Reykjavík - 06.12.1913, Blaðsíða 3

R E Y K J AV I K
197
Bréf frá ungri stúlku
til Ingimundar.
Mikið lifandi skelfing ertu orðinn ráða-
laus með lýsingarorðin, Ingimundur góður.
Að hafa ekki til nema ein tvö orð, sem þú
niðist altaf á þegar þú ert að láta okkur
lýsa ungu piltunum, og þótt hún T o b b a
þín hjálpi þér, sem allir segja að blási nú
þessari litlu fyndni inn í höfuðið á þér, sem
þar er. Bn ekki skaltu halda að þú fáir
okkur til að hjálpa þér til þess að hnoða
saman einhverjum málleysum eða dönsku-
slettum álíka og eftirlætisorðin ykkar Tobbu:
„vemmilegur“ o. s. frv. Fyrst og fremst
höfum við alls ekkert illt til ungu piltanna
að segja — síður en svo. Það væri alt
annað ef það væru einhverjir hálfgerðir
karlfauskar eins og þú ert óneitanlega
Ingimundur. En svo vorum við margar
stallsystur við fyrirlesturinn hans Árna
Pálssonar og þar heyrðum við hvað þjóð-
ræknislegt og fallegt það væri að eyðileggja
sína eigin tungu. Nei — Ingimundur. Þ a ð
eftirlátum við ykkur Tobbu. En úr því þú
fórst nú einu sinni að leita á náðir okkar
ungu stúlknanna þá er ég að hugsa um að
hjálpa þér á annan hátt, sem er miklu
nauÖBynlegri bæði fyrir sjálfan þig, Ingi-
mundur sæll, og ungu piltana líka. Ég
ætla sem sé að gefa ykkur góð ráð með
það hvernig þið eigið að klæða ykkur, svo
þið getið verið menn með mönnum og við
ekki þurfum að roðna fyrir klæðaburð ykk-
ar, bæði á dansleikjum og annarsstaðar,
eins og auminginn hún Tobba hefir oft
orðið að gera fyrir þig þegar þú ert að
skottast áfram í þrí- eða fjórhneptum
„jakket“.
Ég var sem sé nýlega í Paris og fékk
mér þar götukjól hjá fínum — reglulega
fínum — skraddara. Hann spurði mig þá
hvernig nngu piltarnir í Reykjavik gengu
búnir og gat ég ekki sagt honum það því
ekki vildi ég úthrópa þá innan um alt fina
fólkið í búðinni. En þá var skraddarinn svo
vænn að gefa mér þessar ráðleggingar
handa vildarvinum mínum — ef nokkrir
væru. En af því mér finst allir þurfa þeirra
með þá fáið þið hér með, allir í einu. Gef
svo skraddaranum orðið:
„Það er þá fyrst k j ó 11 i n n. Hann á
e n d i 1 e g a að vera með þ r e m u r hnöpp-
um. Endilega þremur — hvorki fleirum eða
færri. Þeir eiga að vera breiðir, yfirklæddir
og festir í skálinu. Ermarnar mega ekki
vera alt of mjóar að framan. Dálitil vidd
í þeim að framan er nauðsynleg svo hvítu
ermalíningarnar fari vel undir þeim. Dálitill
nýsræðingur út úr kjóluum er „Tango“-
kjóllinu svonefndi. Hann á að falla utan
um manninn eins'Og hulstur, til þess að
engar fellingar jsláist um hann eða komi
fram þegar dansað er. Smokingurinn
er eins og áður nema í honum mega ó -
mögulega vera meir en t v e i r hnappar.
Hvað sem framyfir er er ósamboðið hverju
prúðmenni. — Jakkettin á að vera
langur og að eins með tveim hnöppum. Og
hornin eiga að vera stór svo vestið sjáist
vel. Ef maðurinn er grannur þá er nóg að
hafa einn hnapp. Löfin eiga að vera mjúk-
lega ávöl og slétt og vestin auðvitað
mi8lit. Vestið, slipsið og klæðið í stigvélun-
um — því í þeim á að vera klæði— eiga
að vera með sama lit. Og umfram alt ekki
b r ú n stigvél með „jakket“. Sá sem gerir
sig sekan í þeirri synd á að útskúfast úr
samfélagi allra heiðarlegra snyrtimenna og
aldrei að fá aðgang að neiuum veizlusal
um eilífð alla. Því einnig á voruin tímum
eru til lög sem ekki m á fótum troða. —
Jakkinn á lika að vera með stórum
hornum og tveimur hnöppum. Og bux-
urnar — afsakið fröken klúryrðið — eiga
altaf að vera viðar. Þröngar buxur — af-
sakið orðið — eiga aldrei oftar að komast
að völdum. Ég útskýri þetta ekki meir
en vona að þér afsakið að ég hefi eytt orð-
um að þessu —- hm, hm — litilmótlega
fati. — Sendiherrafrakkinn á auð-
vitað ætið að vera aðhneptur. En þrír
hnappar eru þar það einasta leyfilega. Hann
má ekki vera alt of rúmur. Og pokaprests-
svipurinn (ég á við viðu, flaxandi löfin) er
algerlega — afsakið orðið — ósiðlegur.
