Reykjavík - 16.08.1913, Blaðsíða 3

R E Y K J AV í K
133
Frönsk samtalsbók
eftir Pál Porkelsson, er nýkomin út. — Kostar Kr. 3,00. ■
Fæst hjá öllum hóksölum.
J
Frá Yígvellinum.
4. gr. ÚtgerS landssjóðs skal, ef
til kemur, hefjast eigi síðar en í apríl
1916, og skal stjórninni heimilt að
leigja skip til strandferðanna til bráða-
birgða, hafi ekki tekist að ná hent-
ugum skipakaupum fyrir þann tíma,
og fer þá um rekstur leiguskipanna
samkvæmt 3. gr.
5. gr. Landsstjórninni veitist heim-
ild til að taka lán alt að 450,000 kr.
tll að fullnægja ákvæðum 1. og 2.
greinar. Stjórninni veitist og heimild
til að setja strandskipin að veði tll
tryggingar þeim hluta lánsnpphæðar-
innar, sem út á þau kann að fást.
Eins og sér á þessu nefndaráliti og
frumvarpinu er það látið liggja milli
hluta hvort landið taki þátt í „Eim-
skipafélagi íslands* með hlutabréfa-
kaupi — eins og bráðabyrgðastjórn
félagsins hefir farið fram á — eða
styrki það að öðru leyti, ef félagið
ekki treystir sér að taka að sér
strandferðirnar eins og nefndin vill.
Ekki viljum vér þó gera ráð fyrir
að það sé meining nefndarinnar að
gera þetta að skilyrði fyrir hluttöku
af landsins hálfu, því að auðveldlega
gæti þetta orðið til þess, að ekkert
yrði úr stofnun félagsins, og er óhætt
að fullyrða að slíkt væri í mestu ó-
þökk allra landsmanna, og hin mesta
vanvirða fyrir þingið, þar sem undir-
tektir landsbúa hafa sýnt að það er
einlægur vilji þeirra að félagið fari á
stað.
A hæztu stöðum.**
Ingimundur til viðtals i húsinu hvita.
Það var barið að dyruno heima hjá mér
um daginn og inn gengu tveir menn allvel
búnir, annar hár en hinn lítill vexti. Með
þeim var ung stúlka. Hún var fríð sýnum,
limuð vel og hin bólfimlegaBta — eins og þeir
komast að orði, sem vilja vera „klassískir".
— Mennirnir voru alvarlegir á svipinn, en
stúlkan glaðleg og brosleit. Kg bauð karl-
mönnunum sæti, en setti stúlkuna á hné
mér.
„Erindið“ sagði sá langi „er pjög alvar-
legs efnis. Vér ætlum að lejfa oss að biðja
yður mjög mikillrar bónar“.
„Mjög mikillrar bónar“ sagði sá stutti.
„Osvo stórrar, stórrar bónar“ sagði stúlkan
og leit viðkvæmt á mig.
„Þér getið ekki beðið mig stærri bónar
en mér er ánægja að verða við“ mælti ég,
og hnipti heimullega í ungu stúlkuna.
„Svo er mál með vexti“ sagði sá langi
„að við erum stjórn félags hér i bænum, er
kallar sig „BÆJARPRÝÐIN“, og er tilgang-
ur þess að stuðla að því á allar lundir að
Reykjavík sé prýdd eins mjög og unt er...“
„Það vorum við“ greip sá stutti fram í
„sem vildum láta mála nr. 14.. .“ „Og það
erum við, sem nú höfum í hyggju að vinna
enn meira, enn þarfara verk“ hélt sá langi
áfram „og til þess þurfum vér nauðsynlega
á yðar dýrmætu aðstoð að halda. Þér hafið
efalaust tekið eftir stjórnarráðs-blettinum,
og athugað til hve mikillrar smánar hann
er bænum. Að þar vex nú ekkert annað
en njólar, kálhausar og hin ameríkanska
alóe, og að grasið á honum er jafnvel
þannig að engri heiðarlegri belju dytti í
lifandi hug að leggja það sér til munns.. .*
„. . . minsta kosti ekki neinni fínni, ekki
neinni — ef ég má svo að orði komast —
anstendugri stjórnarráðs belju ... mælti sá
*) Fröken Ingibjörg ólafsson er hér með
vöruð við því að lesa grein þessa, ef hún
kýs að eiga ekki á hættu að verða lasin.
