Reykjavík - 06.12.1913, Blaðsíða 2

196
REYKJAVIK
„Jesús Iiristur
er sannur guðw
er umtalsefni fyrirlestnrs er
haldinn verður
í tanðakots-kirkjn
Snnnudaginn 7. des. kl. 6 síðd.
Um leið rerðnr levítgnðsþjónnsta.
Allir vclkomnir.
Meulenberg
prestnr.
jrunðnr Vestnrheiras.
Eins og kunnugt er, reyndi Frið-
]>jófur Nansen ekki alls fyrir löngu í
ritgerð, sem birtist í enska tímaritiuu
„Nature“, að færa rök fyrir því að það
sem sögurnar segðu um fund Vínlands
hins góða, gæti ekki átt við Vestur-
heim, heldur mundi það ýktar sögu-
sagnir um aðra landfundi. Ekki fékk
hann marga á sitt mál. Trúðu menn
betur sögunum en Nansen. En auk
sannana þeirra, sem felast í sögunum
um að íslendingar hafl fundið Vestur-
heim á undan Kolumbusi, hafa menn
ýmsar, er þó hefir verið deilt um.
Meðal þeirra er hinn svonefndi Digliton-
steinn, er fanst við ána Tauriton í
Massachusetts. Á steininn er letur
rist og myndir. En um það deila
fróðir menn hvort rúnaletur sé eða
letur Indíána. Var lettjð mjög máð,
er steinninn fanst, en afrit var þegar
tekið af því. Þetta var árið 1680.
Itafn hugði rúnaletur á steininum, og
kvað standa á honum að hór hefði
Þorfinnur numið land. En Þorfinnur
sigldi frá Grænlandi árið 1007 til Vín-
lands og dvaldi þar í þtjú ár.
Einnig fanst árið 1831 beinagrind í
jörðu í Massachusetts, og lágu hjá
henni meðal annars örvar-oddar, er
virtust norrænir. Um þenna fund orkti
Lortgfellow drápu „The Skeleton in
armouru, og er þetta upphafið :
I was a viking old,
My deeds, thongli manifold,
No Skald in song lias told
No Saga taught theel....
Enn má nefna — þó ekki þyki á-
hyggileg sönnun mjög — að prófessor
einn amerikanskur telur að bæjar-
nafnið „Norumbega8 í Massachusetts,
sé afbökun úr orðinu „Norvegr". En
Norumbega er fornt bæjarnafn Indíána.
Að lokum skal þess getið, að þegar
til máls kom að Leifi heppna væri
reistur minnisvarði í Boston úrskurðaði
nefnd úr söguféiagi Massachusetts að
það væri „afar sennilegt að Norðmenn
hefðu fundið Ameríku snemma á
11. öld".
friðun sköganna.
Það er í raun og veru næsta undar-
legt, eins og hér á landi eru margir
skógar-vinir, að enn skuii flestar
skógar-leifarnar ekki njóta neinnar
verndar. Engin giiðing hlífir þeim, og
menn og fénaður misþyrmir þeim
vægðarlaust ár eftir ár. Oss virðist
engin von að þeir sem skógana eiga,
laggi það svo mjög af mörkum — oft
af litlum eða engum efnum — framar
öðrum, að þeir gefi landinu skóginn
og jafnvel giiðingu með honum, eins
og sumir virðast ætlast til. En oss
finnst að mál sé komið til þess að
annaðhvort eigi landið sjálft allar
skógar-leifar, eða að hver sýsla eigi
þann skóg, er þar vex, og sé svo skóg-
urinn girtur smámsaman eins fljótt og
efnin leyfa. Og vér hyggjum að efnin
ættu fljótt að leyfa það. Því að efa-
laust verðskuldar þessi skógar-friðun, og
útgjöld þau, sem henni verða samfara,
að sitja í fyrirrúmi fyrir ýmsu öðru.
Og að hún borgar sig bera þessir fáu
skógar vott um, sem girtir hafa verið.
Þeir hafa komizt úr kirkingnum og
dafnast nú vel. En sjatfri friðuninni
miðar undarlega lítið áfram. Þyrfti
þó ekki að verja r.ema tiltölulega litlu
fé meira árlega til þess að vel miðaði.
