Suðurland - 31.01.1914, Blaðsíða 2

130
SUÐURLAND
fegurð. í suðri blasir við eldfjallið
Sakurashima á smáeyju undan landi.
A eyju þessari er fábygt, en fyrir
handan sundið á aðaieyjunni er bær
inn Kagoshima og eru þar um 70
þúsundir íbúa. Yegurinn yfir sundið
frá Kagoshima til eldeyjarinnar Sak-
urashima er aðeins tvær rastir.
í þessum stöðum hófst þann 12.
þ. m. eitthvert mesta eldgos sem
sögur fara af. Fjallið Sakurashima,
sem er um 1100 mílna hátt,' rifnaði
á 3 stöðum og öskumekkirnir stóðu
mörg hundruð metra upp í loftið.
Ösku, gjalli og glóandi steinum rigndi
yfir bygðina og í gegnum svartan
öskumokkinn grilti í eldinn.
Samfara gosinu urðu jarðskjálftar
svo miklir að járnbrautir eyðilögðust
í nágrenninu og fjöldi húsa féll til
grunna. Simað er frá Tokío að bær-
inn Kagoshíma sé hulinn 5 metra
þykku lagi af ösku og gjalli.
Um manntjónið er ennþá ekkert
hægt að segja með vissu. Fyrstu
frognir töldu það 100,000, nú er tal
an þó komin niður í 7000 eða jafn-
v. l minna.
Eldsumbrot.in halda áfram.
-----0*00------
Sigurför sláttuvélanna.
Reynslan norðanlands.
Ilér á landi austan Hellisheiðar
h .fa siáttuvélarnar rutt sér ört til
íiíms nú á fáum árum, hér þekkja
menn það nú orðið hve miklir hags-
inuuír eru að þessum vélum þar
soni þeim verður við komið, og óhjá-
k'. æmilegt er það að hér verði héð
anar lagt meira kapp en áður á það
tið útrýma þúfunum. Svo góð er
þessí reynsla sem hér er fengin af
nolkun vélanna.
En í öðrum landshlutum hefir til
1‘i‘SS‘i lítið ágengt orðið með útbreiðslu
vélanna, þar hafa áður á stöku stað
voiið reyndar óhentugar sláttuvélar
og ýms mistök verið á notkun þeirra,
og þetta hefir, eins og áður var hér
syðra, fælt menn frá því að hugsa
nokkuð um þetta frekar og komið
imi hjá þeim þeirri trú, að sláttuvél-
ar gætu hér að engu liði orðið á landi
liér.
Nú hefir Ræktunarfélag Norðurlands
tekið að sér að láta leysa úr vafan
um um nothæfi sláttuvéla á sínu
svæði. Lét það í sumar gera ýtar-
legar tilraunir með vélslátt, og varð
áiangur a]iu£ airnar °S m'klu betri
en menn höfðu búiýt við.
Um þlssa reyrwVu þar nyrðia skiif
ar framkvæ'rrfSarstjóri félagsins, Jakob
II. Líndal svo í Ársriti Ræktunarfé
lagsins : .
„Sláttuvél hefirfélagið eignast. Það
or Deering, með þunn ri greiðu. Með
tienni var slegið tún félagsins og
slóst vel. Einnig var slegið með
henni hjá nokkrum bæn dum i Eyja
ffrði, bæði á túni og engi. Á túni
reyndist hún slá vonum betur. í
miklu grasi jafnvel svo vel, að vafa
samt or að betur verði slegið með
Ijí. Hvergi hefir hún komið í svo
þétt gras, að þar reyndist nokkur
fyrirstaða. Var þó slegið með henni
hart grundartún á Hrafnagili. Á
iila gerðum harðlendum þaksléttum
slær hún lakara, en kemur þó ekki
mjög að sök, sé grasið mikið. Yfir
leitt slær vélin svo vel á t.únum, að
engin.i skaði er að á fyrra slætti, og
þar sem vel slétt er undir og allgott
gras, slær hún viðunandi, ■ þótt ein-
slegið skuli vera. Mikill halli á tún
um er ókostur og smábletti borgar
sig ekki að slá. Kyrt. þarf helst að
vera, þegar slegið er, og þurt veður.
Á engjunum gekk slátturinn víðast
vel. Slegnar voru starungsfitjar, slétt
valllendi og flæðengi blautt og þurt.
