli „úrskurða" banka-
reikningana og „kvitta" fyrir móttöku
hvers árs reiknings. — Björn var með
þetta á þingi síðast, og var honum þá
bent á, að því að eins kæmi til . að
„úrskurða" reikningana, að einhverjar
útásetningar væru trá yfirskoðunar-
mönnum. Öll þessi ár var ekkert út
á% reikninyana sett af yfirskoðunar-
mönnum, og því ekkert verkefni til
neins úrskurðar. Þar sem enginn á-
greiningur er, þar er ekkert að úr-
skurða. Hvað „kvittunina" snertir
fyrir móttöku reikninganna, þá eru
þeir birtir af ráðherra í Stjórnartíðind-
unum, og virðist þar með full-kvittað
fyrir móttökuna.
En þessi töluliður er alls óviðkom-
andi bankast/jórninni, það er fyrv. stjórn,
sem því máli á að svara.
2. tölul. er sú fuflyrðing, að spari-
sjóður bankans hafl ekki verið „gerð-
ur upp“ 8—9 ár samfleytt, „þ. e.
ekki aðgætt, hvort reikningum spari-
sjóðs-eigenda í höfuðbókum bankans
ber heim við sparisjóðsbækurnar".
Þetta segja allir bankastjórarnir, að
sé tilhæfulaus ósannindi, að reikning-
urinn hafl ekki verið „gerður upp“
árlega; þeir segja — meira að segja —,
að reikningur hvers manns sé gerður
upp daglega, þá er nokkur viðskifti
eiga sér stað. — Hitt, að sparisjóðs-
bækur sé ekki í árslok bornar saman
við höfuðbók, er satt; það gerir víst
enginn sparisjóður í heimi, af þeirri
einföldu ástæðu, að það er ómögulegt.
Sparisjóðsbækur eru i vörzlum eigenda
sinna víðsvegar um land, en ekki bank-
ans, og hann heflr enga heimild til
að heimta þær af þeim við áramót
eða endranær. — En þœr eru bornar
saman við höfuðbök í hvert sinn,
sem eitthvað er langt inn í bök eða
tekið út úr henni.
3. töiul. er sú ásökun, að skriflega
útgjaldaskipun vanti fyrir um 260
vixlum (mest endurnýjunum). Til þess
er því að svara, að hvorki bankalögin
né reglugerð bankans mælir fyrir um
það, að útgjaldaskipanir skuli skrif-
legar vera. Þó að bankinn sendi gjald-
kera oftast nœr skriflegt skeyti um
víxilkaup, þá er það engin föst regla,
enda ekki tíðkað í bönkum utan lands
né innan, nema í Landsb. — ísl.banki
notar áldrei þá aðferð, og fáir, ef
nokkrir, bankar annars. Munnleg
heimild til gjaldkera hvervetna látin
nægja. Framkvæmdarstjóri einráður
um það fyriikomulag alveg.
4. Ásökun um, að framkvæmdar-
stjóri hafl einn veitt sum ián. — Það
þarf ekki annað en lesa bréf gæzlu-
stjóranna til almennings hér í bl. í
dag til að sjá, að þessi ásökun er
sprottin af vanþekkingu á ákvæðum
bankalaganna og reglugerðarinnar.
Bankastjóri heflr rétt til að veita lán
en gæzlustjórar hafa jafnan haft eftir-
lit með lánunum.
5. Að skuldheimtu-lögsóknir sé oft
„stórum misráðnar“. Um það getur
hvorki rannsóknarnefndin né ráðherr-
ann dæmt; skortir alla þekking á
málavöxtum til þess.
6. töluflður (hefir fallið úij.
7. „Lántökuheimiidir vantar oft“.
Gæzlustjórar segja, að ranns.nefnd hafl
spurt sig um eitt tilfelli að eins. Þai-
vóru mifli 10 og 20 nöfn undirskrif-
uð, og sýslumaður hafði vottað, að
„þessir menn væru í stjórn félagsins“.
Að því fundið, að sýslumaður hefði
ekki tekið berum orðum fram, að
ekki væru fleiri menn í stjórninni!!!
8. Aðfinslur að bókfærslunni, sem
bankastjórar segja á engum rökum
bygðar. Sérstaklega er bankastjórnin
LÁBUS^FJELDSTED,
lyflrréttarniálnflntning'smaðQr
Lækjargata tí.
Heima kl. li—12 og 4-5.
sjáifráð um, hverjar bækur hún held-
ur og hvernig.
Og þetta er alt upptalið — alt og
sumt.
Þegar menn hafa þannig séð, hver
kæruatriðin eru, þá verður auðskiljan-
legt, af hverju ráðh. hefir ekki viljað
senda þau bankastjórunum til um-
sagnar. Hann hefir hlotið að sjá, að
þá gátu þeir hrundið þeim öllum með
rökum, en þá var lika afsetningará-
stæðan horfin. Því var um að gera
að dæma þá óheyrða. Þó að öllu
yrði hrundið á eftir, þá vóru þeir þó
einu sinni af settir, og ekki meira um
það.
Svo endar ráðh.bl. á þessari dásam-
samlegu setningu: „Sumt af því sem
hér er ótalið, er eftir sínu eðli þann-
ig vaxið, að það getur verið ábyrgð-
arhluti(!) fyrir landsstjórnina að gera
það eða láta gera heyrinkunnugt að
svo stöddu".
Abyrgðarhluti fyrir landsstjórnina!!!
Sú er nú líka líkleg til að finna til
ábyrgðar!
