Reykjavík - 14.04.1910, Blaðsíða 2

6
REYKJAVIK
♦HE

Itleð s/s „Sterling44: fyrir konur, Verzlunin
Hið fjölbreyttasta
og smekklegasta tv v A n tv t\ tt it
úrval af karla 1 A :\KK M
nýjum sumarvorum 1 / |J J 1 II J[1
og einnig mikið af allri og1 börn.
vefnaðarvöru Reykjavík.
♦♦♦♦♦
♦♦♦
-♦♦♦
Markús Þorsteinsson
Frakkastíg 9 — Reykjavik
selur hljómfögur, vönduö og ódýr
--- Orgel-Harmonia.
Atvinnu-rógur.
Fiskkaupa-einokunin tómur
uppspuni.
Hún gekk hér staflaust í heila viku
eða meira um bæinn sagan um ein-
okunar hringinn, sem ég gat um í
síðustu „Rvík“.
Henni var alment trúað, því að hún
var svo heimildum feðruð, og menn
vóru sárgramir að vonum.
En svo dró ég söguna fram í dags-
birtuna, og sýndi það sig þá fljótt, að
sagan þoldi ekki birtuna.
Ég hefi nú átt kost á að sjá full
gögn fyrir því, að ekkert er hæft í
því, að ísl. banki sé við nokkur slík
samtök riðin, eins og líka bréf það
frá hr. bankastjóra Schou, sem hér
kemur á eftir, ber með sér:
„Reykjavík 11. Apríl 1910.
Herra alþingism. Jón Ólafsson,
Reykjavík.
í tilefni af greinar-kafla yðar í
síðasta blaði „ReyJcjavíkuru um ís-
lands-banka og fiskkaupa-einokun vil
eg láta yður vita, að Öll sögusögn
um það, að íslands-banki hafi skuld-
bundið sig til að lána að eins til
teknum verzlunum fé til fisk-kaupa,
er algerlega tilhæfulaus uppspuni.
Bankinn hefir engan slíkan samning
gert, og ekkert slíkt hefir komið til
tals við bankann eða af bankans hálfu.
Mér er gersamlega óskiljanlegt,
hvemig svo fjarstæð kviksaga hefir
getað kviknað upp og breiðst út, og
ég hefði sízt ætlað, að þér munduð
festa trúnað á slíkt, þar sem yður
er kunnugt um, hve mjög íslands-
banki hefir lagt sig fram um, að
styðja verzlun landsmanna, og það
þótt eigi hafi ætíð verið gróðavon
fyrir bankann sjálfan.
Ég vona, að þér teljið yður skylt,
að taka sögu þessa aftur þegar í stað
í blaðinu.
Virðingarfylst
Emil 8chou“.
Það er mér full-kunnugt um, að
ísl.-banki hefir lagt sig mjög fram um,
að styðja ísl. kaupmenn til að koma
afuröum landsins á markaði, og hefir
jafnvel tekið fé til láns í þessu skyni
erlendis, þá er vextir vóru þar svo
háir, að ekki var gróði fyrir bankann
að lána það út aftur hér með jafn-
vægum kjörum og hann hefir gert.
Engu að síður gat almenningi verið
nokkur vorkunn, þó að menn leiddust
til að trúa sögunni, því að mönnum
hefir ekki getað komið til hugar, að
slíkar kauphallar-flugur eða atYinnu-
rógur væri kveiktur hér upp og gæti
dreifst svo vítt út um bæ og svo lengi,
án þess neitt væri borið aftur.
Ég þykist því að vísu hafa gert bæði
verzlunum þeim er í hlut áttu, og sér
í lagi íslands-banka, góðan greiða með
því, að koma sögunni til eyrna þeirra,
því að annars hefði að líkindum dreg-
ist, að hún yrði borin affur, að minsta
kosti þar til er strandferðaskipin vóru
farin.
En að því má vísu ganga, að þeir
sem söguna hafa kveikt, mundu ella
sjá um, að hún flyttist í bréfum út
um landið.
Bankinn mun ekki vera í miklum
vafa um, hvaðan sagan sé sprottin,
og kunnugir hér geta ef til vill rent
grun í það iíka.
Höfundunum verður sagan væntan-
lega ekki til mikillar gleði úr þessu
— og er það að maklegleikum. En
bankínn getur ekki haft neinn óhag
af því, að hún hefir ekki annað á-
orkað, en að gefa tilefni til, að benda
á það, að framkoma bankans gagn-
vart íslenzkri verzlun hefir verið svo,
að menn hafa ekki ástæðu til, að
verða fljótir til að trúa siíkum kvik-
sögum 1 hans garð, ef reynt skyldi
verða, að kveikja aðrar nýjar.
Jön Olafssov., alþm.
—■
V' firlýsingar.
