Reykjavík - 30.07.1910, Blaðsíða 1

1k ft j av t ft.
XI., 33
Laugardag^ 30. Jtilí 1910
XI., 33
Reykjavik - Hamborg - Kaupmannahöfn.
Baflhúsið virka daga 8—8.
Bi8kup88krifstofa 9—2.
Borgarstjóraskrifstofa 10—3.
Bókasafn Alþ.lestrarfél. Pósthásstr. 14, 6—8.
Bréfburður um bæinn 9 og 4.
Búnaðarfélagið 12—2.
Bæjarfógetaskrifstofa 9—2 og 4—7.
Bæjargjaldkeraskrifstofa 11—3 og 6—7.
Bæjarsíminn v.d. 8—10, sunnud. 8—7.
Forngripasafnið hvern virkan dag kl. 12—2.
jslandsbanki 10—2V® og 6'/s—7.
Laga8kólinn ók. leiðbeining 1. og 3. ld. 7--8 e.m.
Landakotsspítalinn lO’/a—12 og 4—6.
Landsbankinn 101/®—2* * * 1/®.
Landsbókasafnið 12—3 og 6—8.
Landskjalasafnifl á þrd., fmd. og ld. 12—1.
Landsjóðsgj.k. 10-2, 5-6, þrjá 1. d. í m. 10-2, 6-7.
Land88Íminn v.d. 8—9, sunnud. 8—11 og 4—6.
Læknaskólinn ók. lækning þrd. og fsd. 12—1.
Náttúrugripasafnið sunnud. l^/s—2'/».
Pósthúsifl 8—2 og 4—7.
Stjórnarráflifl 10—4.
Söfnunar8jóflur 1. md. í mán. kl. 5.
Tannlækning ók. í P.str. 14, 1. og 3. md.ll—12.
„EEYKJAYÍK"
Árgangurinn kostar innanlands 3 kr.; erlendis
kr. 3,50 — 4 sh. — I doll. Borgist iyrir 1. júlí.
Aaglýsingar innlendar: á 1. bls. kr. 1,50;
3, og 4. bls. kr. 1,86. — Ötl. augl. 33•/••/• hærra.—
A/tláttar að mun, ef mikið er auglýst.
Ritstj. og ábyrgðarm. Stef&n RvinOlfHoon,
Þingholtsstr. 3. Talsími i 8 S.
yfygeiðsla ,Reykjavikur‘
er í
Skólastræti 3
(beint á móti verkfræðing Knud Zimsen).
Afgreiðsla blaðsins er opin frá kl. 9
árd. til kl. 8 síðd. - Talsími 199.
Ritstjóri er til viðtals virka daga
kl. 12—1. — Hngholtflfltr. 3.
frá styrjölíinni.
Eftir Jón Ólafsson.
III.
Bardaga-aðferðin (framhald).
Ég sagði, að spjótið væri tvíeggjað.
Það mun reynast svo.
Ég hefði ef til vill heldur átt að segja
tví-oddað. Því að það getur stungið
þann sem fyrstur veifar því fult svo
sárt sem oss, er fyrst er að vegið.
Það átti að nota það til þess að
koma blöðum stjórnar-andstæðinga
íyrir kattarnef. Það tekst nú aldrei,
þó að níðast megi á oss 3—4 mönn-
um.
En höfuðmálgagn og eignarblað ráð-
herrans, „ísafold", er nú að fá smjör-
þefiun af þessu Iíka. Það munu vera
fult 90 meiðyrðamál höfðuð gegn henní,
en um 50 til á döfinni, og nægt efni
í mörg enn ; auðveldlega geta þau orðið
160—200, ef menn vilja. Ég hefi t. d.
ekki höfðað nema 12 enn þá, en hefl
nægt efni í 20—30 alls. En svo var-
lega hefir farið verið í málshöfðanir
allar af andstæðinga hálfu, að í liverju
einu er honum víst dómsáfelli; þarf
ekki nema leggja stefnurnar og eintök
af meiðyrðunum fram fyrir dóm; ekkert
undanfæri til sýknu í neinu þeirra.
Auðvitað eru sakarefni mis-stór,’ en
næg til dóms í öllum, og stórþung í
sumum.
Og ekkert mál hefir enn verið höfðað
gegn neinu af liinum stjórnarmálgögn-
unum. En ærin eru þar efni til, ef í það
skal fara.
Það er nú ekki mitt að meta, hve
dýrt þetta spaug verður ritstj. ,ísafoldar‘.
