Suðurland - 27.06.1913, Side 2

10
SUÐURL'A'ND
beininga í garðrækt, var lagt til hinn-
ar almennu leiðbeiningasiarfsemi Sam
bandsins.
Beiðni frá bún aðarfélagi Álftavers-
hrepps um styrk til fyrirhleðslu þar
til varnar vatnságangi á engjar af
ánni Skálm hafði stjórnarnefnd bor-
ist, var hún lögð fyrir fundinn, og
sá hann ekki fært að sinna henni.
Sömu örlög hlaut. önnur fjáibeiðni
samskonar undan Eyjafjöllum.
Að þessum fjárbeiðnum báðum var
synjað, stafar af því að fjárhagur
Sambandsins þolir engin útgjöld fram
yflr það er gengur til þeirrar staif-
semi, er það nú heflr með höndum,
og hinsvegar varhugavert fyrir Sam-
bandið að ganga inn á þessa styrk-
veitingaleið, því ef byijað er á slik-
um styrkveitingum, gæti það leitt í
ógöngur.
Annars var lítið um nýmæli, og
fátt um uppástungur frá fundarmönn-
um.
Á undanförnum fundum hefir því
oftast verið hreift af hálfu Skaflfell-
inga að gera fundi Sambandsins fær-
anlega, halda þá austur í Vik 5 hvert
ár. Befir þessu jafnan verið dauflega
tekið. Nú báru þeir Skaftfellingar
upp tillögu um að halda skyldi næsta
fund í Vik. Var t.illaga þessi talsvert
rædd og að lokum samþykt með
miklum meiri hluta — aðeins 3 atkv.
á móti. Verður því næsti aðalfund
ur Sambandsins haldinn í Vik.
Loks fór fram kosning stjórnar-
nefndar. Voru stjórnarnefndarmenn
þeir: Ágúst Helgason (form.), Guð-
mundur Þorbjarnarson og Jón Jónat
ansson, allir endurkosnir. Endurskoð
unarraenn, þeir: Guðm. Þorvarðarson
hreppstj. í Sandvík og Engilbert Sig-
urðsson á Kröggólfsstöðum, voru og
endurkosnir, ogsömuleiðis varastjórn-
armenn, þeir er kosnir voru í fyrra.
Skýrsla um störf Sambandsins síð-
astliðin 2 ár er nú nýprentuð og
verður send öllum búnaðarfélögum
sem í Sambandinu eru.
Jámbrautarmálið.
Jón Þorláksson landsverkfræðingur
hefir sent landsstjórninni ýtarlega
skýrslu um undirbúning þessa máls
ásamt kostnaðaráæt.lun um jáinbraut
frá Eeykjavík austur að Þjórsá, og
áætlun um starfrækslukostnað og
tekjur af flutningi. Brautin er áætl-
uð að kosta 3V2 miJjón og gerir Jón
Eorláksson ráð fyrir að rekstursaflið
sé gufuafl.
í áætlun sinni kemst íann að
þeirri niðurstöðu, að járnbrautin muni
þegar í byrjun gera meira en að borga
rekstur og viðhald. Rekst.urskostn-
aður með þeim lestafjölda sem áætl-
aður er fyrst um sinn, er áætlaður
að meðtöldu viðhaldi á brautinni
rúml. 134,000 kr., en tekjur af flutn-
ingum 159,000 kr. Er sú niðurstaða
allálitleg, einkum'þar sem tekjuáætl
unin virðist vera mjög gætilog.
Annars mun Suðurland síðar flytja
útdrátt. úr skýrslu Jóns Þorlákssonar,
og þá um leið ininst frekar á málið.
Því er fleygt, að einhveijar likur
séu fengnar fyrir því, að þetta fyrir-
tæki geti komist í framkvæmd bráð
lega, að /é sé fáanlegt, en meðhveiju
móti það fæst er enn ekki kunnugt
geit.
Eeir eru sjálfsagt margir hér eystra
er óska þess að þetta fyiirtæki gæti
komist í framkvæmd áður en langt
Hður.
Dauli' og fánainálið.
Símfregnir til Reykjavíkurblaðanna
segja dönsk blöð í fyrstu hnfa aðeins
skýrt frá fregninni um fáuahertök
una hér, og hafi sum þeirra talið
miður farið. En eftir að skýrsla
varðskipsforingjans varð kunn, sungu
þau öll sama tóninn, töldu verk hans
fyllilega lögmætt og rétt í alla staði.
Lausafregn, er hingað hafði borist
um að flotamálastjórnin danska hafi
fallist á tiltæki varðskipsforingjans, er
ranghermi, ennþá með öllu ókunn
ugt hvernig hún tekur í málið.
Frá ófriðarsvæðinu.
—0—
Balkanskagi.
