Suðurland - 26.07.1913, Blaðsíða 1

SUÐURLAND
Alþýðublað og atviunumála =
IV. árg.
Eyrarbakka 26. júlí 1913.
1
••
Suðurland
kemur út einu ainni í viku, á
laugardögum. Argangurinn kost-
ar 3 krónur, crlendis 4 kr.
Ritstj. Jón Jónatans s on á
Ásgautsstöðum.
Innheimtumenn Suðurlands eru
hér á Eyrarbakka: skósmiður
Guðm. Ebenczerson og
verzlm. J ó nAsbjörusson(við
verzl. Einarshöfn). í Reykjavik
0 1 a f u r G í s 1 a s o n verslm. í
Liverpool.
Auglýsingar sendist í prent-
smiðju Suðurlands, og kosta:
kr. 1,50 fyrir þuml. á fyrstu síðu,
en 1,25 á hinum.
w
I
allan veturinu, ef duglegir snjóplógar
væru notaðir.
Áætlun um stofnkostnað:
1 Landnám og jarðrask telst
ekki hér.
2. Undirbygging :
a. Jarðviuna827000 □ met.
á 0,60...............kr. 496200
b. Þak á fláa m. m. . . . — 93800
3. Girðingar 40000 m. á 0,60 — 24000
4. Vegir yfir brautina ... — 25000
5. Brýr og þvcrrimar ... — 310000
6. Yfirbygging 112 km. á 12500 — 1400000
7. Talsími, um 400 kr. km. — 45000
8. Stöðvar:
a. Reykjavík ...............— 50000
b. Þingvollir ... . . — 20000
c. Ölfusá...............— 20000
d. Þjórsá...............— 25000
e. 9 svoitastöðvar ú ÍOOOO kr, — 90000
uð og sveitir styrki fyiirtækið, hver
sem brautina leggur, og eins hitt, að
landssjóður leggi til ókeypis það land
sem frá honum yrði tekið undir braut-
ina og stöðvarnar. Leggja þarf talsíma
með brautinni alla leið, yrði hann
þá jafnframt til afnota fyrir almenn-
ing.
Ætlast er til að fá 4 stóra vagna
til mannflutninga, eiga þeir að rúma
Q0 manns hver og 4 smærri sem
rúma 30—40 manns hver.
Búist er við að verkið standi yfir
í 4 ár, þó mundi mega vinna það á
3 árum með innlendum vinnuafla.
Ekki mundi tekinn vörutollur af
efni brautarinnar.
Reksturskostnaður (þar með talið
Járnbrautarmálið.
Niðurl.
Helstu brautarstöðvarnar verða
endastöðin i Reykjavík og við Þjórs-
árbrú, og svo stöðin á F’ingvöllum ;
ennfremur ef álma verður lögð ofan
að sjó, þá verður að vera aðalstöð
þar sem hún liggur út frá sjalfri
brautinni.
A tveimur aðal endastöðvunum
verða að vera skálar fyrir eimreið-
arnar, og auk þess í Reykjavík verk-
Ktæhl m aö gera víö vagnana.
Á milli aðalstöðvanna þurfa að vera
nægilega 'margar smástöðvar ineð
geymsluhúsum.
Skýrslan gerir ráð fyrir að nota
gufuafl en ekki rafmagn til að knýja
vélarnar og telur margt til þess, m.
a. að ef brautin er nægilega sterk,
þá má auka flutninginn nokkuð án
þess að auka kostnaðinn að mun,
hitt annað, að gufuvagn má senda
með snjóplóg til að hreinsa brautina,
og getui- hann varið öllu dráttarafli
sínu til að knýja plóginn. Kolaeyðsl
an er áætluð 21 þús. kr. á ári ef
farnar eru tvær ferðir í hvora áttina
á dag að sumrinu, en ein í hvora
átt daglega að vetrinum.
Aðalkostirnir víð rafmagnsbraut
eru þeir, að brautin iná vera bratt
ari (og þá beinni) og teinarnir veik-
ari, því á rafmagnsbrautum eru lest-
irnar hafðar smærri og tiðari. Braut-
io sjálf ætti þá að verða ódýrari. Þá
Þarf heidur ekki kolin, en í staðinn
fyrir þau kemur allur útbúnaður við
rafmagnið, bæði aflstöðin og umbún-
aður á vögnunum m. m.