Loks eiga sokkarnir að vera svartir —
auðvitað úr silki. Ef til vill m á mislitur
þráður sjást i þeim. En yarlega skal samt
í það farið. Mjög varlega. Já, lauk skradd-
arinn hugsandi máli sínu, þetta er að eins
lítið yfirlit. En ég vona að þér skiljið hve
afar þýðingarmiklir smámunirnir eru. Án
þeirra verður enginn sannarlegt prúðmenni.11
Leggið nú þessi orð skraddarans i París
ykkur á hjarta þið ungu piltar þessa bæjar.
Ekki veitir af.
Fröken Ingibjörg.
(*
(
JH"rönwk sa n 11 a lsbó k
•)
)
( eftir IJfil Porkelsson, er nýkomin út. — Kostar Kr. 8,00. •)
Fæst hjá öllum bóksölum.
Takk, Imba. Ég er búinn að skera tvo
hnappa af treyjunni minni og einn af
kjólnum, sem ég er vanur að lána. Svo er
ég búinn að sauma föst löfin á sendiherr-
anum og vona að ganga nú an í fínustu sel-
sköpum. Dönskusletta! Blessuð láttu ekki
svona. Þú, sem talar um „emóking“ o. s.
frv., og hvað meinarðu með að vera „festur í
skálínu!“ Stendur í þér . . . jæja var svo.
En þakka þér nú samt fyrir lesturinn.
Þinn einl.
Ingimundur.
Langár-brúin.
Fyrir tæpum 2 árum var ég á ferð
í Mýrasý.slu, og lá þá leið min yfir
Langá. Veitti ég því þá eftirtekt, að
brúin var mjög farin að skemmast og
máttarviðir ónýtir. Er mér nú sagt,
að ekkert hafi enn verið gert við brúna,
og að hver þykist fjötinu feginn, þeg-
ar yfir hana er komið. Það er næsta
glæfralegt, að bíða eftir því, að brúin
detti í ána, og sízt fyrir að synja, að
manntjón kunni að hljótast af. Úr
því nýrrar brúar þarf hvort sem er
bráðlega, þá er bezt að vinda að þvi
bráðan bug. Efalaust borgar sig betur
að hafa steinboga-brýr yfir ár en tré-
brýr. *
r\öí 11 og nýjung-ar.
Pingmannsefni. Mælt er að Halldór
Vilhjálmsson skólastjóri á Hvanneyri
muni gefa kost á sér til þingsetu í
stað séra Magnúsar Andiéssonar, er
tregur mun til þess.
fer fram næstkom. mánudag og
þriðjudag. Ber öllum þeim, sem
hunda eiga, að koma með þá til
mín á þessu tímabili (mánudag
og þriðjudag, 8. og 9. þ. m.)
Reykjavík, Laugaveg 38 B, 6/u 1913.
Þorsteinn Þorsteinsson.
Máli bæjarstjórnar ísaQarðar-
kaupstaðar gegn Leonh. Tang & Söti’s
veizlunum á ísafirði („túnmálið") var
vísað frá yfirdómi á manudaginn vegna
þess að dómurinu var uppkveðinn í
aukarétti Baiðastrandarsýslu, og að
meðdómsmenn ekki voru tilkvaddir.
Botnvörpungnum enska, er strand-
aði nálægt Vik, hefir ekki orðið náð
út enn.
Með „Yestu^ komu m. a. ekkjufrú
Zhnsen og Andrés Onðimtn dsson.
Hi epti hún veður stór í hafi og var
liðuga sex sóiarhringa frá Færeyjum
til Seyðisfjarðar. En þangað flúði hún
undan ofveðrinu með því að kolavistir
voru mjög að þrotum komnar.