—o—
Æðsti höfðingi landsins er soldán
inn, hann situr í Konstantínopel og
heldur sig fyrirmannlega. Var hann
einvaldur í raun réttri fram að bylt-
ingunni 1908. Öll stjórn landsins er
mjög margbrotinn og þykir ekki fara
sérlega vel.
Oft er talað um óroiðu í fjármál-
um og sviksemi embættismanna.
Skýrslur allar eru óljósar og lítið að
marka., er svo að sjá sem Tyrkir hafi
sem minst viljað láta bera á ástand-
inu heima fyrir. Talið hefir verið að
þeir hefðu Jiðug 200 þús. hermanna
á friðartimum en fyllilega l1/^ milj.
í ófriðj. Geta þeir dregið að sér lið
úr nýlendunum í Asíu. Margar ný-
lendur eiga þeir aðeins að nafninu nú
orðið, svo er t. d. Egyptaland, Tripolis-
lönd, Krit, Cyprus o. fl.
Tyrkland hefir verið kallað „sjúki
maðurinn", því það hefir lengi legið
við borð að það lognaðist útaf sem
sjálfstætt ríki hér í álfu. Það hefir
hlíft því að stórveldin hafa f kki treyst
sér til að skifta arfinum milli sín
áflogalaust, en nú liggur við að þau
komist ekki undan að fara að ráð-
stafa reitunum. Hætt er við að eitt-
hvað gerist sögulegt á þeim skifta-
fundi áður allir eru sáttir.
Margar borgir eru merkar á Tyrk-
landi. Konstantínopel er höfuðborg
ríkisins. Hún stendur á skaga aust
ast og syðst á landinu fast suður vib
Bosporus. Hún var höfuðborg aust
rómverska ríkisins. Tyrkir tóku hana
1453. Margar meikilegar byggingar
eru þar ftá ýmsum tímum; einna
meikust er þó Soffiukirkjan, hún er
nú tyrkneskt musteri. Náttúrufegurð
er mikil í Konstantínopel, en heldur
þykir borgin vera sóðaleg. Er því
við brugðið um tyrkneskar borgir
hversu fagrar þær eru tilsýndar, en
aftaka óþriflegar og oft illa lýstar.
Komast menn naumast um göturnar
fyrir bleytu. Merkilegt þykir líka
götulifið að því leyti, að í sumum
götum verður ekki þveifótað fyrir
allskonar iýð, mest sölufólki, en í
sumum götum sést ekki annað en
fans af flökkuhutidum (sbr. Hund Tyrk-
inn). t“eir hreinsa göturnar á nótt-
unni.
Konstantínopel þykir geyma lykil
inn að Svartahafinu, og þessvegna
geta stórveldin ekki unnað^'neinum
að eiga hana nema einhverjum aurn-
ingja, eins og Tyrkjum. Þessvegna
er hklegt að þeir fái að halda borg-
inui þegar friður verður saminn. Borg
in liggur ágætlega við verslun og í
ófriði hefir hún meiri þýðingu en all-
ar aðrar borgir á þessu svæði.
Önnur merkust borg í landinu er
Adríanopel. Rar er fjörug vevslun
og samgöngur í ýmsar áttir, bæði á
járnbrautum og ettir Maritsafljóti, sem
rennur gegnum borgina. íbúar eru
nærri eins margir eins og alt fólkið
á íslandi. Borgin var um eitt skeið
aðseturstaður Ósmannasoldána og
hvíla þeir þar sumir; þessvegna gefa
Tyrkir hana ekki upp hvað sem í
boði er. Hún er rammlega víggirt
eins og sýndi sig best nú í ófriðin-
um.
Saloniki er mikil verslunarborg í
Makedoniu suður við Grikklandshaf.
Eiga þar heima meHn af ýmsum þjóð-
um, mest Giikkir, enda fél) hún fljótt
í hendur Grikkja í haust. Rar var
Georg konungur myrtur.
Skopia heitir ein borg langt norð-
ur í landi. Liggur járnbraut þangað
frá Saloniki. Ear er mikil verslun
með landsafurðir, og iðnaður. Tóku
Serbar borgina og vilja ekki sleppa,
íbúar rúm 30 þrá.
Prisend heitir önnur borg, ennþá
norðar og vestar, skamt fyiir austan
Skutarivatnið. Hún hefir lika mikinn
iðnað og verslun, og í kringum helrn-
ingi fleiil íbúa. Er það fólk af ýms-
um þjóðum. Talin er hún ein hin
ríkasta borg í Tyrklandi. Þar eru
24 tyrknesk musteri.
Seres er borg með miðaldábrag;
hún stendur við svo nefnt Tachyno-
vatn, sem er í austur frá Saloniki.
Það er stórt vatn og áin Struma
rennur í það og úr. Seres hefir
mikla verslun með bómull og fleira,
því landið umhverfis er gott. Par
eru margir skólar og guðshús, bæði
kristinna manna og annara.