Sé gott gras, slétt og mjúk rót, slæst
engu ver en með Ijá. Á snöggvum
störungsfitjum, með hnúskum og
dældum, eins og viða vill verða, slær
hún lakara en Ijár, ekki þó svo illa,
að ekki megi vel við una fyrir þá,
sem engjaráð hafa. Á harðvelli, sem
ekki er því grasgefnara, vill þéttasti
þelinn veiða eftir í rótinni. Á þurr-
um flæðengjum sló vélin mjög vel,
sé smágresi í rótinni, mun hún þó
tæplega eins heydrjúg og Ijár. Á
blautum engjum er aftur á móti
ýmsum vandkvæðum buudið. Ilt að
slá þar, sem hestarnir geta ekki geng-
ið hiklaust. Sé leir í rótinni, vill
heyið atast út, og í mjög miklum
mosa og vatni hættir til að setjast
í greiðuna. Mjög blaut engi verður
því tæpast gert ráð fyrir að slegin
slegin verði með sláttuvél. Engu að
að síður er reynsla sú, sem fengin
er, betri en eg hafði búist við, og
alt önnur en alment er álitið um
siáttuvélar hér norðanlands. Þess
mætti geta, að Eggert Davíðsson,
bóndi á Möðruvöllum, fékk einnig
sláttuvél í sumar; sló hann með
henni mikið, bæði á túni og engi,
og lætur hið besta yfir. Segir að
síáttuvélin hafi borgað mikið í verði
sínu í sumar. Að því sem mér er
kunnugt, hafa 8 sláttuvélar verið
starfandi á Noiðurlandi í sumar. Það
er nú fengin sú reynsla., að það er
vafalaust, að á mörgum bæjum er
mikið, bæði á túni og engi, sem má
slá með sláttuvél. Og þar þar sem
minna er með hana að gera, geta
tveir eða fleiri bændur átt hana í fé
iagi. Fyrir einn mann mun sláttu
vél tæplega kaupandi.á minna land
en 15 dagsláttur. Vélin kostar nú
hér um bil 240 kr. En auk þess er
mikið betra að hafa sórstakt biýnslu-
áhald, sem kostar um 22 kr. Sé
slegið hiklaust í 10 tíma, rná ætla
henni 5—6 dagsláttur á túni og nokkru
meira á engi. Eægir hestar vcnjast
vélinni fljótt. Sumir hestar, er reynd
ir voru í sumar, drógu strax fullum
fetum. Einstöku varð líka að sleppa
sökum óþægðar, vegna þess líka, að
menn voru eðlilega sárir á tímanum
áð nota hann til tamninga. Um
mennina er ekki svo mikið að óttast.
Til þess að verða vel leikinn sláttu-
maður, þarf reyndar nokkra æfingu,
en verklaginn maður, er farið heflr
með hesta, slær gott land hiklaust á
fyrsta degi.
Nú er verkafólksekla og kaupgjald
fer altaf hækkandi. Helsta leiðin út
úr þeirri klípu veiður sláttuvélin og
fleiii vinnuvélar, þar sem hægt er að
koma þeim við. Við höfum svo
lítið vélfært land, segja flestir. Satt
að vísu hjá mörgum, en surrúr hafa
líka mikið. Og slétta landið stækkar
fljótlega, þegar vélin er komin. Eað
er einn af hennar kostum. Þá fara
menn fyrst að finna, hvers virði jarða-
bæt.ur eru. Hún þokar markinu
hærra. Eflir þrekið til framkvæmd
anna. Á byrjunarstigi jarðabótanna
sáu menn sléttuð flekkstæði hingað
og þangað innan um hraunþýfið að-
eins í hillingum, lengra eygðu fæstir,
hærra var ekki stefnt. Eess vegna
eru sléttublettirnir dreifðir víðs vegar
um allan .völlinn. Nú hafa margir
tekið fyiir ákveðna túnhluta til slétt-
unar. En sláttuvélin gerir enn meiri
kröfur. Hún heimtar alt túnið, þann
ig: Sléttið fyrst höftin og komið
saman slóttu blettunum. Leggið svo
nýjar sléttur haganlega til sláttar, og
bui t svo með allar bannsettar þufurn-
ar, þær verða ykkur og mér til bölv
unar fram til síðustu stundar, sem
þær fá að standa. Og vér ættum að
láta leiðbeiningar og örvunarorð sláttu-
vélarinnar oss að kenningu verða.
Isú er fengið það verkfæri og sú
reynsla, að það er ófært að láta þetta
hjálparmeðal liggja ónotað lengur, og
það er skaðleg óframsýni að miða
ekki fyrirkomulag jarðabóta við not-
kun hennar, jafnvel á þeim jörðum,
sem hún þó getur ekki komið að
notum í nánustu framtíð."
Eins og sjá má af þessu sem Jakob
H. Líndal skrifar, hefir reyndin orðið
sú hin sama með „Deering" sláttu-
vélina þar nyrðra sem hér, og er því
líklegt að vélunum fjölgi þar úr þessu.
Vandkvæði þau, er Jakob talar um
að á því séu að slá með vél á blaut-
um engjum, þekkjum við einnig hér
syðra, en þó er samt slegið hér all-
víða á afarblautum engjum, t. d.
Safarmýri, og verður að góðu iiði.
í*að er rétt, að þar sem leir er í
rótinni vill heyið atast út, og er það
mikið mein þar sem engjarnar að
öðru leyti eru vel vélfærar, en lík-
legt er að takast megi að ráða bót
á þessu, og það hefi eg haft í huga
að reyna.
