Reykjavík - 04.05.1912, Blaðsíða 2

70
REYKJAVIK
inn vafi á því, að þeir muni vel gera
og sómasamlega við prest, sem nýtur
virðingar þeirra og trausts. Sú hefir
reynslan á orðið annarstaðar. Og sé
fleiri trúflokkar en einn í Jandinu, þá
munu allir söfnuðir, sem af sama flokki
eru, mynda kirkjufélag sér, og hverju
kirkjufélagi um sig mun þykja metnað-
ur í því að eiga ekki síðri presta en
hin, og gera ekki verr við þá.
Það er eðlilega í öliu svo, að hver-
jum manni þykir meira í varið það
sem hann af fúsum vilja leggur eitt-
hvað í sölurnar fyrir, heldur en hitt,
sem kúgað er upp á hann.
Jón Ólafsson.
Verzlunarskóla Islands
var aagt upp 2. þ. m. — Nemendafjöldi var
þar í haust yfir 80. — í efsta bekk var 21
nemandi, og stóðust þessir 20 burtfararpróf:
1. Axel Kristjánsson........5,38
2. Ingibjörg Halldórsdóttir . . . 5,38
3. Þorvaldur Jónsson........5,14
4. Hallgr. Tulinius.........5,02
5. Ágúst Eiríksson . . .... 4,99
6. Leifur Böðvarsson ...............4,98
7. Halldór Þorleifsson......4,89
8. Jón Heiðdal..............4,88
9. Arnmundur Gíslason .... 4,77
10. Snæbjörn Jónsson ................4,74
11. Helgi Jónsson............4,63
12. Pétur Pálsson............4,60
13. Teitur Þórðarson.........4,54
14. Guðm. Hafliðason.........4,44
15. Jóh. Ferd. Jóhannesson . . . 4,43
16. Eggert Briem.............4,42
17. Þóra Vigfúsdóttir........4,28
18. Elizabet Pétursdóttir .... 4,27
19. Margrét Jónsdóttir.......4,09
20. Guðjón Guðmundsson .... 4,03
Þess má geta, að 1. einkunn er 4,50 til
6,00 (þar af 5,51 til 6. ágætiseinkunn); 2.
einkunn er 4,00 til 4,50: — Þeir sem ekki
ná aðaleinkuninni 4,00 sem meðaltali, stand-
ast ekki próf; sama er, ef einhver nemandi
nær ekki 3,00 í einhverri námsgrein.
Ágœt stoffa (mót austri) til leigu frá
14. Maí á Vatnsstíg 11.
Hungnrsneyðin á Rússlandi. —
Það eru hroðalegar sögur, sem berast
sí og æ af hungursneyðinni á Austur-
Rússlandi. Me^ kveður að hallærinu
í 12 austurfylkjunum, meðfram ánni
Volga. Þar hrynur fólkið niður hrönn-
um saman af hungri og harðrjetti.
Ríkið hefir veitt um 250 milj. kr.
lán til hallærishjeraðanna, og sam-
skot handa hinum bágstöddu hafa
farið fram um allt ríkið. Og nú
hefir stjórnin gefið leyfi til þess, að
tekið yrði við samskotum frá öðrum
löndum, en það hafði áður verið
bannað. En nýlega er fullyrt, að
ekkert af þessu fje sje enn komið
í hendur þeirra,' sem það var ætlað,
heldur liggi það hjá embættismönnum
stjórnarinnar, sem aJlt af eru að í-
huga það, hvernig fjenu skuli verja.
En á meðan þeir eru að bollaleggja
það, hrynur fólkið unnvörpum niður
í kring um þá úr hor og hungri.
Fje því, sem ríkissjóður hefir lánað
hallærishjeruðunum, hefir ekki heJdur
verið útbýtt enn þá, vegna þess að
embættismönnum fylkjanna þykja lán-
tökuskiJyrðin eitthvað íhugunarverð.
Þetta seinlæti embættismanna hefir
sætt afarhörðum dómum í rússnesk-
um blöðum, og segja þau þá bera
ábyrgð á dauða fjölda fólks. Annars
er sagt, að ástandið sje svo Ijótt, að
blöðunum sje bannað að segja það
eins og það er.
14. gr.
Nú verður ágreiningur um það, hvort samningur þessi sje rofinn af
hálfu annarshvors málsaðila að einhverju leyti, eða um útreikning á gjaldinu
til landssjóðs eða um skilning á einhverri grein eða greinum í þessum samn-
ingi, og skal þá útkljá þann ágreining þannig, að hvor aðila tilnefni einn
gerðarmann; geti þeir ekki komið sjer saman, skal hinn íslenzki landsyfirdóm-
ur útnefna oddamann. Úrskurði þeim, sem meiri hluti gerðarmanna kveður
upp, skulu málsaðilar skyldir að hlýða, svo framarlega, sem upphæð sú er
eptir honum ber að greiða, fer ekki fram úr £ 100. Að öðrum kosti má leggja
málið undir úrskurð dómstólanna.
