Reykjavík - 16.12.1911, Blaðsíða 2

212
REYKJAVÍK
Austurstræti 17. Laugaveg 40.
Hvergi er betra að kaupa allt til bökunar fyrir JÓLIN, t. d.:
Yanillíu-Gerpúlver, — FIorians-Eggjaduft — Sítrónudropar
frá 10 au. upp að 30 au. — Vanilludropar frá 10 au. upp að
25”au. — Mðndludropar frá 10 au. upp að 25 au. — Carde-
mommudropar, einnig steyttar og ósteyttar Cardemommur —
Sukat. —
Ilmvötn ótal' tegundir, á glösum frá 10 au.
upp að 5 krónum. Mjög hentugt ttl jólagjafa.
Grrsensápan á 15 au. pd.
er nú komin aftur.
—= Handsápur, =—
hvergi meira úrval,
hvergl lægra verö.
ií, að hvergi er betra að kaupa, en i I
hIf. Sápuhnsið, © Sápulníðín.
Austurstræti 17.
Talsimi 155.
Laugaveg 40.
Talsimi 131.
atriði í st.jórnarskrárírumvarpinu minnir
óneitanlega á það sem Njála segir um
frásögn Gunnars Lambasonar í höll
Sigurðar jarls, þegar hann sagði frá
brennunni: „Ok um allar sagnir
hallaði hann mjök til, en 16 víða frá“.
í dönskum blöðum er venjulega skýrt
svq frá, að í inu nýja stjórnarskrár-
frumvarpi sé hannað að bera íslands-
œál upp í ríkisráðinu, eða lögákveðið,
að ekki megi bera þau þar upp.
Stundum er jafnvel látið í veðri vaka,
að með stjórnarskrárbreytingunni sé
stofnað íslenzkt ríkisráð, og gefur dr.
Berlin í skyn, að í þeim tilgangi á-
kveði frumvarpið, að ráðherrar skuli
vera 3. Dönsk blöð, sem hafa þetta
eftir, gera það af því, að þau vita
ekki betur. En dr. K. B. veit vel, að
hann segir þetta alt ósatt. Hann
heflr lesið stjórnarskrárfrumvarpið og
veit því, að þar er ákveðið að einn
að eins af ráðherrunum fari á fund
konungs og beri upp fyrir honum
málin; svo að þegar með því einu er
útilokuð öll hugsun um íslenzkt ríkis-
ráð. Hann veit einnig vel, að frá því
5. Jan. 1874 og til þessa dags hafa
íslenzk mál jafnan verið borin upp
fyrir konung í ríkisráðinu, án þess að
nokkur íslenzk lög kvæði á um það,
fyrri en Alberti smeygði því inn í
endurskoðuðu stjórnarskrána, sem dag-
sett er 3. Okt. 1903.
Hann veit því vel, að til þess að
gera breytingu á þessu þarf meira en
að nema orðin „í ríkisráðinu" burtu
úr stjórnarskránni. Til þess þarf sér-
staka ríkislöggjöf.
Hvað „ísafold" eða Bjarni frá Vogi
eða aðrar ámóta merkar skilnaðarver-
ur segja um þetta, skiftir hér engu
máli. Dr. B. veit vel, að hvorki Björn
Jónsson eða Bjarni frá Vogi eðaneinn
annar, hvorki merkur maður eða ó-
merkur, getur neinu áorkað um það,
hvar og hvernig málin eru borin upp
fyrir konungi, án samþykkis ins danska
ríkisvalds.
Loks telur dr. B. það yflrdrepsskap
einn af mér og öðrum sambandsmönn-
um að segja, að vér teljum þetta í
rauninni lítilsvert, en segja þó hins
vegar, að það muni fáir fúsir til að
bera ábyrgð á staðfestingarneitun stjórn-
arskrárfrumvarpsins fyrir þessa skuld,
eða alþingi muni ófúst á að taka orð-
in upp aftur í frumvarpið.
Ef alþingi hefði farið að lögleiða
nokkra breytingu á uppburði mála fyrir
konungi í ríkisráðinu, þá hefði það
farið út fyrir núverandi valdsvið sitt,
og þá var sjálfsagt að synja breyting-
unni staðfestingar; og hefði aíþingi
gert slíkt glapparskot, þá var sjálfsagt
að það beygði sig íyrir afleiðingunni,
staðfestingarsynjuninni; eða þó öllu
heldur, að það beygði af fyrir bend-
ingu konungs og léti aldrei koma til
staðfestingar-synjunar.
