Reykjavík - 26.10.1912, Blaðsíða 1

1R k \ a v t k.
XIII., 45
Lauffardas: 26. Október 1913
XIII., 45
Tirtir limeiia lallita.
Búlgarar sitja um Adrianopel.
t —.—
Símskeyti frá K.liöfn 25. okt.
Orustur eru nú haðar d hverjum degi d Balkanskaga.
Mikið mannfall bddum megin.
Tgrkir fara hvervetna halloka. Búlgarar tóku í gær
Kirk Kilisse með áhlaupi. Þúsundir tgrkneskra fanga.
Adrianopel umselin.
Ritstj.: 11 jöm lJáIs>,on
cand. jur.
Talsími 215. Kirkjustræti 12
Pósthólf A 41.
Heima daglega kl. 4—5.
iJunóur í
Laugardaginn 26. Okt. kl. 87*
í Good-TemplarhÚ8Ínn.
Alþingism. L. H. Bjarnason
talar.
Jón Jónsson Borgfirðingur.
20. þ. m. a.ndaðis?t hann hér í bæn-
um hjá syni sínum Klemens landrit-
ara. Hann var fæddur 30. September
1826 á Hvanneyri í Andakíl.
Önnur blöð hafa rakið ætt hans og
ævifetil, og skal ég ekkí tína það upp
hér ítarlega. Ættin er sérstaklega vel
rakin í „Lögréttu" 23. þ. m. En þó
að okkar væri mikill aldursmunur (24
ár), þá kynntumst við þó þegar ég
var 16 ára en hann fertugur. Uiðum
við nokkru síðar samveikamenn um
hríð og vinir upp frá því, meðan líftð
entist. Því veið jeg að minnast hans
í fám orðum.
Þegar Jón komst á legg varð hann
vinnumaður í átthögum sínum. En
er hann var yflr tvítugt, fór hann til
Reykjavíkur að nema prentstörf í
Landsprentsmiðjunni. Var hann þau
ár nokknr á sumrum í bóksöluferðum
fyrir þá Einar Þórðarson og Egil Jóns-
son. 1854 fór hann norður í Eyja-
fjörð að Kaupangi og nam þar bók-
band. Þar kvæntist hann vorið 1856
Önnu Guðrúnu Eiríksdóttur (t 10.
Apríl 1881). Þá settist hann að á
Akureyri sem bókbindari og gaf jafn-
framt út nokkrar bækur og kver.
Hafði og á hendi bóksölu fyrir aðra.
Vorið 1865 fluttist hann til Reykja-
víkur og varð hér Jögregluþjónn og
var það síðan til 1888.
Enga tilsögn hafði Jón af öðrum
fengið, nema lesa, skrifa og „kverið*;
en nam af sjálfum sér danska
tungu og margvíslegan fróðleik íslenzk-
an. Varð hann á sinni tið fróðastur
maður hér á landi um íslenzkar bæk-
ur og rithöfunda. Hann tók snemma
að safna gömlum bókum íslenzkum.
Mun hann hafa byrjað það á bóksölu-
ferðum sínum bæði hér syðra og eins
fyrir norðan. Útvegaði hann „British
Museum* margar íslenzkar bækur og
sjálfur eignaðist hann ið bezta safn
af fágætum íslenzkum bókum. Fyiir
Bókmentafélagið safnaði hann fjölda
handrita, svo að fáir munu hafa eins
vel gert. Handritasafnið ait er nú í
eigu Landsbókasafnsins. Meðan hann
var lögregluþjónn hér í Reykjavík, var
hann jafnaðarlega uppboðsvottur á öll-
um uppboðum og fékk við það mörg
góð tækifæri til bókakaupa.
Af ritum hans má sérstaklega nefna
„Söguágrip um prentsmiðjur og prent-
ara á íslandi* (1867). Það er nú
orðin fremur fágæt bók, en er mjög
fróðleg. Eitthvað mun hann hafa
fengist við að semja framhald af þeini
bók. Það er ekki ár síðan að jeg
sputði hann, hvort hann hefði ekki
framhald af kverinu fram til þessa
tíma. Hann hló við og sagði, að feng-
ist hefði hann dálítið við það, en nú
hefði hann gefist upp, því að það væri
orðinn slíkur sandur af prent.smiðjum,
og bætti því við, að það væri alt
saman mér að kenna. Átti hann
þar við lög um prentsmiðjur 4. Des.
1888. 1878 gaf hann út æviminning
Sigurðar Breiðfjörðs, er hann 'hafði
sjálfur samið, og er það að ýmsu
leyti merkilega vel skrifuð bók (sbr.
ritdóm um hana1 í Skuld 2. árg., 35
tbl.). Loks gaf Bókmentafélagið út
1884 „íslenzkt rithöfunda-tal* eftir
hann. Það er einkar fróðlegt rit og
merkilegt. En þó er það að eins
stutt ágrip af stærra riti eftir hann.
Prentaða ágripið stendur að ýmsu
leyti að baki inu stærra riti hans.
Inni prentuðu bók er skift í sundur
eftir fræðigreinum, líkt og mætti hugsa
sér í bókmentasögu-yfirliti, en við það
reitast höfundarnir allir sundur. í inu
stærra (og upphaflegra) handriti hans
er þessu alt annan veg háttað og
betur. Það er reglulegt rithöfunda-
tal í orðabókarformi. höfundunum rað-
að i stafrofsröð, og öll rit hvers höf-
undar talin í tímaröð. Jón Sigurðs-
son hafði skoðað handritið, þegar hann
var hér uppi á þingum. Býst ég við,

