Reykjavík - 22.06.1912, Blaðsíða 2

98
REYKJAVÍK
Hattar
Og
Húfur,
afarmikið úrval.
Síuría donsson.
Gaman væri að heyra heimildina
fyrir þessari undanþágu.
Ný þingrœðisregla. — Hingað til
hefir það heyrst, að þingræðisreglan
væri í því innifalin, að konungur kveddi
til ráðherra (eða forsætis-ráðherra, þar
sem fleiri eru ráðherrar) þann mann,
er nyti trausts meiri hluta þingmanna.
En af því leiðir, að það skiftir engu
máli, hvern minni hlutinn vill liafa
fyrir ráðherra.
Líkmenn „Ingólfs" inir væntanlegu
eru á öðru máli nú um þetta. „Ing-
ólfur* er nú málgagn minsta flokksins
á þinginu (þriggja manna, það menn
fremst vita), en í síðasta tölublaði vill
hann fá að ráða því, að sá verði ekhi
ráðherra, sem mest traust hefir lang-
flestra þingmanna.
Blaðið er ekki svo langt leitt þó
enn, að það kveði upp úr með það,
hverjum þeir vilja skipa oss meirihluta-
mönnum að veita fylgi. — Þetta kann
að koma af því, ef að fornum vanda
lætur, að samkomulagið sé ekki sem
bezt í þriggja manna flokknum um
það, hver ráðherra skuli verða úr
þeirra flokki. — Það er ekkert laun-
ungarmál, að sá „fyrverandi tilvonandi",
herra Skúli, vill ekki af neinum vita í
ráðherrasæti ,öðrum en sjálfum sér.
Og Vog-Bjarni telur sig standa öllum
fremur til að verða ráðherra-efni. Bene-
dikt kvað ekki bera neinn ráðherra í
maganum, en vill helzt ekki gera upp
milli samflokksmanna sinna á þingi,
hinna tveggja, og mun helzt hallast
að því að taka vel metinn, og virðu-
legan og elskulegan llokksbróður utan-
þings í ráðherrastöðuna.
Hann kvab helzt vilja hafa Sám
kyndara fyrir ráðherra, og Samsi kvað
fáanlegur til að verða yfirvörður rétt-
vísinnar á þessu landi.
Þá er öllu vel borgið — þremenn-
ingunum að minsta kosti. Þar fá þeir
ioksins pólitískan foringja við sitt hæfi.
J. Ól.
í slcofatHaðairerzliui Jóns Stefánssonar
Laugaveg 14
gerast þau beztu kaup, sem hægt er
að fá í bænum. T. d.: Kvenstígvjel
á 5 kr. Karlm.stígvjel á 6 kr. 50 a.
€rlenð símskeyti.
Khöfn 18. júni 1912.
Síðastliðinn sunnudag varð stórt
járnbrautarslys hjá Linköbing í Sví-
þjóð. 20 fórust; þar á meðal eizta
dóttir Aug. Strindbergs".
Khöjn 22. júni 1912.
„Kjörfulltrúa fundur Samveldisflokks-
ins (Republikana) byrjaður 1 Chicago.
, *
Ohemjulæti. Taft virðist yfirsterkari".
Tilbúinn
Fatnaður
ódýrastur í bænum.
Sturla Oónsscn.
Bókmenntafjelagið.
Aðalfundnr.
Hann var haldinn í Bárubúð kl. 5
síðd. 17. þ. m. Fundarstjóri var kos-
inn prófessor Lárus H. Bjarnason. í
byrjun fundarins flutti forseti, B. M.
Ólsen prófessor, ræðu, og talaði á þessa
leið :
„Árið, sem liðið hefir frá síðasta
aðalfundi, hefir verið viðburðaríkt fyrir
Bókmenntafjelagið. Skal jeg fyrst leyfa
mjer að minnast þess, sem er nýjast
og sárast, andláts verndara fjelagsins,
vors ástsæla konungs, Friðriks hins
áttunda. Engan konung höfum vjer
átt, sem hefir unnað þjóð vorri heitar
en hann, eða haft einiægari vilja til
að efla heill hennar og framfarir í
öllum greinum, andlegum og verkleg-
um. Hjer skal jeg að eins minnast
stuttlega á afskifti hans af Bmf.
Jafnskjótt sem hann varð konungur,
gerðist hann verndari þess. Á hverju
ári gaf hann fjelaginu höfðinglega gjöf
og ljeði auk þess Hafnardeild fjelagsins
ókeypis húsnæði fyrir bókaleifar og til
skrifstofu á Amalíuborg. Þegar báðar
deildir fjelagsins voru sameinaðar í
eitt óskift fjelag með heimili í Reykja-
vík, skýrði forseti auðvitað verndara
fjelagsins frá breytingu þeirri, sem
orðið hafði og óskaði, að hann hjeldi
sömu góðvild við fjelagið sem áður.