Ennfremur gerir skýrslan ráð fyr-
ir að duglega einrreið þurfi til að
knýja snjóplóginn svo að brautiu þyrfti
af þeirri ástæðu að vera traust.
Mest hafa menn óttast að járn-
brautarferðir myndu stranda á snjóa-
lögum á járnbrautarsvæðinu. Siðast
liðinn vetur var því snjórinn mældur
á Mosfellsheiði, og reyndist þá svo að
á ®inum tveimur stöðum myndi snjór
inn taka upp yfir brautarteina. Eftir
því hefðu íestir - átt að geta gengið
f. 7 stéttir á 1000 kr. . . — 7000
9. Verkstæði og eimr.skáli . — 50000
10. Vagnar:
a. 4 eimreiðir á 27000 kr. , — 108000
b. 8 fólksvagnar .... — 64000
c. Vöruvagnar m. m. . . . — 80000
11. Undirbún. stjórn, óviss gj. — 277000
12. Rentur meðan á bygging-
stendur.....................— 815000
Samtals kr. 3500000
eða 31250 kr. á hvern kílómetra.
Hliðarlína til Eyrarbakka kr. 300000.
Tekjur af brautinni verður fyrst í
stað að áætla eftir umferðinni sem
nú er. Landsverkfi æðingurinn heflr
því látið telja umferðina, bæði um
Þingvallaveginn yfir Mosíellsheiði og
Hellisheiðarveginn.
Slík talning getur ekki verið mjög
nákvæm þegar mest er umferðin, en
þó svo nærri lagi, að vel má miða
við hana, enda ekki annað ábyggilegra
til.
Talið vav á Kárastöðum og Kol-
viðarhóli. Sami maður, sem oft fer
um veginn, er talinn í hvert skifti.
Sama er að segja um vagna og klyfja-
hesta.
Umferðin var
a. Um Þingvallaveginn:
Menn 5582
Fólksvagnar 339
Yöruvagnar 2 hjóla 442
—»— 4 hjóla 36
Klyfjahestar heilklyfja 935
—„— hálfklyfja 870
Sauðkindur 4458
b. Um Hellisheiðarveginn:
Menn 16169
Fólksvagnar 420
Vöruvagnar 2 hjóla 5797
—„— 4 hjóla 302
Klyfjahestar heilklyfja 2497
— „— hálfklyfja 602
Sauðkindur 17983
Eftir þetta ætti þá umferðin að hafa
verið þetta:
menn vörur sauðfé
tals smál tals
Um Þingvallav. 5582 291 4458
— Hellish.v. 16169 1600 17983
21751 1891 22441
Brautin ætti að koma að fullum
notum fyrir 25000 manns, en það er
meir en fjórðungur allra landsmanna.
Æilast er til að hlutaðeigandi hér-
viðhald á brautinni, vögnum og stöðv-
um) miðaður nokkuð við það sem
gerist í Noregi þar sem líkt stendur
á. Reksturskostnaður er reiknaður
úr út við hvern lestar kilómetra.
Fer kostnaður auðvitað mjög eftir
því hvort mikið eða lítið er að flytja.
Talið er líklegt að kóstnaður mundi
verða tæp 1 kr. fyrir hvern lestar
kílómetra fyrst í stað meðan litið er
að ílytja, en hækka smám saman
upp í kr. 1,16.
Eitthvað nálægt 1200 lestir rnundu
árlega fara milli Reykjavíkur og Þjórs-
ár, og ef brautin er nú 112 km. að
lengd, þá verða það 134400 lestar
km. yfir árið, og ef kostnaður er
gerður 1 kr., þá verður reksturs-
kostnaðurinn 134,400 kr. á ári.
Fargjöld fyrir manukm. eru áælt-
uð 4 aurar, en 20 aur. fyrir tonnkm.
Það verður nokkru hærra en í Noregi.
Gert er ráð fyrir að fólksferðir með
brautinni mundu verða líkar þvi sem
nú eru þær á vegunum, allra fyrstu
árin. Margir mundu ferðast eins og
nú tíðkast fyrst í stað, en aftur
mundu mannflutningar aukast, fólk
mundi ferðast meira en nú, þegar
brautin er komin. Mundi t. d. fyrsta
árið margt ferðast af nýungagirni.