Durazzo er smábær (ib. 5000) á
vestursti öndinni við Adiíahaf. Hann
er víggirtur. Koma þar mörg skip
árlega, því bærinn liggur vel við fyr-
ir sjófarendur.
Janina er bær uppi í Albaniuhálendi
við Janinavatnið. Hann er ekki stór,
en er aðalkaupstaður þeirra fjallabú
anna. Hann tiefir mikla þýðingu í
ófriði. Pessi bær var unninn af Grikkj-
um nú í vetur í marsmánuði.
Fleiri borgir verða nú ekki taldar,
því það er ógjömingur að segja frá
öllum þeim stöðum er við söguna
koma á svona stóru svæði, fyr eiref
tekið væri yfirlit yfir ófriðinn líegar
friður verður saminn.
[ Endii ]
----- — --------
Silfurbrúðkaup.
Silfurbi úðkaup héldu þeir bræður,
Þóiður Magnússon bóndi á Hagavik
í Grafningi og kona hans, Guðrún
f’orgeirsdóttir, og Magnús Magnússon
bóndi á Villingavatni og kona hans,
Þjóðbjörg Torgeirsdóttir, sunnudaginn
1. júní s. 1.
Að aflokinni messugjörð á Villinga
vatni buðu þeir heim með sér frá
kiikjunni til samsætis í Hagavík nál.
40 sveitungum sínum ásamt" sóknar-
prestinmn og hans fólki. Var sam-
sætið hið ánægjulegasta og skemtu
menn sér með ræðuhöldum, söngi
og dansi fram á morgun og skildu
allir glaðir og ánægðir.
Kolbeinn bóndi Guðinundsson af
henti hvorum þeirra bræðra vandaðan
loftþyngdarmæli (Barometei) með
nöfnum þcirra og mánaðardegi, voru
það gjafir frá sveitungum þeirra. —
Einnig færði Guðm. bóndi Þorvalds-
son á Bildsfelli þeim silfur brúðhjón-
unum kvæði, sem þótti vel við eiga.
Þossir bændur hafa búið allan sinn
búskap á nefndum jörðuin sem leigu-
liðar, en hafa þó endurbætt þær stór-
rnikið, bæði að húsum og jarðabót-
um. Þeir hafa í öll þessi ár verið
hin öflugasta stoð síns sveitarfélags,
ávalt með hæstu gjaldendum, yfir
höfuð verið mikilsmetnir af sveitung-
um sínum sökum Ijúfinensku sinnar
og hjálp°emi.
Einn af viðstöddum.
V erkmannablaðið.
Eins og áður hefir verið getið í
Suðurlandi, er nýbyrjað að koma út
í Reykjavík nýtt blað, „Verkmanna-
blaðið". Eru nú komin 5 tbl., og
flytur það m. a. í 1. tbl. formála
um stefnu og markmið blaðsins, sem
mun í öllum aðalatriðum st.yðjast
við hugsjónir jafnaðarmanna erlendis.
„Tryggvasenna" heitir næsta greinin,
allharðar ákúrur til Tr. G. út af and-
róðri hans gegn veikmaonafélaginu
„Dagsbrún" á bæjarstjórnaifundum,
og er það formaður þess félags sem
er að bera blak af. — Þá er neðan-
máls í þessum fyrstu tölubl. fróðleg
grein um „Auðjötna Ameriku", hvern-
ig þeir hafa önglað saman reitum
sínum. Getur það verið hvöt fyrir
þá sem hug hafa til að raka saman
fé með öllum ráðnm, mögulegum og
ómögulegum má segja, að bregða sér
til Ameriku eða eitthvað „vestur
fyrir landslög og rétt“, en suður fyrir
einfalda almúgamenn, sem ekki eru
alveg búnir að týna 7. boðoiðinu úr
„þeim 10 lagaboðoiðum— „Saman-
burður á vinnutíma og kaupgjaldi
verkamanna í Khöfn", er næsta grein-
in, sennilega tekið eftir landhags-
skýrslum Dana. — Þá er löng og
fróðleg grein um vinnutímann — hefst
í 2. tbl. og síðan í hverju blaði úr
því. Þar er haldið fram 8 tíma vinnu
á sólarhring og er það nákvæmlega
liið sarna sem jafnaðannenn viðsveg-
ar um heim hafa ^arist fyrir að fá
framgongt í flestum atvinnugreinum
frá því á dögum Kails Maix’s —
aðalpostula þeirra frá fyrri tímum.
Deíla verkamanna við hr. Kirk — hinn
danska yfirmann hafnargeiðarinnar í
Reykjavík tekur upp allmikið rúm í
3.—5. tbl., og auk þess eru ýmsar
fiéttir og smærri greinar.
Yfirleitt virðist blaðið fara vel úr
hlaði og frágangur allur vandaður,
góðar rökfærslur en lítið um stór-
yröi, og alla „stórpólitík" lætur það
hlutlausa.
G. H.