í svari, sem konungur ljet skrifa fje-
laginu hálfum öðrum mánuði áður en
hann dó (28. marz), segist hann „fús-
lega takast á hendur vernd fjelagsins
í þess nýju mynd, og óskar því allra
heilla í viðleitni þess til eflingar vís-
indum og menntun á íslandi". Þessi
hlýju orð konungs vors, sem heim-
flutningur fjelagsins gaf tilefni til, eru
oss því dýrmætari, sem heimflutningn-
um var annars tekið með talsverðri
þröngsýni af bræðrum vorum í Dan-
mötku. Bókmenntafjelagið heflr því
sjerstaka ástæðu til að minnast þessa
góða konungs með söknuði, þakkláts-
semi og lotningu. Blessuð sje minn-
ing hans.
Af látnum fjelagsmönnum skal jeg
fyrst minnast brjefafjelaga vors, frk.
Margrjetar Lehmann-Filhés, í Berlin.
Þessi nafnkunna lærdómskona og ís-
landsvinur, sem dó 17. ágúst í fyrra,
hafði ánafnað Hafnardeild fjelagsins
5000 kr. í erfðaskrá sinni og falið próf.
Þorv. Thoroddsen að kveða nánar á
um, til hvers fjenu skuli varið. Hefir
hann afhent fjelaginu sjóðinn, sem ber
nafn eítir hinni látnu, og samþykkt
skipulagsskrá, sem hefir verið send
Stjórnarráði ísiands og hefir nú öðlast
konunglega staðfesting. Af vöxtum
sjóðsins skal árlega leggja 1!t. við
höfuðstól, en verja afganginum til útg.
rita, sem snerta íslenzka þjóðfræði
(folk lore). Sjóður þessi mun um aldur
og æfi halda uppi minningunni um
hina göfgu isæmdarkonu og góðvild
hennar við ísland og Bókmenntafjelagið.
kápur, -buxur,
■*-stakkar, -svunt-
ur, -ermar,
í miklu úrvali.
Síurla cJónsson.
Af öðrum, sem vjer eigum á bak
að sjá, skal jeg nefna gamla fjelags-
menn og tryggðatröll við fjelagið, þá
Sigfús Eymundsson bóksala og Árna
Gíslason leturgraíara; hafði Sigfús eftir
því, sem jeg kemst næst, verið fjelags-
maður í full 50 ár, en Árni einu ári
fátt í 50 ár. Þá ber og að minnast
Þorleifs prests Jónssonar á Skinna-
stöðum, gamals fjelagsbróður, Alberts
Þórðarsonar bankabókara, Sigurðar
kennara Jónssonar frá Álfhólum, Guð-
jóns kennara Baldvinssonar á ísaafirði
og Ingimundar ráðanauts Guðmunds-
sonar. Vil jeg biðja menn að minnast
þessara fjelaga með því að standa upp.
Lapg-merkasti viðburður ársins er
sameining fjelagsdeildanna í eitt óskift
fjelag með heimili hjer í höfuðstað
landsins. Þjer munið allir, að hin
nýju lög fjelagsins, sem fólu í sjer
meðal annars sameining deildanna, voru
samþykkt hjer á síðasta aðalfundi,
8. júlí f. á., með 100 atkv. gegn 2.
Síðan voru þau samþykkt á aðaifundi
Hafnardeildarinnar 31. okt. um haustið
með 14 samhlj. atkv. Svo er þá þessi
mikla breyting á komin með góðu og
bróðurlegu samþykki beggja deilda, og
mundi fáa hafa grunað það fyrir tveim
árum, eins og horfurnar voru þá, því
að þá lá við borð, að lagabreyting um
heimflutning Hafnardeildarinnar mundi
ekki fást uppborin þar í deildinni
öðruvisi en með málssókn. En bæði
var það hið mesta neyðarúrræði í
sjálfu sjer, og svo var óvist, hvernig
málið mundi fara fyrir dönskum dóm-
stólum".
Skýrði hann svo nánar frá, hvernig
til hefði gengið um heimflutninginn,
og þakkaði forsprökkum í Hafnardeild-
inni, sjer i lagi B. Th. Melsted, Sigf.
Blöndal, Finni Jónssyni og Jóni Svein-
björnsson kand. jur., er hafði sjeð um
afhendinguna og heimsendinguna, en
við móttökuna hjer hafði fjelagsstjórnin
notið aðstoðar Sig. Jónssonar bókbind-
ara og Þorvaldar Guðmundssonar af-
greiðslum. Er nú öllu fyrirkomið á
dómkirkjuloftinu og hefir orðið að gera
þar miklar breytingar á skápum og
hillum. Allan kostnað við heimflutn-
inginn kvað forseti hafa, numið rúm-
um 1500 kr. Lauk hann svo máli
sínu með þessum orðum:
„Vjer viljum víst allir gera höfuð-
stað iandsins að þungamiðju hins and-
lega lífs þjóðar vorrar og safna hingað
öllum hinum beztu kröftum. Því
markmiði höfum vjer náð með heim-
flutningnum, að því er Bmf. snertir.
