Skeggi - 07.09.1918, Blaðsíða 1
1. árg.
Vestmannaeyjum, Laugardaginn
7. sept. 1918.
46. tbl.
Fræðslumál.
Erindi eftir messu i Hrepphólum
1. apríl 1918.
Eftir Magnús Helgason.
—o—
(Framh.).
Svo er líka þess að gæta, að
með þessum mörgu kenslustöð-
um, þá eru börn hópuð saman
til kenslunnar eingöngu eftir því,
hvar þau eiga heima, en alls ekki
eftir aldri og þroska. þó að kenn-
arinn hafi ekki nema 4—5 börn,
geta þau verið sitt á hverju reki
og fyrirhöfn kennarans marg-
föld við það, sem vera þyrfti, ef
þau væru hópuð eftir kenslu-
reki. Sumir halda nú, að það
geri ekki neitt til; það komi
bara á kennarans bak, og hon-
um er ekki ofvaxið, þó að hann
eigi að vera að dútla við þetta
allan daginn. þetta er svo sem
ekki mikil vinna. En það er
fáviskan einber. Um þetta get
g talað af reynslu. Jeg hefi
staðið við orf 12 tíma á dag, og
mjer er nær að halda, að jeg
hafi ekki slegið öllu minna sein-
asta tímann en þann fyrsta —
að fráteknum fyrstu dögunum.
Jeg hefi líka kent 6 st. á dag,
og það er víst, að ef jeg hef átt
að gera það dag eftir dag, þá
mundi jeg hafa kent miklu ver
þann síðasta en þann fyrsta.
Jeg þekki ekki vinnu, sem
þreytir eins mikið, einkum ef
mörgum er kent saman. því
er kennurum víða b a n n a ð að
kenna yfir 5—6 st. á dag, og þó
ekki í stryklotu. Jeg tel engan
kennara jafn góðan af að kenna
meira á dag til lengdar. það má
hanga við það lengur. En það
borgar sig ekki og kemur niður
á börnunum og náminu. Kennari
Þarf altaf að vera með fullu
fjöri.
það er lítil sanngirni, að búa
svo í haginn fyrir kennarann, að
hann leggi of mikið á sig við
kensluna og kenna honum svo
um, ef börnin verða leið af því,
að bæði hann og þau eru of
þreytt. þetta er ein ástæðan til
leiðans, er börn fá á náminu.
Og ein ástæðan til þess, að
margir bestu kennararnir gefast
upp á fáum árum, og snúa sjer
að öðru. Kennari, sem skilur
starf sitt og metur, þ. e. a. s.,
skoðar það eins og það er, þjóð-
heillaverk og meir áríðandi en
flest önnur, sem hugsar um
árangurinn fyrir börnin, en ekki
einungis um atvinnu fyrir sig —
slíkur kennari unir ekki vetri
lengur við þetta fyrirkomulag,
en leitar heldur fyrir sjer annars
staðar, Af þessu leiðir sífeld
kennaraskifti. Altaf kemur nýr
kennari og ókunnugur börnun-
um, Nú er það eitt meginatriði
að kennarinn þekki börnin, til
þess að kenslan verði happasæl.
það verður aldrei kært með
honum og þeim að öðrum kosti.
þarna er þá enn ein afleiðingin
af þessu vandræða fyrirkomulagi,
sem gerir alla kenslu lítt nýta,
móti því sem hún gæti verið.
Og svo er sökinni kastað á
kennarann.
Og enn má nefna eina af-
Ieiðinguna af þessu húsnæðis-
leysi. það eru þessi vandræði,
sem fræðslunefndin er í á hverju
ári með að koma kennaranum
niður og útvega kenslustaði; það
hjálpar til að gera það starfhvim-
leitt fræðslunefnd og hrepps-
búum, og allir skilja, að það
dregur úr áhuganum og gerir
jafnvel kensluna sjálfa og alt,
sem að henni lýtur, mönnum
hvimleitt, eins og einhver sveit-
arvandræði, sem best væri alveg
að vera laus við.
Viijið þið snöggvast hugsa
ykkur í spor kennara, sem
kemur ungur og óreyndur úr
kennaraskólanum í ókunnugt
hjerað og hlakkar til að kynnast
börnunum, fræða þau og láta
þeim í tje það, sem hann á best
til í hugarsjóði sínum. En það
sem hann fyrst fær að heyra er
þá það, að hann sje lítill aufúsu-
gestur, af honum stafi sveitar-
vandræði og í rauninni sje hann
lang-þyngsti sveitarómaginn, byrði,
sem öll sveitin stynji undir. Jeg
veit til þess, að þeim hefir sum- '
um brugðið ónotalega fyrst í stað
við þessa fregn, Og jeg veit að
ykkur finst það vorkunn, þó að
þeim geti kólnað um hjartaræt-
urnar í svipinn og áhuginn og
tilhlökkunin dofnað.