Greinin er sem sé hálf-dónaleg. Lesi hún
hana engu að síður er það algjörlega á á-
byrgð sjálfrar hennar, og henni er ekki til
neins að skamma mig fyrir haua eftirá.
stutti, og leit á mig eins og hann hefði sagt
eitthvað fyndið.
„Nú viljum við láta skreyta þennan blett
og helzt láta landið kosta fé til þess. Og í
því skyni höfum við hugsað okkur að snúa
okkur til ráðherrans. En við þekkjum hann
eigi, og hann kannast ekkert við okkur.
Aftur á móti eruð þér herra kandídat, eins
og allir vita, m j ö g vel kyntur á hærri
stöðum, og að því okkur er sagt einhver
mesti vildarmaður sjálfs ráðherrans . ..
Ég lyftist í stólnum og kinkaði kolli hægt
og tígulega til samþykkis.
„. . . Þess vegna langar okkur til að fara
þess auðmjúklegast á leit við yður, að þér
hefðuð orð fyrir oss hjá honum, og bæruð
ósk vora upp fyrir hann . . .“
„Ó hvað þér þá væruð yndislegur ef þér
gerðuð þetta“ sagði stúlkan, og leit á mig
eldlegu augnaráði.
ÉG blossáði. „Förum óðara á stað —
Klemenz er heima að borða, og Hannes er
einn í búðinni. Förum strax . . .“
Að svo mæltu þreif ég pípuhattinn og
silfurbúna stafinn og skeiðaði ofan i stjórnar-
ráðið með gestunum.
Eins og mig grunaði var oss visað inn til
ráðherra.
„Setjist í hægindastólinn hr. kandídat"
sagði Hannes og var allur á hjólum, tók
þrjá púða og setti i kringum mig, bauð mér
einn „havanesara“ og settist sjálfur and-
spænis mér. — Svo leit hann í gegn um hin
og bað þau um að óhreinka ekki teppin.
Ég kveikti í vindlinum, blés reyknum út
um rifu í veggnum, og eftir stutta þögn hóf
ég mál mitt, sem hér segir :
„Yðar almætti!
Yðar af landsföðurlegum áhyggjum hjúp-
uðu augu hafa á þessum síðustu og verstu
dögum, naumast veitt því eftirtekt að þessi
höll — hreiður hinna ágætustu fönix-fugla
þessa lands, sem hér unga út sínum óvið-
jafnanlegu eggjum — ekki nýtur þeirrar
forsjónarinnar specíellu umönnunar, sem
vér allir skyldum ætla að hún mundi verða
aðnjótandi, að hennar nágrenni, þó undarlegt
megi virðast, ekki er garður rósa og blómstr-
andi pálmaviða og að heldur ekki sjást þar
hinn beinvaxni s e d r u s og hinn kostu-
legi libannonski íben- og mahogni-
viður. Hvar á móti þar vaxa ósánir ís-
lenzkir njólar, danskir kálhausar og sú
ameríkanka hvönn og a 1 ó e, hverra ófagr-
ar og altof lubbalega útlit hefir hneykslað
allar fegurðarelskandi sálir þessa bæjar.
Yðar almætti!
Yér vitum vel að þér aldrei veitið neitt úi
landsins kassa án þess að þingið hafi yðui
til þess sérstaka heimild gefið og heldur
ekki göngum vér þess duldir að þér veltið
oft og lengi hverjum penning, sem þér úr
honum verðið að taka til einhverrar nauð-
synlegrar borgunar eða afborgunar--------
en--------/
hér verður ekki farið fram á neina aukna
fjárvciting og ekki neina fjáreyðslu . . .
hér verður að eins farið fram á að þér
verjið fé því, sem þér ætlist til að landið
verji árlega til skógræktar, verjið því til
að rækta þennan litla blett, sem forseti vor
stendur á. Ef til vill hrekkur það ekki til.