iW*f

Árni Eiríksson,
Austurstræti 6.
Nýkomið miliiö af uýjum vefn-
aðarvörum. V erðið þetta venju-
lega aíarlága.
Bezt reynist fyrir alla að verzla við
Árna Eiríksson.
að honum hafi þótt meira koma til
þess, heldur en prentaða ágripsins.
Sýndi hann það í því, að hann keypti
af höfundinum afrit af öllu handritinu,
og er það nú í Jóns Sigurðssonar
safni í Landsbókasafninu.
Þetta rit Jóns bar vott um mikinn
fróðleik og frábæra elju höfundarins.
Sjálfur las Jón dönsku, en ekki önnur
útlend mál. En sum stór-fróðleg rit
um íslenzkar bókmentir og rithöfunda
eru skiáð á latneska tungu (t. d. Finns
kiikjusaga, Sciagraphia Hálfdáns Ein-
arssonai) og sum á þýzku. Þar sem
svo stóð á, fékk hann aðstoð annara,
til að þýða fyrir sig það sem hann
þurfti á að halda. Var séra Eggert
Olafsson Brím á prestaskólaárum sín-
um honum mjög hjálplegur í því efni.
Litilsháttar var og annar maður hon-
um hjalplegur um slíka hluti, er hann
þurfti á að halda. Auðvitað notaði
hann fiæðimannatöl eldri höfunda, sem
tii eru í handriti. En verk hans sjálfs
var bæði mikið og mikilsvert. Þessu
verki hygg ég að hann hafi haldið
áfram allt fram á siðustu ár. Mun
það væntanlega vera í vöizlum sona
hans, og er óefað inn mesti dý'gripur.
Jón Borgfirðingur var jafnan inn
hjálpsamast.i við aðra rithöfunda um
fræðslu og leiðbeiningar, og var hon-
um regluleg ánægja að miðla öðrum
af fróðleik sínum. Hafa bæði ég og
margir aðrir honum ýmislegt að þakka
í því efni.
Fyrir nokkrum árum gerði Bók-
mentafélagið hann að heiðursfélaga
sínum, og var það mjög að veiðleik-
um, og mun hann vera eini alþýðu-
maðuiinn, sem þann heiður hefir hlotið.
Annars hefir félagið oftar kosið sér
heiðursfélaga eftir mannviiðingum
heldur en veiðleikum.
Sumarið 1866 kyntist eg Jóni fyrst.
Snemma vetiar 1867 mynduðum við
Jón ásamt 4 mönnum öðrum félag
hér í Reykjavik til blaðs útgafu. Það
var Baldur, sem byijaði að koma út
8. Janúar 1868. Jón skrifaði býsna
margt í blaðið. Hann hafði á hendi
útsendingu blaðsins um noi ðurland og
austurland. Af honum læiði ég að
telja pappír, bijóta blöð og bækur og
-= Kafliiín. =-
Altaf nægar birgðir hj á
Sveini Jónssyni,
Templarsundl 3. Reykjavik.
Kostar aðeins 80 aura pundið.
I pd. af Kaffitfni jafngildir I pd. af
brendu og möluðu kaffi á 1,20—1,30 pd.
og x/a pd. af export á 0,25. Það er því
um 70 aura sparnaður á pundinu. Og
það sem mestu varðar: Kafitfnið er holl-
ur og nærandi drykkur og alveg skaðlaus’
fyrir alla — unga og gamla.
Elnka-umboðsmaður á islandi:
Sveinn M. Sveinsson,
Hafnegade 471. Kaupmb.
sitthvað fleira. Elzti sonur hans,
Finnur, sem nú er prófessor við Kaup-
mannahafnar-háskóla, bar blaðið um
bæinn. Við það kyntist ég piltinum,
og þótti mikið varið í greind hans og
námfýsi. Faðir hans hafði ekki efni
á að kaupa honum kenslu, og varð ég
þá til að bjóða honum.að lesa latínu
með piltinum. Las ég með honum stutt
ágrip af latneskri beygingarfræði, sem
ég hafði samið.1)
Ég var þá sjálfur í skóla, og sá ég,
að þörf var á bet.ri kennara, ef vel
ætti að vera. Tók þá Eggert Brím
við af mér og kendi Finni til fullnað-
ar undir skóla. Get ég þess til að
sýna, hve mjór er oft mikils vísir;
því að ég hygg að Finnur hafi svo kent
Klemenz, hann svo aftur næsta bróð-
uinum og svo koll af kolli.
Jón Borgfirðingur var góðlyndur og
glaðlyndur, tryggur vinur og vel met-
inn af þeim, sem þektu hann og
kunnu að meta hann. Hann var blá-
fátækur alla ævi; en hans mannvæn-
Jegu og merku börn voru hans bezti
auður, ellistoð hans og ánægja.
í nafni mínu og allra vina ins
framliðna heiðursmanns og merka
fiæðimanns sendi ég honum nú sið-
ustu þakklætiskveðjuna áleiðis til
landsios ókunna fyrir handan dauða
og gröf.
J. 0.
---mm ■ ■ —
’) Á þetta minti prófessor Finnur mig
fyrir 3—4 árum hér i Vík.