Ouðm. O. Báröarson, er lítur all-
dimmum augum á að auðvelt veitist
að rækta hér nýján skóg, fer þannig
orðum um friðun skóganna í ritgerð
sinni í sFrey“ í sumar :
„. . . Önnur hlið þessa máls er friðun
skóganna, vernd þeirra fyrir skemd og
eyðingu af mannavöldum og ágangi
búfénaðar. Fyrst um sinn ættu þau
atriði að vera aðalstarfið til viðreisnar
skógunum. Með því móti ætti á fám
áratugum að fást þegjandi vottur um
það, hvað mikið náttúrunni sjálfg tekst
að gera úr skóginum, þar sem hún
fær að starfa í friði án skaðlegrar í-
hlutunar fólks og fónaðar. Til þess að
framkvæma þetta þarf að verja fé til
að girða álitleg skóglendi, eins og þegar
er byrjað á, og kenna mönnum að
höggva skóginn, svo þeir gæti haft hans
not, án þess að vinna honum tjón, og
grisja hann, svo trén geti náð sem
mestum þroska. Framkvæmdir á þessu
virðast ekki krefjast neina launaða
stétt, eða stjórn í landinu, starfsmenn
Búnaðarfélags íslands — eða búnaðar-
sambandanna, meðan þau eru við líði
— ættu að geta mælt fyrir þessum
girðingum, og litið eftir uppsetningu
þeirra og viðhaldi með aðstoð góðra
manna, er byggju í nágrenriinu.
Þeir ættu að geta leiðbeint mönn-
um á ferðum sínum, í því að grisja
skóg og höggva; einnig mætti kenna
það á ýmsum alþýðuskólum Jandsins,
sérstakiega á búnaðarskólunum. Það
er ekki svo flókið má), að sérstaka
stétt manna þurfi til að kenna það“.
Eimskipaíélagid
°g
Vestur- Islendingar.
Hinn 28. okt. var fundur sá hafdinn
í Winuipeg, sem til var stofnað. Var
fundurinn fjölsóttur og all-fjörugur.
Thos. H. Johnson, fundarstj., sagði
sögu málsins fram til þessa, þá er
gerst hafði hér vestra, og skýrði frá
atgerðum þeirra manna er það var
falið í upphafi. Þar næst reifaði J. J.
Bildfell málið, taldi þær mótbárur er
fram hefðu komið gegn fjáiframlögum
í fyriitækið, hrakti þær síðan og lauk
máli sinu með sköruiegri áskorun um
að bregðast vel undir þörf ættjarðar-
innar. — S. S. Thorwaldson, kaupm.
frá Islandic RiVer skýiði írá vöru-
niagni og vöruflutningum til íslands
og frá þvi, kvað þá svo mikla, að tvö
eða þijú gufuskip gætu hvergi nærri
annað þeim, og sannaði mál sitt með
ítarlegum tölum. F. J. Bergmann
tók í sama strenginn, og lagði fram
tillögu til fundar ályktunar, af hálfu
þeirra manna er heim fóru í sumar,
að kynna sér málið, og var hún svo
hljóðandi:
„Þar sem hvatamenn að hugmynd-
inni um myndun íslenzks eimskipefé-
lags, til að halda uppi samgöngum
milli íslands og annara landa, hafa
leitað til vor Vestur-íslendinga um
hluttöku í fyrirtæki þessu, og
Þar sem vér lltum svo á, að það
sé þjóð vorri á ættjörðinni lífsnauðsyn
að eiga skipin sem ganga milli landa
og umhverfis strendur landsins, og
hafa full yfirráð yfir þeim samgöngum
sjálf, án þess að eiga þær undir
nokkurri annari þjóð, og
Þar sem vér álítum að með þessu
væri stigið hið stærsta og heillavæn-
legasta spor í sjálfstæðisáttina, sem
eins og nú er ástatt, er unnt að
stíga, og
Þar sem vér lítum svo á, að íyrir-
tækið sé hið arðvænlegasta, eí rótt er
áhaldið,
Þá lýsum vér sem hér erum saman-
komnir, á fúndi hér i Winnipeg, því,
uð Vestur-íslendingar ættu að sýna
ættjarðarást sina með því að leggja
eins mikið fé aflögum til þessa fyrir-
tækis, og þeir sjá sér fært, með því
að kaupa hluti í Eimskipafélagi íslands,
og skorum á landa vora víðsvegar
hér í Vesturheimi, hvar sem þeir búa,
að liðsinna máli þessu af alefli með
ríflegum fjárframlögum",
Fundar-ályktun þessi var samþykt
með „yfirgriæfandi meiri hluta atkvæða"
segir „Lögberg“, er vór höfum þetta Úr.
Á fundinum skýiði Arni Eggertsson
frá því, að í Winnipeg væru menn
búnir að lofa fjarframlögum, er næmu
75,000 dölum. Mesta þatttaka er
10,000 kr., en minst 500 kr.