Það er líklegt að það hrökkvi ekki tíl. En
látið KOEFOED samt grafa þar og sá, og
vissulega hafið þér með því unnið hið þarf-
asta verk. . . Og kannske oss þá að nukkr-
um árum liðnum hlotnist að hlusta á nætur-
galann syngja þar sin hjartnæmu ljóð i
greinum hins sígræna sedrustrés. . .
Unga stúlkan andvarpaði.
„. . . og ef til vill eigum vér þá eftir
að hvíla í skuggum trjánna þegar húm byrgir
fold og síðsumarskvöldblærinn hvíslar í lauf-
inu um leyndardórr. a ástarinnar miklu . . .“
Allir þögðu. Unga stúlkan snökti hátl.
En Hannes prúði leit á mig með aðdáunar-
svip, lagði hendur á öxl mér og mælti:
„Þvi h e f i r ekki náttúran gert úr þér
stjórnmálamann . . . Ingimundur . . . þú sem
bæði ert falskur og lýgnari en andskotinn!
pjárlaganeýnðarátilið.
Fjárlaganefndin hefir samið ýmsar
breytingar við frumvarp stjórnarinnar
og eru þessar nokkrar.
í stað brúar á Eyjafjarðará vill
nefndin láta brúa Jökulsá vegna þess
að síðasta alþingi hefir ákveðið að
hún skuli ganga fyrir. Laun ýmsra
opinberra starfsmanna vill hún hækka,
þar á meðal sérstaklega kennara.
Skáldastyrksfyrirkomulaginu stingur
hún upp á að breyta og veitir styrk-
inn til skáldanna að eins til eins árs
og lækka hann hjá sumum. Ætlast
til að með þessu sé gefið í skyn að
hér sé ekki um föst laun að ræða.
Þarft nýmæli virðist það vera, er
nefndin vill að séu veittar á fjárhagstíma-
bilinu ákveðnar upphæðir til þess að
stjórnin kaupi handa landinu listaverk
innlend, máluð og hoggin. Einskonar
viðskiptaráðunauta „en miniature“ vill
hún vekja upp með því að veita Slát-
urfélaginu (landbúnaðinum) ogFiskifél.
íslands (sjávarútveginum) 4000 kr.
hvoru til þess að hafa erindreka er-
lendis til að útbreiða og bæta sölu á
þessum afurðum.
Yér víttum það í síðasta blaði hve
lítið stjórnin ætlaði skógræktinni á
fjárlögunum. Úr þessu vill nefndin
bæta nokkuð með því að veita 4000
kr. til þess að girða Vatnaskóg á
Hvalfjarðarströnd. Þetta er gert eftir
tilmælum skógræktarstjórans sem—að
vonum — kvartar yfir því að ella hafi
hann og hinir föstu skógarverðir alt
of lítið að gera.
yíijtutningsbanmð.
Frumvarp til laga um viðauka og
breyting á lögum um aðfiutningsbann
á áfengi nr. 44 30. júlí 1909.
(Eftir 3 umr. í Neðri deild).
1. gr. Aftan við 2. gr. komi ný
málsgrein svohljóðandi:
Sendiræðismönnum framandi ríkja
er heimilt að flytja frá útlöndum einu
sinni á ári hæfilegan áfengisforða til
heimilisþarfa sinna um eitt ár í senn.
Öðrum en þeim, sem hér eru taldir,
má eigi leyfa innfiutning áfengis, flutn-
ing úr skipi í annað skip eða úr skipi
í land.
2. gr. Eftir 6. gr. komi ný grein,
er verði 7. gr. og hljóði svo :
Enginn má taka við nokkurs konar
áfengi úr skipi, er hefst hér við land,
né heldur taka við áfengi á floti, hvort
heldur gegn endurgjaldi né endur-
gjaldslaust.
3. gr. 16. gr. rerði 17. gr. og
orðist svo :
Brot gegn 7. og 8. gr. laga þessara
varða 100—1000 kr. sektum, og skal
áfengið ásamt ílátum verða eign
landssjóðs.
