Skeggi - 25.05.1918, Blaðsíða 4

SKEGGI
taka megi að vekja upp aftur i
þjóðlegan heimilisiðnað, er sam- |
svari kröfum tímans, eigi iakar \
en sá fyrri gerði. Iðnsýningar
ættu að geta hjáipað vel til þess. i
það væri ekki smávegis fram- !
för í því, ef skapast gæti metn-
aður hjeraða í milli um þetta
mál, og þætti mikið í varið að
sýna vel unna gripi. Verkmanna-
fjelögin ættu að taka þetta verk- !
efni fyrir; það er sniðið fyrir
þau.

Skoihríð á höfninni.
Undanfarna daga hefur verið
kvartað all-mjög undan því að
farið sje freklega með byssu á
höfninni og kringum hana. Menn
hafa þótst sjá skotið í sífellu á
fugla á höfninni, þar á meðal
æðarfugl, og gengið af þeim
ýmist dauðum eða lömuðum.
þetta er hin mesta ósvinna og á
ekki að viðgangast. Ber þeim
að kæra er þetta sjá og sannað
geta; önnur ráð eru ekki ’við
því. Óþarft er að hlífa útlend-
ingum fremur en öðrum, við
kærum, ef þeir eru sekir um
þetta. þeim bregður ekki við
þó þeim sje bent á að virða lög
og rjett.
Nýtt ættarnafn
hefur Johan Sörensen bakari
og útvegsmaður fengið lögfest
fyrir sig, konu sína og kjördætur.
Skrifar hann sig hjeðan af J ó h.
R e y n d a 1. Hann mun vera
fyrsti útlendingur, sem tekur
sjer íslenskt ættarnafn, síðan lög
voru sett um það efni.
Hr. Jóh. Reyndal er fæddur og
uppalinn í Danmörku, en hefur
verið mörg ár hjer á landi og
stundað bakaraiðn og útgerð.
Hann er kvæntur íslenskri konu,
og orðinn sjálfur tslenskur
]íú \ vexitutv 3« 3af\useti.
borgari. Vill hann nú og hafa
nafnið eftir íslenskum reglum.
Rammur reipdráttur.
Sjóróðramenn í þorlákshöfn
efndu til reipdráttar skömmu
fyrir lokin og vönduðu til. þar
eru varir tvær, „Norðurvör" og
„Suðurvör“, og margir bátar í
hverri. Kom sinn hópurinn úr
hvorri vör til leiksins og vildu
hvorugur laust láta fyrir öðrum.
Lauk leiknum svo að reipið
nísti hold frá beini á tveimur
leikmönnum svo greypilega, að
þeir eru handlama fyrst um sinn
og vansjeð hvenær þeir fá fulla
bót meina sinna. Samskot voru
þegar hafin til að bæta þeim
atvinnutjón í sumar, og safnaðist
vel.
Prestkosning er nýafstaðin
í Odda. Kosinn var Erlendur
þórðarson cand. theol. með um
150 atkv. Næstur honum varð
Tryggvi H. Kvaran cand. theol.
Aðrir umsækjendur, reyndir
prestar fengu sárfá atkv. og
einn þeirra ekkert.
Lausn frá prestsskap
hefur sr. Magnús Andrjesson á
Gilsbakka fengið frá næstu far-
dögum.
Radíum sjóðurvar stofnað-
ur í Reykjavík á dögunum fyrir
forgöngu Oddfjelaga. Hafði safn-
ast um 150 þús. kr. í gjöfum og
loforðum. Er það heldur vel að
verið á fáum vikum, og sýnir
vel hver getan er, ef viljann
vantar ekki. Stjórn var kosin
fyrir sjóðinn, og gert ráð fyrir
að koma lækninga stofunni á
fót á þessu ári.
i
! Forstjóri Asíufjelagsins
danska, Andersen etatsráð, er
væntanlegur hingað til landsins
bráðum, í einhverjum mikilvæg-
um erindum. Sennilega er það
I eitthvað, sem að fjármálum lýtur
eða verklegum fyrirtækjum.
Fataefni
stórt úrval f verzl.
S 3* 3°^setv
A F sjerstökum ástæðum, hef
jeg til sölu nokkrar rúllur af
þorskanetamanillu. Kaup-
endur gefi sig fram strax.
__________Kristm. þorkelsson.
Tólfróið skip, með árum
og seglum, nýlegt, til sölu.
Ritstj. vísar á. (Sími 68).
Tvær stúlkur hefi jeg verið
beðinn að ráða til Norðfjarðar í
sumar. Gott kaup og báðar ferðir
fríar. J. Guðlaugss., Uppsölum.
Prentsm. Vestmannaeyja.