15. gr.
Þegar máli þannig er skotið til dómstólanna, eða ef til máls kemur
út úr ágreiningi, er ekki snertir skaðabætur eða landssjóðsgjaldið, þá skal
málið a prima instantia rekið fyrir gestarjetti Reykjavíkur. Skal leyfishafi vera
skyldur til að sæta þeirri málsmeðferð eptir stefnu sem til innanbæjarmanns,
birtri á aðalskrifstoíu hans í Reykjavík. Ef mál hefur verið í gerð og kemur
síðan í dóm, þá má ekki í dómsmálinu beita þeim játningum og tilslökunum,
sem málsaðilar kunna áður að hafa gert til samkomulags, gegn honum.
16. gr.
Birgðir þær af kolum, sem til eru fyrirliggjandi i landinu, þegar einka-
leyfið byrjar, mega eigendurnir nota afgjaldslaust til eigin þarfa og atvinnu-
reksturs sins í landinu eða á hjer skrásettu skipi. Selja mega eigendur
kolabirgðir sínar til innanlands notkunar, ef einkaleyfishafa hafa verið boðnar
þær fyrst, og eigi gengið saman um kaupin. Jafnframt skal skýra lögreglu-
stjóra frá þvi, svo að hann geti látið ransaka vörumágnið eptir þeim reglum,
sem Stjórnarráðið ákveður. Ef leyfishafi kaupir nokkrar slíkar kolabirgðir,
sem eru fyrirliggjandi 1. janúar 1913, greiðir hann hið ákveðna sölugjald í
landssjóð jafnóðum og hann selur þær út aptur, en ef slíkar birgðir eru
seldar af eiganda þeirra, greiðir hann 1 kr. 50 aura i landssjóð fyrir hyert
tonn, jafnóðum og salan fer fram. Slíkar kolabirgðir má ekki nota til að selja út-
lendum skipum, nema með þeim skilyrðum, er segir í síðari málsgrein 6. gr.
Sjeu innlend kol, eða surtarbrandur tekinn til notkunar, meðan einkaleyfi
þetta stendur, skal um síik kol fylgja sömu reglum, eins og nú hefur verið
tekið fram um kolabirgðir við byrjun leyfistímans.
17. gr.
Landsstjórninni er skylt, að gera alt, sem í hennar valdi stendur, til
þess að hindra, að nokkur opinber gjöld, hvers konar sem er, önnur en þau,
sem tekin eru fram í lögum þessum, verði lögð á innflutning, losun, land-
flutning og afhending kolanna, hvort heldur er með sveita-reglugerðum eða
samþyktum, svo og að sjá um, að engin sjerstök hlunnindi verði gefin nokkr-
um manni eða firma, hvort heldur innlendum eða útlendum, sem mundi
stríða á móti bókstaf eða anda þessara laga. Skyldu samt sem áður nokkur
þau gjöld verða á lögð, meðan þetta einkaleyfi stendur, sem mundi auka
kostnað leyfishafa fram yfir það, sem hann er skyldur til að bera samkvæmt
lögum þessum, þá má hann hækka hið fastákveðna söluverð í þeirri höfn
eða höfnum, þar sem slík gjöld hafa verið lögð á um jafnmikla upphæð, sem
mismunurinn á kostnaði leyfishafa nemur.
18. gr.
Ef leyfishafi skyldi á einkaleyfis-tímabilinu hætta að birgja landið með
kolum á þann hátt, er lög þessi tilskilja, eða brjóta samning sinn í verulegum
atriðum, skal hann hafa fyrirgert einkaleyfi sinu. Nú álítur gerðardómur, sbr.
14. gr. að hann hafi fyrirgert rjetti sínum samkvæmt lögum þessum, og er ráðherra
íslands þá heimilt að veita öðru áreiðanlegu verzlunar-firma einkaleyfið með
sömu kjörum, þangað til alþingi ákveður öðruvísi, fyrir þann tima, sem þá er
eptir, eða gefa verzlunina frjálsa.
19. gr.
Útflutningsgjald af kolum, sem selcJ verða til útlendra skipa*af öðrum
en leyfishafa, sbr. 6. gr. og 16. gr. skal greitt hlutaðeigandi lögreglustjóra inn-
an mánaðar frá söludegi. Um leið og gjaldið er greitt, skal seljandi afhenda
lögreglustjóra vottorð að viðlögðum drengskap, að eigi seldi hann meira.v en
frá er skýrt. Að öðru leyti gilda um innheimtu gjaldsins, lögtakshæfi, reikn-
ingsskil, innheimtulaun og fl. tilsvarandi reglur sem um annað útflutnings-
gjald, eptir því sem þær eiga við.