Ekki getur það verið nein hlífð við
bankastjórana, sem hér ræður. Þeir
óska hennar víst ekki. Enda segir
ráðh.-bl. sjálft í sömu grein um banka-
stjórana: „Þjöðkunnir ráðvendnismenn
eru þeir allir. Engin mannssál á
landinu grunar þá um, að þeir dragi
sér víssvitandi einn eyri af annara
manna fé með neins konar óráðvendni".
Svo að þessar svívirðilegu dylgjur,
um það sem „ekki má gera heyrin-
kunnugt að svo stöddu“ geta varla
verið annað en venjuleg aðferð mann-
orðs-þjófa, að gefa undir fót, að eitt-
hvað stórhneykslanlegt hafi átt sér
stað — eitthvað, sem hlífst sé við að
segja.
Ef landsstjórnin ekki tafarlaust,
vefilengjulaust og ótvírætt skýrir frá,
hvað hún eigi við, þá má telja víst,
að þessi aðferð hermar (dyigjurnar) sé
þess eins eðlis sem á var bent að hún
líktist.
M ál^liöídanir.
Háyflrdómari Kristján Jónsson hefir
þegar stefnt Birni Jónssyni fyrir af-
setninguna og ósannar sakargiftir. —
Tryggvi Gunnarsson hefir og gert ið
sama í dag og séra Eiríkur Briem
mun væntanlega gera ið sama.
^i/leiðingarnar i átlönðnm.
Þáverandi fjármálaráðherra Dana
hafði samið svo við Schou bankastjóra,
að kaupa af honum 750,000 kr. virði
af bankavaxtabréfum Landbankans, (sem
ísl. banki hafði keypt). Af þessu voru
afhent og borguð vaxtabréf upp á
300,000 kr., en bréf upp á 450,000 kr.
átti nú að afhenda og borga.
Á Þriðjudagsmorguninn (23. þ. m.)
birtist „tilkynningin" alræmda um af-
setning bankastjóranna í dönskum blöð-
um, og þegar að kvöldi þess sama dags
fékk íslands-banki símskeyti fráHöfn
um það, að fjármálaráðherrann hafi
í dag neitað að kaupa bankavaxtábréf
þessi, og vilji lieldur ekki gefa neitt
loforð uni það, að liann muni síðar
taka við bréfunum
Wlarkús Porsteinsson
Frakkastig 9 — Reykjavík
selur hljómfögur, vönduð og ódýr
Orgel-Harmonla. -------
Lífsábyrgðar-stofnunin „Hafnía“ hafði
samið um kaup á 2 milíöna virði af
ha.nía-skuldabréfum. Þessi skuldabréf
eru ekki veðtrygð eins og vaxtabréfin,
heldur að eins ábyrgð landssjóðs fyrir
vöxtunum. Þau eru því ekki eins
girnileg kaups eins og vaxtabréfin. —
Af þessum bréfurn hafði „Hafnía" veitt
móttöku V* milíón, en hitt (fyrir Pfz
milíón) átti að afhenda smám saman.
Vátryggingarfélög eru allra stofnana
varfærnust um kaup á verðbréfum, og
má búast við að „Hafnía neiti mót-
töku þeirri U/2 milíón, sem eftir er.
Það ei sýnt, að traustið á bankan-
um er horfið erlendis.
Traustið á landssjóði og landsmönn-
um yfir höfuð má telja víst að verði
þar samferða.
Símskeyti frá K.höfn
lil »Ileykjaríkur« og »Lögréttu«.
24. Nóv. siðd.
Bankafarganið velair sára at-
hygli; blöðin irúa engri óráð-
vendi á bankastjórnina; víkja að
pólitískum ástœðum ráðlierrans,
en segja þetta hafi veikjandi álirif
á lánstraust íslands. »Landmands-
bankena telur Landsbankann ör-
uggan.
25. Nóv.
Aferð ráðlierrans fordœmd. —
y>I)annebrog(.< birtir viðtal við [Björn\
Sigurðsson; hann neitar því ekki,
að pólitískar hvatir hafi ráðið. —
Gliickstad [forstjóri Landmands-
bankans] segir í y>Politiken<t að in
harðorða tilkgnning ráðherrans um
afsetninguna geti vakið allskonar
grunsemdir.
25. Nóv.
Einar Hjörleifsson símar til» Poli-
tikena, að sakagiflirnar gegn Eiríki
Briem og Kristjáni Jónssyni séu
ákaftega alvarlegar.
Þetta síðasta skeyti sýnir tvent,
annað : að „Politiken" hefir ekki vilja&
birta þetta símskeyti án nafns (ekki
Viljað bera ábyrgð á sakargifta-dylgjum
gegn alþektum heiðursmönnum); og
hitt: að ráðherra hefir þó getað fundið
„mann“ hér í bæ, sem fékst til að>
„leggja nafn sitt við“ þetta skeyti.
M olar.
— Uppeidi barnanna er oftast bezta
mannlýsing foreldranna.
— „Aldrei er gott of launað, nema með
iilu sé“. En ekkert er vísari vottur um
ódrengskap, hvort heldur hjá körlum eða
konurn, heldur en vanþakklæti við veigerða-
menn sína — ekki að tala um illgerðir í
þeirra garð.
— Sumir þeir sem gera öðrum rangt,
reyna að friða samvizku sína með því, að
leggja óvild á þá á eftir. Það er eitthvað
það hundslegasta, sem til er í mannlegu
eðli. — Nei! Ég bið hundana fyrirgefningar!
Þeim er rangt gert til með að kalla petlct
„hundslegt11.