Ferðafólk af skemtiskipunum sem
standa við stuttan tíma, mundi bregða
sér til Þingvalla með lestinni og væri
á við nokkuð af því sem ferðastmeð
gamla laginu.
Búist er við að vöruílutningar milli
Reykjavíkur og Árnessýslu mundu
allir lenda á brautinni og aukast mjög
þegar í stað.
Tekjurnar fyrstu árin eru áætlaðar:
Fólksflutningur kr. 83500
Yöruflutningur — 65500
Flutn. á lifandi peningi — 5000
Póstflutn. og símatekjur — 5000
Samt. kr. 159000
Reksturskostnaður — 134400
Afgangs kr. 25600
Eftir þessu ætti þá brautin að gefa
af sér 25 þús. 600 kr. á ári umfram
reksturskostnað.
„Um væntanlega vöruflutninga er
mest miðað við járnbrautina á Jaðri
i Noregi (Jæderbauen). Hún liggur
Nr. 7.
milli Stavanger og Egersund, sem
hvorttveggja eru hafnarbæir, nálægt
sjó alla leiðina og er að lengd 76 km.
Flutningur eftir brautinni gengur
til beggja enda og frá báðum endum,
af því að við báða enda eru hafnir,
en þó meira til Stavanger og frá, því
sá bærinn er miklu stærri. Brautin
liggur urn svo hrjóstugt land, að
annað eins hefi eg ekki séð hér á
landi í bygð; þó eru til í nánd við
brautina svæði, sem sagt er að séu
kostabetri en það land sem brautin
liggur um, en hvorki eru þar skógar
né námur.
íbúatala kaupstaðanna við báða
enda vav tæp 25000 þegar brautin
var lögð (1878), og íbúatala sveit-
anna, sem til brautarinnar ná, var
ámóta mikil. Á fyrstu 25 árunum,
eba til 1903, óx íbúatala kaupstað-
anna um rúm 12000 og sveitanna
um 2000, og eignir sveitanna er álit-
ið að hafl ferfaldast á þeim tíma.
Þar sem svona stendur á, er eðli-
legt að miða vöruflutninga aðains við
íbúatölu sveitanna við brautina. Kaup-
staðarbúarnir ferðast sjálflr með braut-
inni en flytja tkki beinlínis til muna
af vörum með henni. Gerurn ráð
fyrir að íbúatala sveitanna á Jaðri
sé nú rúm 30000, eða nálega þrisvar
sinnum meiri en íbúatala sveitanna
við þessa braut hér. Þá ætti að
flytja nreð brautinni hér um bil Ys aí
52178 tonnum, eða rúm 17000 tonn.
Vegna hærri taxta og meiri fjarlægð-
ar og til þess að áætla varlega, vil
eg færa niður um xj3, gera ráð fyrir
11000 tonnum sem fari milli Reykja-
víkur og Árnessýslu (Þingvalia og
Suðurlands) auk þess sem fer aðeins
styttri leiðir, milli Reykjavíkur og
Mosfellssveitar og milli stöðva aust-
anfjalls. Meðal flutningslengdin fyrir
vörur milli Árnessýslu og Reykjavík-
ur verður a. m. k. 90 km. og nem-
ur þessi áætlaði flutningur því
11000_X 90 = 990000 tonnkm. Geri
maður svo skemri flutninga aðeins
10000 tonnkm. fást vöruflutn. alls
1,000,000 tonnkm.
Með þeim flutningum sem hér hafa
verið áætlaðir, mun þurfa 1500 lest-
ir á ári, og vil eg geva ráð fyrir að
kostnaður á hvern lestarkm. verbi þá
kominn upp í kr. 1,16. Þá verður
áætlunin um rekstur brautarinnar
þannig:
T e k j u r:
25000 X 200 = 5000000
mannkm. á °/04........kr. 200000
1,000,000 tonnkm °/2o — 200000
Tekjur af póstflutn. og
talsima....................— 10000
Samtals kr. 410000
Gjöld:
Rekstur og viðhaldll2 X
1500 X 1,16 = . . . . kr. 194880
Tekjuafgangur.............— 215120
Samtals kr. 4x0000