Hér syðra slá raenn aftur á móti
alveg fyrirstöðulaust,” hversu mikill
sem mosinn er, og eins talsvert niðri
í vatni. En æfingu þarf talsverða í
meðferð vélarinnar til þess að geta
notað hana á svo afarmismunandi
jarðlagi sem hér er um að ræða.
Gerð „Deering" sláttuvélarinnar er
þannig, að talsverða tilbreytni má
gera á henni eftir mismunandi jarð-
lagi. Hafa hér í blaðinu áður verið
gefnar nokkrar bendingar um þetta.
Reynslan heflr hér syðaa orðið sú,
að æfðir monn hafa slegið með vél-
unum engjar, sem ongum hafði áður
til hugar komið að nokkurt viðlit
væri að slá með vél, og af reynslu
þeirri, sem hér or fengin, má mikið
læra.
Búnaðarfregriir.
Suðurland byrjaði á því á síðast-
liðnu vori, að bjóða mönnutn rúin
undir þessari fyrirsögn fyrir ýmsar
markverðar og eftiibreytingaveiðar
riýjungar í búnaðai framkvæmdum.
Yíldi blaðið með þessu móti greiða
fyrir því að bændur kyntust hver
annars reynslu, og jafnframt halda
því á loft, sem merkilegt væri af
þessu tagi, og verða mætti öðrum
til lærdóms og upphvatningar. Mælt-
ist blaðið til þess að því yrði sendar
fregnir um alt af þessu tagi, smátt
og stórt er gerðist í sveitunum. Við
því hefði mátt búast, að þessu hefði
verið vel tekið, og að blaðinu hefði
borist talsvert af slíkum fregnum, en
reyndin hefir orðið önnur, ekki einn
einasti maður heflr látið til sín heyra
um þett.a síðan fyrsta greinin kom
út.
Hvergi nema hér á íslaudi hefði
blað getað faiið svo argvítuga fýlu-
ferð með slík tilmæli.
Til þess að sýna lesendum blaðs-
ins, einkum bændunum, að það hefði
mátt vei ða mörgum til gagns og fróð-
leiks, ef tilmælum þess hefði verið
sint, er hér nú birt bréf írá bónda
hér í sýslunni um jarðræktarstörif
með nýju sniði, er hann hefir haft
með höndum. Bréfið er reyndar ekki
sent blaðinu. En sá sem bréfið fékk
hefir tekið sér bessaleyfi til að lofa
Suðurlandi að birta það, og fer það
hér á eftir:
„—---------Eg mun hafa lofað þér
að láta þig vita hvernig gengi að
græða upp bLttinn sem þú plægðir
í túuinu hjá mér haustiö 1911. Skal
hér í fám orðum skýrt frá því.
Bletturinn er að stærð 1300 □ f.
Allmikið var unnið að því að herfa
hann, bæði um haustið og á klaka
um vorið — roeð fjaðraherfi, annað
herfi þá ekki til. Gekk það illa; sá
eg að seint eða aldrei mundi takast
að jafna flagið með því; tók eg því
fyrir að láta jafna flagið með hand-
verkfærum, til þess gengu 18 dags-
verk. Var því verki lokið 25. maí
1912. Flagið var í halla og þurfti
sumstaðar að moka niður hóla og
hryggi, var þar því engin grasrót á
þeim blettum; í þá sáði eg 4 pd. af
grasfræi. Áburður var borinn í
af flaginu, ekkert í hitt. Var það
svo látið eiga sig. Algrænt var það
orðið í byrjun júlí, en um miðjan
ágúst var það besta af því slegið og
fékk eg af því 5 hesta af heyi. Ekki
var meira gras þar sem borinn, var
í það áburður, en arfi miklu meiii.
í vor 1913 var enginn áburður
borinn í það, og þó spratt það mjög
vel og var grasið hátt og þroskamikið.
Um mánaðarmótin júlí og ágúst var
það slegið og fékk eg af því 23 hesta
af vænu bandi, bar þá mjög lítið á
aifa. Þetta svarar til 16 hesta af
dagsláttunni. Næsta vor ætla eg að
bera vel á það. —
Ef til væri hentugt herfi sem ynni
vel plægða grasrót, væri þétta lang
fljótlegasta og besta aðíerð við túna-
sléttu þar sem jarðvegur ér góður og
gróðuvsæll.
Af herfum þeim sem við höfum
nú úr að velja, mun diska eða skála-
heifið vera hið besta á plægða gras-
rót.
t'innska spaðaherfið virðist mér
alls ekki gotf. Það hefir verið lofað
alt of mikið, Eg held að því mætti
breyta til bóta, þannig, að spað-
arnir hölluðust dálítið meira og væru
einnig nijórri og lengri.
Búnaðarfélag íslands þyifti að hafa
til umráða nokkurt fé til að láta góða
smiði íslenska reyna að laga land-
búnaðarverkfæri sem ábótavant er
eða búa til ný. Margt af þeim til -
raunum mundi að sjálfsögðu mishepn-
ast, en breyting til bóta, þó ekki
væri nema á einu verkfæri gæti ef