Svo segir Lögberg, en samkvæmt
bréfi til bráðabirgðastjórnaiinnar mun
þetta ekki rétt. Mun misprentun. D ilir
(dollars) fyrir krónur. Eru því að eins
komnar hlutaáskiiftir vestra fyrir 75
þús. krónur og með þeim taldai þær
30 þús. kr., er Vestur-íslendingamir
þrír, sem áður er skýrt frá, skrifuðu
sig fyrir. En búist er við að töluvert
meiri þátttaka veiði — enda væri
annað allmikil vonbrigði.
■ • » -----
#
Ur ýmsum áttum.
Kosningarréltúr kvcnna á
Frakklandi.
Enda þótt mælt sé að heitara blóð
renni í æðum Frakklandsdætra en
Bretlands, eru þær mun hógværari í
kröfum um almennan kosuingariétt
og sækjast mjög lítið eftir honum.
Ekki eru þær heldur fiknar í kosning-
ariétt til sveita- og bæjaistjorna og
láta sér í léttu rúmi liggja þó að
karlmenn fati þar einir með málin.
Á þingi Frakka bar þiugmaður upp
tillögu um að konum væri veittur
almennur kosningarréttur, en sú til-
laga var feld með 311 atkvæðum
gegn Ú3 En annar þingmaður hefur
lagt fyrir þingið fiumvaip um kosn-
ingarrétt þeirra til sveita og bæjar-
stjórna og hefir það frumvarp allmikið
fylgi þó engar líkur séu taldar tll að
það nái fram að ganga.
Larkin
verkmannaforinginn írski, er var
dæmdur í sjö mánaða fangelsiSvist
fyrir að æsa menn til óspekta, hefir
nú verið leystur úr haldi og gefnar
upp sakir.
1 Bælieimi
hefir tekið við völdum Lúðvik kon-
ungur III. Oito konungur, sem þar var
konungur áður, hefir verið sinnisveik-
ur í mörg ár.
Tango
heitir dans, sem mjög ryður sér til
rúms nú og er mælt að hann veki
jafnmikla eftirtekt og „valsinn* fyrst
er hann kom fram á sjónar — eða
öllu heldur dans — sviðið. sTango*
var fyrst tiðkaður meðal kúa-manna
(cowboys) á Cúba og var þá ekki sem
siðlegastur. En nú hefir hann verið
endurbættur og þykir hæfur í „fínustu
selsköpum".
Beilis-málið.
Eins og áður hefir verið skýrt frá
fór svo að Beilis var sýknaður. En í
gæzluvarðhaldi var hann hál/t þriðja
ár og má vist þola það bótalaust.
Botnianginn.
Dr. med. R. Bobinson heitir læknir
sem hefir samið rit um hvaða gagn
botnlanginn geri. Álítur hann að hann
framleiði mjög nauðsynlega meltingar-
vökva. Eftir því að dæma er betra að
hafa hann en ekki!
Kv ilímymlíiíí’erð
í þjónustn vísindanna.
Með hjálp smásjárinnar og kvik-
myndavélarinnar hefir tekist að ná á-
gætuin myndum af þessum ósýnilegu
smáverum, sem eru alt í kringum
oss, og oft og einatt valda dauða manna
og skepna. Getur vísindamaðurinn
setið og horft á kvikmyndirnar, og
þannig miklu auðveldara en ella gert
athuganir sínar.
T. d. er stungið inn sóttkveykjum
í dýr og svo tekið úr þeim blóð og
rannsaknð. Gefur að lita undarlega
sjón, þegar búið er að taka kvikmynd
af einum blóðdropanum. Úir og grúir
þar þá af sóttkveykjunum er raðast á
rauðu blóðlíkamana, og reyna „að hafa
þá undir sig“. Sér þar nýjan heim
með mörgum íbúum, og er lítt skiljan-
legt að hf skuli vera í þessum smá-
verum, er sumar eru minni en títu-
pijónshaus, þó þær hafi venð stækk-
aðar 10,000 sinnam. En væri fló
stækkuð jafq mörgum sinnum, mundi
hún verða á hæð við sexlyft hús!
Japanar i Columbiu liinni
brt zkii.— Grunur leikur á að Jap-
önum sé smeigt allmörguui á laun
inn í Californiu og löndin þar í grend-
inni, meðal annars British Columbia.
Var ekki alls fyrir löngu komið að
japönsku eimskipi við Port Lnnpson
þar á ströndinni. Samkvæmt skips-
bréfunuin áttu að vera 100 manns á
skipinu, en var á því að eins fámenn
skipshöfn Talið vist að þeir hafi læðst
í land svo enginn hafi vitað af. En
eins og áður er hermt hér í blaðinu
eru Japanar „tollskyld* vara þar í
landi.
$