Jeg sje ekki neitt ráð til að
bæta úr þessum bresti, húsnæðis-
leysinu, annað en að byggja
skólahús, alstaðar þar sem ekki
er hægt að fá 2—3 verustaði í
fræðsluhjeraðinu, sem rúmi til
kenslu um 20 börn í einu, og
börnin geti haft þar heimavist,
dvalið þar að öllu leyti, ásamt
kennaranum, þann tíma, sem þau
njóta kenslunnar. Jeg hugsa mjer
svo, að skólinn stæði 30 vikur,
og börnin skiftust í 3 deildir
eftir því hvað langt þau væru
komin, og fengi 10 vikna kenslu
hver deild. Jeg geri ráð fyrir
svo stóru hjeraði, að börn frá
10—14 ára væru alt að 60. Og
jeg tel, að einn kennari dygði
þar þá betur en 3—4 með sleif-
arlaginu, sem nú er. það gerir
svo mikinn mun, að hafa gott
húsnæði og að hafa saman börn
á líku reki. Ef hjer væri kom-
inn góður skóli nálægt Grafar-
bakka fyrir báða hreppa, og
notaður jarðhitinn til eldunar og
hitunar, þá mundi auðfengnari
góður kennari og verða fastari
í vistinni
(Niðurl. næst).
Hagur
almennings.
—o—
Blöð landsins hafa í hverri
viku, nú tvo síðustu mánuði,
Hutt raunalegar fregnir um at-
vinnuhorfur við sjó og í sveitum.
Einkum fara miklar sögur af
grasleysinu um alt land, síldar-
leysinu fyrir norðan og fiskileys-
inu á Austurlandi.
Maður, sem nýkominn er
norðan úr Eyjafirði og þingeyjar-
sýslu, segir horfurnar hörmu-
legar þar. það er eitt með öðru,
að í byrjun ágústmánaðar var
hann á ferð norður í Fnjóskadal.
Var þá verið að taka þar upp
móinn. þótti honum það kyn-
legt og spurði hverju það sætti.
Var honum sagt að mótakan
hefði verið reynd tvisvar áður,
en ekki tekist fyrir klaka í
jörðu. í þetta skifti (í byrjun
ágústm.) var klakinn orðinn það
þunnur að vel mátti brjóta, en
þó ekki nærri horfinn. Ekki var
þá farið að slá neitt að ráði í
Köldukinn, en þó skár sprottið
þar, en í hlýrri sveitum vegna
þess að vetrarklakinn hafði haldist
þar lengur fram á vorið og jörðin
því minna kalin.
Á Akureyri var vandræða-
atvinnuleysi, svo sumir verka-
menn voru ekki matvinnungar
yfir sumarið. Svipað er sagt frá
síldarstöðvunum nyrðra og koma
margir slyppir þaðan.
Heyskapur er hinn aumasti
fyrir norðan. Sum tún ekki al-
slegin og það sem af þeim fæst
svo smátt að varla tollir í reip-
um. Smjör er ófáanlegt í búðum
nyrðra, því að erindrekar úr
öllum áttum raka saman því litla
sem bændur geta látið. Kjöt var
lítt fáanlegt og ekki nema afar-
dýrt. Stefnir að því sama og í
fyrra að það verði selt lands-
mönnum talsvert dýrara en út-
lendingum.
Af Sigufirði eru sagðar ískyggi-
legar horfur, fjöldi manna atvinnu-
laus lengi í sumar og útvegsmenn
margir beðið stór-tjón af afla-
leysinu. þótti fullhart í fyrra,
en sýnu verra nú. Munurinn sá,
að í fyrra gekk mikill þorskur en
nauðafátt um hann í sumar.
; þessar eru sögurnar, sem ber-
ast að norðan. En ekki tekur
betra við af Austurlandi. Fiski-
laust suður að Seyðisfirði og þó
rýrt þaðan. Beituleysi og ótíð
er talin aðalástæðan. það kemur
sjaidan fyrir að þar náist ekki í
beitusíld einhverntíma sumars.
Lítið eittaf beitusíld var flutt þangað
í sumar úr Reykjavík.
Grasvöxturinn sagður ljelegur
þar eystra, en nýting ekki frá-
leit; heyskapur því sæmilegur
þar eftir því sem nú gerist um
landið.
Verðlag á útlendri vöru þykir
bændum eystra allþungur kross,
enda reynt að ná í vörur hjeðan.
Segja þeir afurðir búanna hrökkva
skamt fyrir nauðsynjum í þessari
tíð. þurfa hvorugir aðra að öf-
unda, sveitabændur nje sjávar.
þjóðin er öll í vanda stödd og
horfir fram á dimma daga, á
næstu haustnóttum.
Húsnœðisleysi verður tiifinnan-
legra með hverju árinu sem líður.
Byggingarefni eru torfengin og
mr Mikið úrval af allskonar vörum nýkomið.
S- 3. 3ohtt>e».