En það kom ekki. Hver
dagurinn leið eftir annan, Síðast
fóru menn að tala um að því
hefði seinkað og enn síðar að
hvísla því — þó ekki nema þeir,
sem engan vandamann áttu á
skipinu — að það mundi aldrei
koma aftur.
Löngu eftir að öll von var úti
um komu skipsins, sáust konur
og mæður bíða eftir því á eyði-
legri bryggjunni. þeim fækkaði
þó smám saman, þær gleymdu
hinum dauðu, vegna þeirra, sem
eftir lifðu. Smá-börnin stækkuðu
og urðu rjóðir unglingar, sveinar
og meyjar, og síðar fullþroskaður
æskulýður með fjöri og blóma;
— en engin kom fregnin um
skipið nje mennina, sem sigldu
því. Svona leið hvert árið af
öðru, og var minst á þetta sem
fornan atburð. Maðurinn sem
(5)
skipið hafði smíðað, gerðist gamall
og grár fyrir hærum. Tíminn
hafði breitt blæju sína yfir sorg-
ina eftir hina sjódruknuðu menn.
Eitt kalt haustkvöld sat gömul
kona ein við arinn sinn og
prjónaði. Eldurinn logaði dauft,
og hún hafði tendrað hann fremur
til prýðis en hita. Hann var
næsta ólíkur storminum úti, sem
bar með sjer ölduhljóðið frá
ströndinni.
„Guð hjálpi þeim sem á sjón-
um eru í nótt“, sagði gamla
konan, þegar ein vindhviðan
hamaðistá húsinu.hún lagði prjón-
ana frá sjer og ljet hendur falla
í skaut sjer, en í sömu andrá er
hurðinni hrundið upp. Ljósið á
lampanum of-tendraðist af gust-
inum úr dyrunum og sloknaði
svo. Hurðinni var Iæst aftur
áður en gamla konan fjekk tóm
til að standa á fætur.
„Hver er þar?“ kallaði hún
laf-hrædd. Hún sá óljóst frá
sjer, af því hve fljótt varð dimt;
en samt sýndist henni einhver
standa við dyrnar. Hún tók
trjespón og brá honum í eldinn
og kveikti á lampanum aftur.
Frammi við dyrnar stóð mið-
aidra maður með fölt andlit og
illa hirt skegg. Föt hans voru
stagbætt, hárið ógreitt og augun
gráu innfallin og þreytuleg.
Gamla konan horfði á hann
um stund og beið þess að hann
yrti á hana. Hann gekk að
henni og sagði:
„Mamma!“.
Hún rak upp hljóð og hljóp
upp um háls honum, þrýsti sjer
fast upp að mögru brjósti hans
og kysti hann. Hún trúði ekki
0)
skilningarvitum sínum, en gat þó
ekki slept honum og bað hann
að segja eitthvað meira; hún hló
og grjet og bað til guðs í einu.
Samt áttaði hún §ig þó, leiddi
hann skjálfandi að gömlum hæg-
indastól, ljet hann setjast, sótti
mat og drykk og setti fyrir hann,
en skalf þó enn sjálf af geðs-
hræringunni. Maðurinn át mat-
inn með áfergju; gamla konan
stóð við hlið hans og hjelt jafnan
fullu glasinu af heimagerðu öli.
Tvisvar ætlaði hann að taka til
orða, en hún bað hann óðara að
borða Vei, og tárin runnu af
kinnum hennar er hún horfði á
náfölt og magurt andlitið áhonum-
Loksins lagði hann frá sjer
hnífinn og matkvíslina, tæmdi
glasið og gaf merki um að hann
vildi ekki borða meira.
(Framh.).
(6)
(8)
1. árg.
Ofan af Hánni.
—o—
Enginn staður er eins ágætlega
faliin til að horfa af yfir Vest- |
mannaeyjabæ tilvonandi, eins og
Háin. þaðan má sjá vítt um
sjóinn. suður fyrir öll sker, austur
fyrir Dyrhólaey og vestur að
Reykjanesfjallgarði, ef lolt er
bjart. Greinilegust er þó Heima-
ey, hraunið og dalurinn, höfnin !
og bygðin. Kletturinn og Fellið
standa eins og goðum vígðar
öndvegissúlur, sitt til hvorrar
handar. Túnin breiða sig út ið-
græn og hallast mátulega fyrir
auganu eins og opin bók á
predikunar-stól, og jafn greinilega
sjást önnur mannvirki.
Fögur er eyjan og búsældar-
leg. En hvernig eru mannvirkin?
