Verkamaðurinn - 26.10.1926, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Þetta myndi sett vera, ef bngajón
hinnar frjáUu samkepni vasri fram*
kvismd út f ystu issar, — en það er
úinmitt það sem ekki er; ipyrjnm
Standard Oi), Steal-trustinn, hveiti-
bringinn hvort það sé óhjákviemilegt
að vera leiksoppar sHkra afla. Hring-
irnir hafa þegar með þvf að koma
akipulagi á einatakar framleiðalugreinar
yfir allan heiminn sannað að þessi öfl
má yfirvinna — að vfan bafa þeir
auðvitað notað sér sigur þana einungis
í sfna þágu. — Sannleikurinn er að
við erum ekki fyrst og fremst þcssum
öflum háðir, heldur hinum voldugu
hringum, sem atanda á milli okkar,
framleiðendanna, og spönsku, ftölsku
eða smnsku alþýðunnar, neytendanna.
Þessir hringar ráða verðinu og þar
með gengi ótvegiins. Þegar þeim
þóknast munu auðugustu menn íilands
verða gjaldþrota — þótt þeir eigi svo
miljónum skifti f saltfiski — matvöro,
sem spánska ogftaiska alþýðu skortir
svo herfilega, að hún notar hana oft
aem sœlgaeti með ávöxtum og grmn-
meti — saltfiikinn, sem okkur ijálfom
finst enginn hátfðamatur. Þessir ötfáu
auðmenn, sem ekki eru erindrckar
hringanna, hafa alls ekki bolmagn til
að rjúfa múrvegg þeirra, þótt eftir-
spurn aé nóg á Spáni og framboð
nóg á íslandi. Það eru þvf ekki þessi
lögmál, sem þrsalbeygja okkur svo,
heldur auðmagn hringa þeirrá, er standa
milli framleiðenda og neytenda, milli
vinnandi atétta tveggja eða fleiri landa.
Og stefna jafnaðarmanna er að rffa
niður þennan múrvegg og ryðja með
þvf brautina fyrir samstarfi þjóðannk
f framleiðslu og atvinnumálum.
III.
Þá kemur sú mótbáran að það
framleiði svo miklu fleiri ssitfiik en
við, að ómögulegt sé við það að ráða,
jafnvel þótt tii rfkiseinkasölu vssri
gripið. — Nú ber fyrst að gasta þess
að við vtöndum þar sérstaklega vel
að vfgi sökum gmða afurðar vorrar
og getum þvf vel kept við hina fram-
feiðendurna hvað það snertir. En þótt
svo vieri ekki þá er samt annað ráð,
lem dogir við þvf. Hinir eiginlegn
fiskframleiðendur f Noregi, New-Found-
land og öðrum stöðum, sjómenn,
veikamenn og smœrri ótgerðarmenn,
eru alveg jafn háðir oki hinna alþjóð-
legu hringa og við — og heyja
samskonar baráttu gegn þeim. Við
þá þurfum við að taka höndum saman
og sfðan ná beinu sambandi við neyt-
endurna með útilokun milliliðanna,
sem nú hvfla á framleiðsln þesssri
sem mara. Það kann að finnast loft-
kastali — en sœju meon á bak við
tjöld hringa þeirra, er á fiskimarkaði
heimsini ráða, þá myndi það Hklegast
sjást að slfk sambrssðsla meðal auð-
mannanna vmri ærið langt á veg
komin þeim f bag — og er þá
rfkisvöldum þjóðsnna ómögulegt að
hugsa eitthvað Hkar hugsanir þjóðar-
heildunum f hagf En meðan þessu
marki vseri ekki náð þá stieðum við
samkepnislega þó miklu betur eð vfgi
með ifkiseinkasölu, sökum þess að við
ráðum þó minsta kosti okkar fram-
boði — enda hafa erindrekar falensko
rfkisstjórnarinnar á Spáni þegar fyrir
löngu bant á neuðiynina á að koma
■kfpalagi á fisksölnna.
(Frh.)
R é 11 u r.
Tímarit um þjóðfélags-
og menningarmál. XI.
árg.
Með þessum árgengi bieytir Réttur
nokkuð svip, frá þvf sem verið hefir,
enda ekiftir eð mestn nm eigendur
og nýr ritstjóri tekur við stjórninni.
Svipbrigðanna gætir strsx f ytra út-
liti, en við að blaða f gegnnm ritið
kemnr bráðlege f Ijúi eð nýr gnstnr
leikur um það. Þsð er nú skrifað af
festu mikilli og djúpskygni nm vöxt
og veilur fslenskrar þjóðmenningar,
um horfur atvinnumála, u«n leiðir tii
réttlátari eiguaskiítingar, um erlendar
og innlendar bókméntir. En auk þessa
flytur ritið margvfslegan fróðleik vfðs-
vegar að, neísta eftir ýmsa heimsfrsega
menn, kvæði og jafnvel stólræðu eftir
fslenskan prest, þýddar sögnr eftir
M. Aodersen Nexö og eitt af bréfnm
Upton Sinclairs uminnviði menningar-
ianar f Bsndarfkjunum.
Hinn nýi ritstjóri, Einar Olgeirsson,
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•
IMeð e.s. »lsland«: I
Appelsínur,
Epli, |
Perur, ±
Bananar,
Vínber, — |
ágætir, ódýrir ávextir.
Guðbjörn Björnsson. I
;;»♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ ♦♦♦♦♦#
kennari á Aknreyri, er þegar oiðinn
þjóðkunnur fyrir ritstörf sfn, þótt
ungur sé. Að minsta kosti munu þeir,
sem lesið hafa æfisögu Rousseaus,
vænta góðs eins úr penns hans Hann
■krifar sjálfnr langmest f þenna ár-
gang ritsins, meðal annara merknatn
ritgerðina >Eriend)r menningarstraumar
og íslendingar«. A sú ritgerð érindf
tii allra hugsandi íilendings, og ér
■érgtaklega þarft umhogsonarefni fyrir
þá, sem hæst láta um »þjóðlega menn-
ing«, án þess nokkru sinoi að reyna að
gera sér Ijóst hvað þnir, eða aðrir,
meina með þeim orðum.
Af ritgerðum eftir aðra höfunda mi
nefna: Kvæði eftir Dsvfð frá Fagra-
skógi >Hrssrekur konungnr á Kátf-
skinni«. «Togaraútgerðin«, eftir Harald
Gaðmundsson. >Frá Rúislandi*, eftir
Hendrik Ottóson, um framleiðslu þar
og verslunarástaod. »Um þjóðnýtingu*,
eftir Stefán Jóh. Stefánsson. >Komm-
únismi og bændur«, eftir Brynjólf
Bjarnason. »Yfir eyi'imörkina«, eftir
séra Gunnar Benediktsaon f Saorbæ.
Eftir ritstjórann má ennfremor nefna
»íslensk lýðiéttindi«, og cvo ormull
af fróðleikamolum, fréttum og athug-
unum um einstök mál.
Eíns og sjá má af yfirliti þesiu, er
ritifl afar fjölbreytt og mon óhætt að
setjá það f fremstu röð, ef ekki feti
framar en önnur fslensk tfmarit.
Alþýða þessa lands er nú sem óðast
að vakna til meðvitundar um rétt aino,
om mátt sinn og möguleíka til að
koma f framkvæmd áhugamálum stéttar
sinnar. Það kostár baráttu að ná þvf
marki, að hin iðna hönd njóti þess
auðs, sem hún aflar. Besti víðbúnaðnr-