20. gr.
Brot gegn ákvæðum 1. gr. laga þessara varða sektum frá 1000—5000
krónum. Auk þess skulu öll þau kol, sem flutt eru inn i heimildarleysi, gerð
upptæk, og síðan seld við opinbert uppboð, og rennur andvirði þeirra í lands-
sjóð að helmingi og til leyfishafa að helmingi. *
Ef kol eru seld til útlendra skipa af öðrum en leyfishafa, sbr. þó 6. og
16. gr., þá varðar það sektum frá 500—5000 krónum, og auk þess skal seljandi
skyldur að greiða 4 krónur í útflutningsgjald af hverju tonni.
Brot gegn ákvæðum 16. gr. laga þessara varðar sektum frá 100—2000
krónum.
21. gr.
Með mál, sem rísa út af brotum gegn lögum þessum, skal farið, sem
almenn lögreglumál.
Sektir allar samkvæmt lögum þessum renna i landssjóð að helmingi
og til leyfishafa að helmingi.
22. gr.
Lög þeasi öðlast gildi 1. janúar 1913.
Leikfjel. og Ego, frh. fra 1. bls.
það og gert það. Að vísu er
það sem stendur mannfátt af
góðum leikendum, og ýmsir
eru notaðir, sem sjálfsagt er
að kvarta undan, en hitt er
er Jíka víst og órengjandi, að
fjelagið hefir á að skipa —
eftir okkar mælikvarða —
nokkrum afbragðs-leikendum.
Það hefir hvað eftir annað
ráðizt í að sýna hin merkustu
og beztu skáldrit, og að jafn-
aði komizt sæmilega frá því
og stundum ágætlega. Og
nokkrir leikendur hjer, bæði
konur og karlar, hafa sýnt
megnasta sálarstríð og öflugt
tilfinningalíf afburðavel á leik-
sviði, og er það einmitt hið
æðsta og hæsta, sem leiklistin
á til í eigu sinni. Jeg gæti
leitt rök að þessu með dæm-
um úr ýmsum hlutverkum, en
mjer þykir þess eigi þörf.
Jeg vil nú spyrja góða menn
— auðvitað ekki Ego — hvort
þeim sýnist ráðlegt að drepa
Leikfjelagið og taka Ego og
klikku hans í staðinn.
Með Leikfjelaginu hverfur
um ófyrirsjáanlegan tíma
allur vísir til íslenzkrar leik-
listar.
Yert er að geta þess, að það
eru ekki lökustu leikkraftar
fjelagsins, sem Ego er að ráð-
ast á. Það eru ekki þeir leik-
endur, sem öllum kemur sam-
an um, að aldrei eigi á leik-
svið að koma. — Það eru beztu
leikendurnir, þær fáu mann-
eskjur, sem virða. list sína
mikils, og leggja á sig mikið
erfiði hennar vegna, »g hafa
komizt furðu langt áleiðis.
Það er þetta fólk, sem Ego
vill feigt fyrir alla muni. —
Það er það, sem almenningur
vill sjá og heyra á leiksviði,
og það er það, sem liggur á
húsinu, Ego til mikillar raunar.
Jeg geng að því vísu, að al-
menningsálitið líti annan veg
á málið en þessi ísaf.höf. Ýms-
ir mætir menn hafa fyr og
síðar lokið lofsorði á starfsemi
fjelagsins. Þeir hafa sagt, að
við værum að eignast góða
Jeikendur. Og þeir hafa bent
á örðugleikana, sem öll list
ætti hjer við að stríða, og
þeim hefir skilizt svo, sem
framfarirnar væru langt fram
yfir allar vonir. Þeir mennn
eru merkari og vitrari en Ego
og hans Jíkar.
Leikfjelagið þarf að eignast
marga góða Jeikendur. Það
má ekki láta hugfallast, þó að
einn og einn reynist illa, sá
er býður sig til leiks. Það á
að vísa honum brott, ef hann
er ónýtur. Og jeg þykist vita,
að það taki fegins hendi hvern
nýjan leikanda, sem einhver
fengur er í. — Það má ekki
gefast upp. Leiklistin íslenzka
má ekki kulna út. Hún á að
lifa og þroskast, og góðir menn
eiga að hiynna að henni. Og
það er trú mín, að sú komi
tíðin, að íslenzk leiklist verði
álitin ómissandi með þessari
þjóð.
Þeir menn vinna illt verk,
sem leggja Leikfjelag Reykja-
víkur í einelti, hvort semþeir
gera það af öfund, þægð eða
heimsku.
Vox populi.