Lítum fyrst á húsin! þau eru
flest nýleg; allur fjöldinn fárra
ára, reist á örfáum árum. Samt
eru þau sett með hinni mestu
óreglu, nema þar, sem svo
stendur á að vegirnir eru gerðir
á undan þeim. Sá hængur er
þó á því, að sumir vegirnir
liggja í einlægum hlykkjum og
krókum, og eftir því fara húsa-
raðirnar. Hefði vel mátt gera
við þessu ef athugað hefði verið
í tíma. Sú athugun lá nærri, um
það leiti er aðflutningur fólksins
hófst af alvöru, að hjer mundi
mikið verða bygt, og að reglur
yrði að setja um byggingarlagið.
Með því hefði mátt hafa nokkurn
hemil á þeirri óreglu á húsa-
skipuninni, sem jafnan vill eiga
sjer stað, er sjávarþorp byggjast,
og aldrei gefur af sjer neitt ann-
að en óþægindi, skaða og skap-
raun. En sleppum því. Ekki
tjáir aö ætlast til að menn fari
að flytja hús sín af grunni; þau
verða að vera þar sem þau eru
komin. En það er fleira á víð
og dreif en þau.
Matjurtagarðarnir eru orðnir
margir og stórir; ættu þó að
vera miklu fleiri og stærri. þeim
er svo fyrirkomið, mörgum hverj-
um, að vart getur annan klaufa-
skap meiri, Látum svo vera þó
lítt hefði verið gætt hagsýni með
þá framan af, hitt er verra að
óreglan virðist vera að magnast.
Girðingarnar vefjast hver utan
um aðra, svo að þeir sem instir
eru, með garða sína, verða að
Vestmannaeyjum, Laugardaginn
I. júni 1918.
32. tbl.
fara yfir margfaldan þvergirðing-
inn; munu ekki vera öllu marg-
faldari girðingar á herlínunni í
Fraklandi. Aðgangurinn að görð-
unum á Flötunum gæti verið
harla greiður og einfaldur. Ekki
þyrfti annað en gera um þá eina
girðingu væna og taka burtu
allar milli-girðingar; væri þá
akurlandið alt samfelt svæði og
til valíð fyrir plóg. þá væri
munur á að koma þangað áburði
og flytja þaðan uppskeruna.
þá eru nýju túnin. Falleg eru
þau og sjálfsagt frjósöm. En ó-
sköp er að sjá aðferðina við þau
og skipulagið. Ræður jarðvegur
þar nokkru um að vísu, en ekki
nærri öllu, því að sum túnin eru
tekin þar sem hann er hvað
lakastur, þegar hrauninu er slept.
þetta verður svo til þess, að
samgirðingar nýtasí lítt, örðugt
að koma jarðyrkjuverkfærum við
og áburðarflutningur allur verður
töluvert dýrari en vera þyrfti.
En af því leiðir svo aftur það,
að mjög er hætt við að síður
verði vandað til ræktunarinnar, og
verði túnin svo dýrari og arð
minni en verið gæti. Er þetta
illa farið, þar sem þó er stofnað
til af góðum vilja.
Hjer hefur lauslega verið drepið
á óregluna í húsaskipun og
niðurskipun á matjurtagörðum og
túnum. þó er eftir það lakasta;
það eru fiskreitirnir. þeim er
raðað líkt og snarpur vindur
raðar lausum blöðum, þegar hann
er að leika sjer að þeim. Landið
verður naumast að hálfum notum
vegna þess hve fjarlægðir milli
reitanna eru einkennilega hnit-
miðaðar. Margir nýju reitirnir
eru þó við sama veg og á hent-
ugum stað, að öðru leyti en því,
að sumir eru lagðir þar sem
menn mun fýsa að gera sjer hús,
að fáum árum liðnum. Beinast
hefði legið við að raða reitunum
sem mest saman svo að sem
mest hefði mátt nota sama stig-
inn við að flytja að þeim og af;
það hefði sparað kostnað og
farið best fyrir augað. það liggur
beint fyrir, að fiskreitir verði
allir settir lyrir utan bæinn, með
tímanum. Svæðið er nóg ennþá
fyrir ofan kirkjuna og skólann,
og þar verða þeir auðvitað fyrst
um sinn. Verður þá kirkjuvegur-
inn ennþá fjölfarnari gata, en
hann er nú, þegar fiskur allur,
eða mest allur, bæði blautur og
þurkaður, verður fluttur um
hann og nýju túnin öll hinu-
megin við hann.
Flutningar þessir allir nema
mörgum skipsförmum, hinna
stærri skipa. Verður nú að
flytja þetta alt á kerrum, þar sem
einn hestur er fyrir hverri og
þykir gott að það er þó mögu-
legt. í mikilli rigningatíð mun
varla því happi að hrösa. Vegur-
inn er leiðinlega krókóttur og of
mjór fyrir svona mikla umferð
og ótraustur. Mestu þyngslin
verður að flytja upp eltir hon-
um, móti brekkunni; veitir því
ekki af að gert sje alt, sem
mögulegt er, til að hann sje sem
greiðfærastur.