4. gr: Lög þessi öðlast gildi, þegar
er konungur hefir staðfest þau.
Þingsályktunartillaga um aðflutn-
ingsbannið er á ferðinni og verður
borin upp í Neðri-deild.
Eldhúsdagurinn var haldinn hátíðlegur í
Neðri deild á miðvikudaginn. Sá dagur er
ætlaður til þess að þeir þingmenn, er vita
eða þykjast vita skammir og vammir um
ráðherrann Btandi upp og geri þær heyrin-
kunnar. Þykir mörgum að því góð skemtun
og þyrpast menn upp á þingpalla til þesg
að hlusta á það sem sagt er, og horfa á
hinn grimma hildarleik, sem þar er háður.
Þeir sem á miðvikudaginn stóðu, sátu og
lágu uppi á pöllum, skældir, undnir og
samanþjappaðir, kófsveittir og hálfdauðir af
fýlu og ólofti — fóru burtu ánægðir. Þeir
höfðu skemt sér vel. Það var enginn hörg-
ull á skömmum og ónotum, enginn hörgull
á getsökum, enginn hörgull á „frómu“ um-
tali. Sussu nei. Orðin flugu eins og bitrar
örvar af munnum ræðumanna. Og ekki
einasta sem örvar, heldur einnig sem spjót,
kylfur og kesjur, og jafnvel stundum í líki
lítillra meinlausra títuprjóna.
Fyrstur óð fram Benedikt. Var á hon-
um berserksgangur, beit hann í skjaldar-
rendur og grenjaði ógurlega. Fleygði hann
spjóti miklu á ráðherra, og stefndi á hann
miðjan. En ráðherra henti spjótið á lofti
og sendi það aftur, og drap það mann að
baki Benza. Ærðist þá Benedikt, tvíhenti
sverðið og hjó til ráðherra af miklum móði.
Fékk hann komið fyrir sig skyldi, og klauf
sverðið skjöldinn og sökk í jörðuna upp að
hjöltum. Óðu síðan fram hver af öðrum,
og bárust nú sár mörg á ráðherra, en hann
særði marga svo að þeir lágu óvigir. En
sumir létu fallast á sverð sin. Gekk bar-
daginn allan daginn og fram á nótt, og fór
svo að lokum að ráðherra féll af móði, en
þingmenn voru flestir dauðir.
En er morgnaði risu þeir allir upp lif-
andi, eins og Einherjar forðum, og vógu
hvern annan allan þann dag, og svo mun
verða alla daga unz sigur fold í mar og
ragna-rökkur kemur.
Kyennaskólinn.
Samkvæmt skýrslu kvennaskólans
fyrir skólaárið 1912—1913 voru þá á
honum 87 nemendur í 4 bekkjum.
Kennarar voru þessir : Bergljót Lárus-
dóttir, Bjarni Jónsson prestur, Guðrún
Guðjohnsen, Dr. Helgi Jónsson, Ingi-
björg H. Bjarnason forstöðukona, Lárus
Benediktsson uppgjafaprestur, Páll
Sveinsson, Sigríður Árnadóttir, Stein-
unn H. Bjarnason, Sigurbj. Á. Gíslason,
Sigfús Einarsson og Þór. B. Þorláksson.
Auk þess hannyrða-kennarar og kenn-
arar í hússtjórn og hjúkrunarstörfum.
Námsgreinarnar eru: íslenzka, Danska,
Enska, Þýzka, Landafræði, Sagnfræði,
Stærðfræði, Náttúrufræði, Heilsufræði,
Söngfræði og söngur, Skrift, Teiknun,
Hvítt bróderí, Fatasaumur, Lérefta-
saumur, Baldering, Prjón, Leikfimi og
njúkrunarstörf.
Burtfararpróf tóku 17 námsmeyjar.
Mareoni og spíritisminn.
í nokkrum ítólskum blöðum er sagt
frá því, að Marconi hafi verið á all-
merkilegutn sambands-fundum, sem
haldnir voru við ítölsku hirðina, að
konungi sjálfum viðstöddum. Mælt er
að miðillinn sé itölsk prinsessa.