Slys. „Kong Helgeu hrepti ofsa-
veðnr í hatt á leið til Kaupmanna-
hafnar frá Austfjöiðum. Braut sjórinn
stjórnpallinn og tók út þá er á hon-
um voru: Hansen skipstjóra, Damm
stýrimann og einn háseta.
Dr. A. R. Wallace.
Aljred Russel Wallace, visindamaðurinn enski, andaðist að
heimili sínu Dorset village 7. f. m. Hann var fæddur 8. janúar
1823, og hafði því næstum einn um nírætt er hann fór héðan.
Hugur hans hneygðist snemma að grasa- og dýrafræði. Fór
hann ungur í ýms ferðalög og dvaldi langvistum í heitu löndun-
um og kannaði sérstaklega jurtalífið. Árið 1855 var hann á
Borneo, og í riti frá þeim tímum skýrir hann frá þeirri hugsun
sinni, að hver tegund (species) eigi rót sína að rekja til annarar
eldri tegundar. Næstu 3 árin var hann iðuglega að hugsa um
þetta, hvernig og af hvaða ástæðum hreyting þessi hefði orðið, og
loks í febrúarmánuði 1858 kom ráðning gátunnar eins og leiptur
i huga hans: Ihe survival of the fútest (sá lifir, sem hæfastur er).
Með næsta pósti sendi hann Darwin þessa tilgátu-kenningu sína.
Sama dag og Darwin fékk bréf hans, ritaði hann Lyell um þetta
(Lyell var trúnaðarmaður hans, og hafði oft sagt við Darwin, að
annar mundi verða á undan honum, úr því hann drægi að birta
rannsóknir sínar). Sagði Darwin þá meðal annars:
»Ég hefi aldrei vitað undarlegra. Pó að Wallace hefði haft
fyrir sér það sem ég ritaði árið 1842 hefði hann ekki getað samið
betri útdrátt. Ummæli hans eru jafnvel nú fyrirsagnir sumra
kapítulanna minna«.
2
Wallace og Darwin eru því að réttu lagi báðir feður úrvals-
kenningarinnar, enda viðurkent að svo sé. En sú kenning ræður
gátuna um framþróun hins lifandi heims, gátuna er annar eins
spekingur og Herschel kallaði »leyndardóm leyndardómanna«.
En þó eiga þeir W. og D. þar ekki alveg samleið. Að fram-
þróun mannkynsins telur W. önnur öfl í viðbót hafa komið til
sögunnar. í hók sinni Social Environment And Moral Progress,
segir hann á einum stað: »Jafnskjótt og hinir sérstöku manns-
hæfileikar hans voru þroskaðir hafði eðlilega úrvalið engin áhrif
á likama hans. Litið á hann sem dýr stóð hann í stað . . .«.
Þetta byggir hann á því að vegna mannshæfileika sinna fann
liann önnur ráð til þess að berjast gegn náttúrunni með, en þau
sem »the survival of the fittlest« útvegar. T. d. fann hann af
hyggjuviti sínu að búa sér vopn og fatnað. Þess vegna þurfti ekki
að útvega honum það óbeinlínis eins og skepnunum. W. lítur
svo á að þegar líkami mannsins var með »úrvalinu« orðinn hæf-
ur til að taka á móti »guðdómsneistanum«, andanum, þá var
takmarki líkamans að svo miklu leyti náð. Hann telur að milli
mannsins og dýrsins sé djúp aðskilið. Þar sé ekki stigs-munur
heldur tegundar-munur er ekki jafnist.
Hann hyggur að nú sé framþróun andans markmiðið án
þess að sérstök framþróun líkamans verði.
Einnig á öðrum sviðum er hann forgangsmaður. Mannfélags-
umbætur hafa legið honum rikt á hjarta og fyrstur manna (á
undan Henry George) hélt hann þvi fram að landið sjálft ætti að
vera almanna-eign. Bitaði hann mörgum árum seinna um þetta í
bókarformi (Land Nationalization: Its Necessity And Aims 1882).
Og í siðustu bókum sínum fer hann hörðum orðum um þrælkun
fjöldans í þágu fárra manna og bendir á hve þjóðfélagssiðferðið
sé á lágu stigi, er lítið sem ekkert sé gert til að bæta úr þvi,
enda þótt innan handar sé. Eru bækur þessar (er hann ritar