í 16. tölublaði XI. árg. blaðsins
„Reykjavík", sem út kom þ. 9. þ. m.
í grein með fyrirsögninni „íslands-
banki og fiskkaupaeinokun" segir hr.
alþingismaður Jón Ólafsson lesendum
blaðsins frá hviksögum, er gangi hjer
um að nokkrar stærri verzlanir hafi
myndað einokunarhring um kaup og
sölu á fiski hjer á landi, og í því
augnamiði gert samning við íslands-
banka um að hann ekki einungis veiti
þeim nægt fje til fiskkaupanrra, heldur
einnig skuldbindi sig til að láta engan
kaupmann fá peninga til fiskkaupa, sem
ekki væri í þessum samtökum.
Yerzlanir þær er hjer ættu að eiga
hlut að máli eru ekki tilgreindar í
blaðinu, en á fjölmennum fundi hjer í
bænum þ. 9. þ. m. var því lýst yfir
að hviksögur þessar ættu meðal ann-
ars við hlutafjelagið P. J. Thorsteins-
son & Co. hjer. En með því að oll
þessi ummæli og hviksögur eru bláber
ósannindi hvað h/f P. J. Thorsteins-
son & Co. snertir, þá mótmælum vjer
þeim alveg afdráttarlaust sem gersam-
lega tilhæfulausum. Oss er heldur
ekki kunnugt um að neinn slíkur
fjelagsskapur sje til, og höfum vjer
hvorki beðið aðra kaupmenn nje þeir
boðið oss að taka þátt í slíkum fjelags-
skap.
Af framanrituðu ætti það að vera
fyllilega Ijóst hve tilhœfulaust það er
að Islandsbanki hafi átt að veita oss
liðsinni sitt sem meðlimum í slíkum
fjelagsskap, og skulum vjer jafnframt
taka það fram, að oss er heldur ekki
kunnugt um, að nokkrir aðrir kaup-
menn hjer hafi tryggt sjer eða reynt
að tryggja sjer nein slík hlunnindi frá
tjeðum banka.
Jafnframt því sem vjer mótmœlum
þessum rakalausu hviksögum viljum
vjer skora á liöfund þeirra að gefa
sig fram með nafni, svo þœr ekki lcomi
til að brenna á baki manna, sem fyrir
þeim eru bornir, en kunna að vera
saklausir.
Reykjavík þ. 11. apríl 1910.
H/F P. I. Thorsteinsson & Co.
Thor Jensen. Eggert Claesen.
Út af þeim orðasveim sem gengið
hefir um að 4 íslenzkir fisk-útflutnings-
menn með aðstoð íslands-banka hafi
gert samtök um, að einoka með fisk-
verzlun, leyfi jeg mjer hjer með fyrir
hönd verzlunarhússins J. P. T. Bryde,
að lýsa því yfir, að nefnt verzlunar-
hús á engan þátt í þessu, og að áður-
nefndur orðasveimur er hvað snertir
verzlunarhúsið J. P. T. Bryde með
öllu ástæðulaus.
Þess skal getið, að verzlunarhúsið
J. P. T. Bryde hefir heldur ekki snúið
sjer til íslands-banka með beiðni um
væntanlegt lán til fisk-kaupa í ár.
Reykjavík 11. apríl 1910.
Carl Olsen
(júgn.).
Sje átt við okkur í grein þeirri, sem
birtist í blaðinu „Reykjavík" í dag,
undir 3ja lið greinarinnar „Bankamál",
þá lýsum við hjer með yfir, að við
höfum engan þátt átt í því, að mynda
hring til einokunar á fiskverði, hvorki
beinlínis nje óbeinlínis. Enn fremur
að hvorki hefir íslands-banki leitað til
okkar eða við til hans í þeim tilgangi.
Reykjavík 9. apríl 1910.
Copland & Berrie (1908) Ltd.
Oeo. Copland.
Yerzlunin Edinborg.
Asgeir Sigurðsson.
Leikhúsið.