Sá vegurinn sem mest er notaður
niðurfrá, er Strandvegurinn. Um
hann er alt sama að segja og hinn,
að hann er of mjór og gljúpur.
Báða þessa vegi þyrtti að taka
til aðgerðar sem fyrst og koma
þeim í það lag, sem að fullu
gagni er í framtíðinni, og yrði þá
um leið að hafa flutningatækin
í huga. það sjer hver maðurað
þessi tæki, sem menn hafa nú,
geta ekki dugað lengi; þau eru
of seinvirk og dýr. Vagnhestar
hljóta að verða afar dýrir, þar
sem ala verðurþá vetur og sumar
á rándýru fóöri eingöngu. það
er nokkuð öðru máli að gegna
þar sem þeir geta gengíð á haga
um sumartímann. Hagarnir
þrengjast hjer stórum með hverju
árinu, og er nú skamt til þess,
að éngin skepna geti gengið laus
á beit. þarf ekki að færa nein
rök fyrir þessu, það sjá allir
menn hver stefnan er. En þetta
er mikilsvert atriði fyrir flutn-
ingana, því að þeir hljóta að
aukast því meir sem þrengist í
högunum. Rekur þá auðvitaðað
því, hjer sem annarsstaðar, að
skifta verður um flutningatæki
og taka upp bifreið fyrst um sinn.
Vió það verður að miða gerð
veganna.
Nóg er til af góðu efni i veg-
ina, og það nærri. þess þarf að
gæta, þegar vegir þessir verða
endurbættir, að hafa þá nægilega
breiða og sjá fyrir því að þeir
eyðist ekki af vatnsrensli á vetrar-
daginn. Rennur þurfa að vera
meðfram þeim meðan ekki eru
tök á að gera lokræsi. Vitaskuld
hafa rennur ekki gefist hjer vel,
en það þarf ekki að vera svo,
ef vel er litið eftir þeim og
kostað upp á að hreinsa þær
reglulega.
þessi umbót, að gera Strand-
veginn og Kirkjuveginn færa
fyrir bifreið, væri afar mikilsvirði,
ekki aðeins fyrir þá, sem þegar
hafa lagt fje í mannvirki, heldur
fyrir þá er síðar koma. Margir
fleiri vegir hefðu þörf fyrir veru-
legar endurbætur, en út í það
verður ekki farið hjer að sinni;
sama er um lagningu nýrra vega.
Ætlunin var að benda á þetta
atriði, um Hutninga á bifreið, þvt
að það hlýtur áreiðanlegaað vera
heillaráð. það er mesta fásinna
að ætla sjer að byggja vonir
sínar um flutninga á hestunum.
þeim fjölgar aldrei að því skapi,
sem þörfin fyrir þá eykst, ef
plássið á nokkra framtið fyrir
sjer.
Framfarir í öllum atvinnurekstri
eru að talsverðu leyti bygðar á
bættum áhöldum, og þeir at-
vinnurekendur, sem ekki viður-
kenna það í verki, hljóta að
dragast aftur úr fyr eða síðar.
Ekki var sjávarútvegurinn lengi
að blómgast eftir að skift var um
skip og veiðarfæri, og mikið
hefur landbúnaðinum farið fram
síðan vegirnir og nýju verkfærin
komu til sögunnar. Hafa þó
margir þeir hlutir kostað meir
en það, sem maður skyldi ætla,
að bændur hefðu efni á að borga.
En — framfara-andinn er mátt-
ugur.
það hefði sjálfsagt ekki þótt
trúlegt, þegar tekið var að rækta
túnin að það gengi svona fljótt,
og það með seinlegustu aðferð.
Nú dettur engum manni í hug að
efast um það að áfram verði haldið
alt í kring um Fellið og hvar
sem nýtilegur jarðvegur er.
þangað stefnir ótvírætt. En fyrst
svo er, þá ríður á að beina
straumnum í þann farveginn er
bestur er, og halda honum þar
í lengstu lög. það verður auð-
veldast með vegagerð. Vega-
gerðin er beint skilyrði fyrir
því að mögulegt sje að rækta
jörðina á skynsamlegan hátt.
það þykir sanngjarnt í hverri
sveit, að landsdrottinn taki ein-
hvern þátt í kostnaði við jarða-
bætur leiguliða sinna. Hjer er
sá landsdrottinn, sem voldugastur
er allra og mestar hefur sið-
ferðisskyldurnnr gagnvart leigu-
; liðum sínum; það er landssjóður.
það mundi því ekki vera nein
Nýtt, fjölbreytt urval af vefnaðarvörum.
S- 3. 3ohn§en.