Hann getur eflaust farið nærri um það
sjálfur. Og þá man hann eflaust eftir
því, að hvert af þessum málum, sem
fyrir hæsta-rótt fer (og þangað fara
sum þeirra, ef eigi verða hæstu sektir
dæmdar eða fangavist), — hvert af þeim,
sem þangað fer, kostar hann, hvernig sem
fer, 4—500 kr. að minsta kosti í máls-
kostnað þar fyrir rétti að eins.
Má vera að hann gangi á þeim
Papeyjar-buxum, að hann hafi ekkert
sér eða þjóðinni þarfara við fé sitt að
gera.
Hann um það.
Um oss, sem málsókna ofsóknin var
byrjuð við, ætla ég ekki að ræða neitt
í þessu sambandi. Ég fyrir mitt leyti
er orðinn svo gamall, að ég kann að
taka með jafnaðargeði hverju sem að
höndum ber.
Eu enginn má lá oss það,er slík styrj-
öld er hafin, þó að vér reynum að verða
óvinunum svo skeinuhættir, sem fram-
ast verða föng á, „gera hrið þá er þeim
svíði“,og sjá, í hvoru liðinu meira mann-
fall verður — af hvorri hliðinni fleiri
liggja í valnum um það er iýkur nösum.
IV.
Meiðyrfla-löggjöf vor, heimskuleg, rang-
lát og úrelt.
„Allir dagar eiga kvöld
einhyem tíma um síðir“.
Og svo fer væntanlega um þessa
Sturlunga-öld, sem fejörn Jónsson hefir
vakið — þessa Sturlunga-öld mála-.
ferlanna.
Málaferlum þessum lýkur einhvern
tíma á einhvern hátt.
En þá vaknar eðlilega sú spurning:
Er sú löggjöf, sem tilefni gefur til
slíkra gráleika, viturleg, réttvís og
samboðin réttarmeðvitund vorra tíma ?
Þetta ættu skynsamir og sanngjarnir
menn að geta litið allir einum og sömu
augum á, hverjum pólitiskum flokki
sem þeir tilheyra.
Það vill svo til, að ég mun hafa í
fórum mínum skriflegt, með eigin-
handar undirskriftum okkar Björns
Jónssonar og fleiri manna, það álit,
að meiðyrðalöggjöf vor sé óréttvís og
úrelt.
Mundi nú ekki mega ætla, að óhætt
væri að taka okkur Björn Jónsson,
ásamt þeim heiðursmönnum, sem með
okkur eru undir þetta álit skrifaðir,
sem nokkurnegin áreiðanlega fulltrúa
réttarmeðvitundar manna í þessu efni?
Það verð ég að ætla. En sé svo,
þá ætti að vera gerlegt að fá þá breyt-
ing á löggjöf vora í þessu efni, sem
flestir munu nú játa að brýn þörf sé á.
Ég skal reyna að rökstyðja mál mitt.
Eins og lögin eru nú, má dæma
mann í 400 kr. sekt eða 6 mánaða
fangelsi fyrir það eitt, að horfa óvirðu-
legu augnaráði til annars manns, eða
jafnvel fyrir að brosa háðslega að því
sem annar maður segir eða gerir, því
að háðið mun jafnan talið fremur til
óvirðingar. — Ef tveir vottar bera það,
að maður hafi litið þannig til annars
manns, þá er hann dóms sekur.
In dæmalausa 219. gr. hegningar-
laga vorra segir svo: „Fyrir hverja
móðgun í látœði eða annari athöfn,
sem lýsir óvirðingu, skal gjalda sektir
alt að 200 rd. [=400 kr.] eða það
varðar einfóldu fangelsi alt að 6 mán-
uðum“.
Er nú nokkurt minsta vit i öðru eins?
210. gr. hegningarlaganna aftur á
móti segir: „Ef maður vegur annan
mann eða veitir honum töluverðan
áverka í einvígi (206. gr.)1 *), þá varðar
það að minsta kosti 3 mánaða fangelsi.
Einvígi (hólmgöngur) vóru áður af-
teknar löngu hér á landi, en hegningar-
lögin dönsku, sem vér íslendingar lög-
leiddum 25. Júní 1869, lögleiða þannig
á ný einvígi hér.
Það er óhætt að segja, að það að
drepa mann í einvígi stendur fyrir
réttarmeðvitund almennings hér á landi
sem hvert annað manndráps).
En eftir þessum bandvitlausu lögum,
sem giida nú hér í landi, getur maður
sloppið með þriggja mánaða einfalt
fangelsi fyrir að drepa mann eða
limlesta til örkumla; en fyrir að brosa
háðslega að manni (t. d. er hann er
að grobba af samvizkusemi sinni), má
dæma mann í 6 mánaða fangelsi. —
Er auðið að hugsa sér nokkurn
skapaðan hlut, sem gangi meir þver-
öfugt og særandi ofan í alla réttar-
meðvitund íslenzks almennings ? Er
auðið að hugsa sér meira skrípi af
löggjöf ?