Um síðustu helgi sýndi Leikfjelag Reykja-
víkur leik eftir hið heimsfræga frakkneska
leikritaskáld J. B. P. Moliére. Er það í
fyrsta skifti, sem leikfjelagið sýnir leikrit
eftir þann höfund, og varð fyrir valinu
leikrit, sem á íslenzku er kallað „ímyndun-
arveikin“. Leikrit þetta er heimsfrægt, og
hafa allir kýmnileikarar sótzt eftir þvi, að
fá að reyna sig á aðal-hlutverki þess (hin-
um ímyndunarveika). Þykir það alstaðar
góður leikari, sem innir það hlutverk sóma-
samlega af hendi. Ekki er Moliére neitt
teprulegur í orðum, þegar honum býður
svo við að horfa, en þó er einhver yndis-
leíkur og stíll (elegance) yfir öllum þessum
gömlu leikritum, sje rjett með farið. En
aðal-einkenni þessa leikrits er þó fjörið;
fjörið i samræðunum, og fjörið í viðburða-
rásinni, ef svo mætti að orði komast. Sje
þetta hvorttveggja látið njóta sín sæmilega,
og aðal-hlutverkið vel leikið, er ótrúlegt,
að mönnum þyki það ekki gleðiauki, að
horfa á leikinn. Og ekki verður annað sagt,
en að þetta hafi tekizt vel frá leikfjelagsins
hálfu, þótt mest sje það auðvitað að þakka
þeim leikanda (Árna Eirikssyni), sem leikur
aðal-hlutverkið, því að það má svo að orði
komast, að leikurinn átandi eða falli með
því hlutverki. Engu að síður geta þó hinir
leikendurnir (Toinetta, kona Argans, Kam-
ferius eldri og yngri) átt mikinn þátt i, að
gera leikinn skemmtilegan, sje rjett á haldið
og heppnin er með. En þótt þeirra leikur
megi víða heita mjög góður, þá kemst hann
ekki í neinn samjöfnuð við leik Argans
(Árna Eiríkssonar). Það, sem mest skilur,
er vandvirknin, bæði í kunnáttu og með-
ferð setninganna, og fylgið. Krafturinn og
fylgið er einn af aðal-kostum Á. E. sem
leikara, og eru það góðir kostir, sem bera
yfir marga torfæru. Gerfi leikarans (Á. E.)
er ágætt, og sömuleiðis allur andlitsleikur
hans. Hefir honum ekki tekizt öllu betur
við neitt hlutverk, síðan hann ljek Ásleik
prentara í „Þjóðníðingnum11, sem er óefað
langbezti leikur þessa leikanda, þótt marg-
ur hafi góður verið.
Allur útbúnaður frá fjelagsins hálfu er
góður og vel samstilltur. Sömuleiðis eru
gerfi flestra leikendanna mjög góð. Yfir
höfuð er það hin bezta skemmtun, að horfa
á þennan sjónleik.
Vjer viljum ráða öllum til að fara og sjá
þennan sjónleik, því að bæði er það bezta
skemmtunin, sem völ er á hjer sem stend-
ur, og óvíst, að tækifæri gefist aftur til að
sjá leikrit eftir Moliére í bráð. Þetta verð-
ur að öllum líkindum síðasta leikritið, sem
sýnt verður í ár, og kunnugir segja, að allt
sje enn í óvissu um það, hvernig um leik-
ina fari næsta ár.
Listavinur.
Gjöf frá íslendingi vestan hafs.
Minningargjafir komi í stað
„kransau.
íslenskur maður í Chicago, A. J.
Jolmson að nafni, hefur sent mjer
að gjöf skrautlega bók og fagra
hugmynd frainan við hana.
Hann hugsar á þessa leið: Það
er orðið alsiða að gefa kransa á
líkkistur, í heiðursskyni við minn-
ingu hins Iátna og samhrygðar-
skyni við ástvini hans. Það er
fögur venja; en henni fylgir sá ó-
kostur, að þar fer mikið fje til ó-
nýtis, í moldina. Höldum þvi, sem
fagurt er í þessum sið, en forðumst
hitt. Ráðið til þess er það, að
láta minningargjafir koma í stað
kransanna, svo að það íje, sem
nú fer til ónýtis, komi að einhveiju
góðu gagni.
Bókin, sem mjer er send heitir
Artíðaskrá Heitsuhœlisins,'. Það
er mikil bók, í vandaðasta bandi
(alskinnuð), pappírinn af bestu gerð
strykaður til hægðarauka og með
prentuðum fyrirsögnum efst á hverri
síðu. Er svo tilætlað, að blaðsíð-
urnar í vinstri hendi verði ártiða-
skrá, þar verði skráð nöfn látinna
manna, staða þeirra, aldur og dán-
ardœgur, einnig dauðamein, ef þess
er óskað. Á móti hverri því likri
skrásetningu koma, á blaðsíðurnar í
hægri hendi, nöfn þeirra, er gefa
minningargjafir, og til tekin gjöf
hvers þeirra.
Kransagjafirnar eru útlendur sið-
ur og ný til kominn. Hjer í Reykja-
vík eru kransarnir flestir gerðir úr
útlendum blómlíkneskjum; i þeim
er litaður pappi og ljerept. Þessi
erlendu ljereptsblóm fljúga út. Oft
verða lcransarnir svo margir, að
tugum skiftir, og verð þeirra þá að
samanlögðu yfir 100 kr., stundum
langt fram úr því.
Artiðaskrásetning er rammíslensk-
ur siður og mjög gamall (frá því á
12. öld). Jeg þykist því vita, að
*) Nafninu og gérð bókarinnar hef
jeg fengið að ráða.