Að vísu munu árstekjur fjelagsins
minka nokkuð við heimflutninginn.
Vjer missum t. d. ársstyrk þann, 1000
kr., sem Hd. hafði úr ríkissjóði. En
nokkuðjvinnst þetta upp með aukinni
fjelagatöju. Mjer telst svo til, að fje-
lögum hafi á þessu ári fjölgað um nær
100, og sjeu nú tæplega 1000. Svo
há heflr fjelagatalan aldrei verið.
Og svo eru líkur til, að með samein-
ingu deildanna muni fylgja meiri ein-
Og
Hálslín,
bæiarins stærsta 02 besta
ÚRVAL.
Sturla donsson.
ing í umboðsstjórn fjelagsins, hag-
kvæmari og áhrifameiri innheimta á
tekjum, og yfir höfuð að tala öflugri
framkvæmdir, svo framarlega sem tek-
izt hefir nokkurn veginn að veija menn
í stjórnina, því að undir góðri stjórn
er allt komið.
Jeg get ekki skilizt við heimflutn-
ingsmálið án þess að minnast á hið
ágæta starf, sem Hafnardeildin heflr
unnið í þarfir félagsins frá því fyrsta
fram til þessa dags. Framan af mátti
heita, að hún bæri allar framkvæmdir
fjelagsins á herðum sjer, og gætti þá
Reykjavíkurdeildarinnar lítið. A hin-
um síðasta mannsaldri, síðan deildinni
hjer fór að vaxa flskur um hrygg,
hefir verið meira jafnvægi milli deild-
anna. En einnig á þeim árum hefir
Hd. unnið mikið og gott starf, og
mega allir fjelagsmenn minnast þess
með innilegu þakklæti.
Á umliðnu ári fjekk fjelag vort tvc\„
virðuleg heimboð, annað til að vera
við 100 ára afmælishátið Hásk. í
Kristjaníu, hitt til að vera við 1000
ára minningarhátíð Normandíu. Fyrri
hátíðina sótti jeg sem fulltrúi fjelags-
ins samkv. kosningu ársfundar og
lærði háskólanum ávarp, skrautritað í
fornum stíl á pergament. En dr. Guð-
mundur Finnbogason tók fúslega að
sjer að vera fyrir fjelagsins hönd við
Normandíuhátíðina, fjelaginu aðkostn-
aðarlausu, ogleysti það starf prýðilega
af hendi, og kann jeg honum beztu
þakkir fyrir í fjelagsins nafni“.
Sakir hins mikla kostnaðar, sem fje-
lagið hefði haft síðastl. ár, mundi fjel.
ekki gefa út annað enn vanalegar árs-
bækur á þessu ári (Skírni, hefti af
Sýslum.æfum, Fornbrjefasafni og Safni
til sögu íslands).
Að endingu las forseti upp úrsiit-
stjórnarkosninganna. Höfðu atkvæði
verið talin saman 15. þ. m., eins og
auglýst hafði verið. En þessir voru
kosnir:
Forseti: prófessor Björn M. Ólsen
(305 atkv.), varaforseti: rektor Stgr.
Thorsteinsson (240), og í fulltrúaráð:
bóksali Sig. Krisjánsson (263), dr.
Björn Bjarnason (221), docent Jón Jóns-
son (209), dr. Guðm. Finnbogason
(155), bæjarfógeti Jón Magnússon (132)
og fornmenjavörður Matth. Þórðarson
(115).
Á fundi hjá forseta 15. þ. m. hafði
störfum verið skift þannig, að Sig.
Kristjánsson var kosinn gjaldkeri, Jón
Jónsson skrifari, Jón Magnússon kjör-
stjóri og Matth. Þórðarson bókavörður.
Þá las forseti upp ársreikning og efna-
hagsreikning, endurskoðaðan. Nokkr-
ar umræður urðu um útgáfu Skírnis,
er sumir fundu ýmislegt, að, en aðrir
mæltu bót. Athugasemdir voru og
gerðar um útgáfu fornbrjefasafnsins, að
pappír væri ekki sem skyldi og upp-
lag of lítið; og um fleiri af útgáfurit-
um fjelagsins, Hafnard., var hið sama
fram tekið, að upplag væri lítið, en
forseti kvað ráðstafanir gerðar til lag-
færingar. Reikningarnir voru sam-