En ég get ekki kannast við, að al-
þingi hafi gert hér neina breytingu á
uppburði mála í ríkisráði, heldur að
eins numið í burtu þýðingarlaus orð,
sem ekki eiga heima í löggjöf vorri,
þar sem vér vitanlega ekkert löggjafar-
vald höfum yflr ríkisráðinu. Slíkt hefir
engin áhrif á samband landanna og
kemur því Danmörku ekkert við. Og
það ættu allir góðir danskir menn að
geta skilið, að vér kunnum illa íhlut-
un Dana um nokkurt atriði stjórnar-
skrár vorrar, sem ekki snertir á nokk-
urn hátt sambandið milli landanna, þó
að atriðið sé í sjálfu sér lítils vert.
III.
Hr. J. C. Christensen minnir oss í
einum kafla greinar þeirrar, sem um
er getið hér á öðrum stað í blaðinu,
á það, hve mikið vér eigum konungi
vorum að þakka, hve vel hann vilji landi
voru og hve sárt honum mundi falla,
ef út úr þessu atriði yrði ágreiningur
milli konungsvaldsins og íslands, með
því að hann geti með engu móti ritað
undir þessa stjórnarskrárbreytingu.
Enginn þarf að minna oss á það,
hvað vér eigum vorum ástsæla kon-
ungi að þakka. Þess munum vér æ
minnast, sem verðugt er, og íslend-
ingar munu eigi ótilneyddir vilja verða
valdir að neinni misklið milli sín og
konungsvaldsins, og ég vona í lengstu
lög, að einhver leið verði til að kom-
ast hjá þessu þrætuefni. En hins veg-
ar er það einnig skylda vor að gæta
þess, að ekki sé gengið á valdsvið vort
af íhlutun neinna óviðkomandi manna.
Skyldi móti von minni svo fara, að
ekki verði komist hjá misklíð út af
þessu efni með þeim afleiðingum henn-
ar, sem öllum hljóta að vera full-ljós-
ar og allaj hlýtur að óa við, þá ættu
þeir Danir, sem hafa eyra konungs og
nota þá afstöðu sína til að afflytja
málstað vorn íyrir honum, að hugsa
út í það, að þótt við íslendingar séum
lítilmagnarnir í þessu máli, þá er þó
ekki alls kostar víst, að allar afleiðing-
arnar verði Dönum eingöngu til á-
nægju eða til vegsemdar.
Jón Ólafsson.
J.C.Christensea um íslandsmál.
í blaði sínu „Tiden“ ritar fyrverandi
forsætisráðherra Christensen 1. þ. m.
um kosningarnar hér ogsegir meðal ann-
ars: „Sigur heimastjórnarflokksins við
alþingiskosningarnar var fögur uppreisn
fyrir ósigurinn 1908; en mönnum
skjátlar, ef þeir ætla, að sigur flokks-
ins hafi einnig verið uppreisn fyrir
millilandanefndarfrumvarpið . . . .“
„Nefndarfrumvarpið var í rauninni
felt á alþingi 1909, með því að því
var gersamlega umsteypt; og við kos-
ningarnar nýafstöðnu hefir heimastjórn-
arflokkurinn ekki viijað almennilega
kannast við frumvarpið; þvert á móti
hét flokkurinn kjósendum því, að það
mál skyldi ekki verða tekið fyrir né
því ráðið til lykta án þess að kjósend-
ur fengju aftur færi á að láta álit sitt
í ijósi um það. Því verða menn að
ganga að því vísu, að frumvarp nefnd-
arinnar sé nú í rauninni dautt, og að
það sé að eins sögulegt minnismark þess,
hve mikla samkomulagsfýsi danskir
menn sýndu íslandi árið 1908. íslend-
ingar vildu, að svona skyldi fara, og
þeir hafa fengið viija sinn“.
Svona ritar hr. J. C. Christensen,
sá danski stjórnmálamaður, sem oss
heflr reynst bezt, að konunginum und-
anteknum. Og ég h'efi í rauninni eng-
an efa á, að herra J. C. Chr. vilji enn
sýna oss sömu velvild og sanngirni
sem áður. En hann hefir ekki haft
nákvæmlega réttar fréttir fyrir sér og
ég er viss um, að það muni gleðja
hann, að ég leiðrétti nokkur atriði í
ummælum hans.