Lítum svo eitt augnablik á, hvað
ósakncemt er eftir þessum sömu lögum.
Benedikt Gröndal yngri hafði einu
sinni þá fyrirsögn fyrir kvæði8): „Eins
konar vísa, sem állir skilja, sem vilja,
eD enginn skilur, sem ekki vill“.
Er ekki auðvelt, að rita urmul blaða-
greina svo, að þvílík fyrirsögn væri
fyllsta réttnefni?
') Þar (í 206. gr.) er töluverður áverki
talinn t. d. að limlesta mann, gera hann
blindan eða heyrnarlausan o. s. frv.
a) Þessu hjelt Jón heitinn Guðmundsson
og fleiri fram á þingi, er lög þessi vóru þar
til meðferðar, en urðu að lúta í lægra haldi.
8) Prentað í því safni „kvæða“, sem tólf-
álna-kvæðið var fyrst prentað í; fyrirsögn-
inni er breytt í inni nýju útgáfu kvæða hans.
Er ekki auðvelt, að rita hvers kon-
ar óhróður og ærumeiðingar um mann,
á þann hátt, að hver maður, sem les,
skilji, hvert stefnt er, hvern við er
átt, en þó án þess að nefna nokkum
mann, eða stíla svo, að auðið sé að
sanna gegn neitun höfundar eða út-
gefanda, að átt sé við þennan eða
þennan mann?
Þetta má gera í dæmisögu formi
eða skáldsögu eða í almennum orð-
tækjum, sem allir þó skilja.
Er t. d. nokkur maður í vafa um,
við hvaða mann og hvaða blað Dr.
Grímur Thomsen átti í kvæðunum
„Milli skers og báru“ og „Svarthöfða-
bergmálið", sem prentuð eru á 105.
og 106. bls. í „Ljóðmælum“ hans
(Rvík 1906 — útgáfu Jóns Þorkels-
sonar)? Það er fullkomin œntmeiðing
í „Milli skers og báru“, en sá, sem við
er átt, lifir mitt á meðal vor, allir
skilja illmælið, en haDn stendur varn-
arlaus uppi.
Var nokkurt mannsbarn á landinu
í vafa um, við hvern átt var með
grafskriftinni yflr græna hundinn í
„Fjallkonunni“? Sá sem við var átt
fór í mál; og vitni hans báru það, sum,
að sér hefði undir eins dottið hann í
hug, er þaulásu; önnur, að þau væru
í engum vafa um, að við hann væri
átt. En útgefandi blaðsins neitaði því,
að hatin hefði skilið þetta svo, (hann
var ekki sjálfur höfundurinn), og sá
sem málið höfðaði, hafði ekki nema
skapraun og kostnað upp úr málshöfð-
uninni, þar á meðal það, að sanna
það sjálfur með vitnum, að allir álitu
ummælin eiga við sig!!!
Menn geta sagt, að þetta sé gloppa
á lögunum. En er auðvelt að fylla
hana með því réttarfari, sem nú höf-
um vér, þar sem hér eru ekki til
kviðdómar?
Og er það til siðferðisbóta, að ala
upp, og svo að segja verðlauna, slík-
an rithátt, með því að leggja sektir
og fangelsi við ummæli, sem alls ekki
meiða æru eða mannorð? Með því
að leggja óeðlileg höft á frelsi manna
til að segja á prenti það, sem hver
maður talar við annan sín á milli og
enginn hneykslast á?
„Ertu vitlaus, maður?“ segir maður
einatt þykkjulaust við bezta vin sinn.
Það hneykslar engan, meiðir engan.
En ef einhver athöfn, sem manni
virðist ógætnisleg, fautaleg, er kölluð
„óvita-verk“, þá getur sá, sem við er
átt, þotið í mál og fengið mann
dæmdan.
Svo bætir hér nú ekki úr, að dóm-
urum vorum, sem allir hafa fengið
lagavit sitt í Danmörku, hefir hætt til
að dæma íslenzk orð eftir danskri mál-
venju — þvert ofaa í uppruna og alla
íslenzka málvenju. Danir gera skarp-
an mismun á „Legn" og „Usandhed*.
Eftir íslenzkri málvenju er enginn
munur á að Ijíiga og segja ósatt; í
voru máli þýðir að Iji'tga blátt áfram
að segja ósatt — það og ekkert ann-
að. — „Nei, nú lýgurðu“, segja menn
dags-daglega í öllu bróðerni hver við
annan, og enginn styggist við; með
því er ekki átt við annað, en: nú
segirðu ekki satt.
Þekkir ekki hver maður annað eins