Það er mjög fjærri því að vera rétt,
að við heimastjórnarmenn höfum ekki
fyllilega vilja kannast við fylgi vort
við sambandslagafrumvarpið. Þvert á
móti birtum við það skiimerkilega, að
fyrsta og fremsta atriðið í stefnuskrá
vorri væri sambandslagamálið á grund-
velli frumvarpsins, En af því að geng-
ið var að því vísu, að kosningar í
haust gyltu að eins til eins árs og
brýnasta nauðsynin af öllu var sú, að
sameina alla krafta þjóðarinnar til bar-
áttu gegn óstjórn þess flokks, sem við
völdin hafðiverið,þá settum vér þetta at-
riði (þá baráttu) fremst á dagskrá vora
til kosninganna, en alls ekki á stefnuskrá
flokksins. Hvert einasta þingmanns-
Markús Þorsteinsson
Frakkastíg 9 — Reykjavík
tekur að sjer allskonar aðgerð á
---- Hljóöfœrum. ---------
efni vort, sem telur sig heimastjórnar-
mann, lýsti yflr því, að fylgi sitt við
frumvarpið væri jafn heitt og einlægt
eins og áður, og svo mundi verða svo
lengi sem vér hefðum nokkra von um,
að Danir gengju ekki frá tilboði sínu.
En með því að vér þurftum að taka
höndum saman við ýmsa menn, sem
ekki voru sambandslaga-menn eins og
vér, en vildu hins vegar vera samtaka
oss um að fella óstjórnarflokkinn við kos-
ningarnar, og með því að sannfæring
vor er enn fremur, að ekki beri að
samþykkja jafnvel ið bezta mál að
þjóðinni nauðugri, þá þorðum vér ekki
að svo komnu að láta kosningarnar
snúast um sambandsmálið eitt, en hét-
um kjósendum því, að ráða sambands-
málinu ekki til lykta fyr en þjóðin
hefði fengið færi á að greiða atkvæði
um það sérstaklega (t. d. með nýjum
kosningum, sem snérust um sambands-
málið eingöngu). Hinu höfum vér alls
ekki heitið, að taka ekki fyrir sam-
bandsmálið á þessu þingi, heldur að
eins að ráða því ekki til lykta.
Kosningarnar sýna, að af 34 þjóð-
kjörnum þingmönnum eru 21 fylgjend-
ur sambandslagafrumvarpsins, á grund-
velli nefndar-uppkastsins 1908 og minni
hlutans (heimastjórnarflokksins) á þing-
inu 1909. Og óhugsandi er, eftir því
sem kosningarnar hafa farið, að ekki
verði flestir inna konungkjörnu sama
megin í því máli. Þar sem svona er
ástatt, vona ég, að ummæli herra J.
C. C. um, að menn verði að ganga
að því vísu, að sambandalagafrum-
varpið só dautt, þurfi ekki að marka,
þar sem þau eru bygð á skakkri vit-
neskju um það, sem í raun réttri á
sér stað. Ég vona einmitt, að J. C.
C. sýni málinu sömu velvild sem áð-
ur og neyti sinna góðu hæfileika og
stóru áhrifa til að styðja að því, að
landar hans standi við samkomulags-
boð sín frá 1908, þegar þjóð vor heflr
vitkast svo, að hún gengur að sam-
ningnum.
Því næst ritar hr. J. C. C. um
stöðulögin, samband íslapds og Dan-
merkur frá öndverðu o. fl., og skal ég
ekki deila neitt við hann um það. Ég
er honum samdóma um mikið af því,
sem hann segir; en það er mitt álit,
að þessi söguatriði liðinna alda eigi að
vera praktiskri pólitík óviðkomandi.
Eg hefl aldrei bygt pólitískar kröfur
á mygluðum skinnblöðum, heldur á
náttúrlegum rétti og þörf þjóðarinnar.
Ég er samdóma hr. J. C. C. um, að
mótmælin gegn stöðulögunum 1871
séu ekki annað en hlægiieg högg út í
loftið. En ég er óánægður með þau
sakir þess m. a., að þjóðin er vaxin
upp úr þeim. Ég hefði óskað, að þau
hefðu ekki orðið til sem ofríkis-lög;
en að efninu til býst óg við, að þjóð-
in hafl ekki verið meiru vaxin 1871.
En nú eru þau orðin spennitreyja á
framfarir vorar í sumum atriðum. Og
tæplega er það rétt, að engin smáþjóð
í heimi í sambandi við aðra Þjóð njóti
svo víðtæks frelsis og virðingar frá
sambandsþjóðarinnar hlið eins og Is-
lendingar njóti af Dana hálfu. Ef Danir
standa við nefndarfrumvarpið frá 1908,
þá skal óg taka moð gleði undir þessi
ummæli hr. J. C. C. Að öðrum kosti
get ég ekki orðið honum fyllilega
sammála.