Verkamaðurinn - 31.12.1937, Blaðsíða 3

VERKAMAÐURINN
Orkunýting nýfu
rafstöðvarinnar.
Eftir
HALLDÓR HALLDÓRSSON,
byggingameistara.
Rafveitumál okkar Akureyringa
mun nú það vel á veg komið, að
vænta má framkvæmda á kom-
andi ári. Næsta atriðið er hagnýt-
ing orkunnar. Það er vitað mál,
að iðnaður bæjarins mun þegar í
byrjun nota allmikla raforku.
Sala á suðutækjum með hag-
kvæmum afborgunarskilyrðum
mun einnig á skömmum tíma
tryggja almenna notkun raf-
magnsins til suðu, verði það selt
með hæfilegu verði til þeirra af-
nota. Raforkunotkun til ljósa
verður varla miklu meiri en nú,
og telur ekki nema lítinn hluta
þeirrar orku sem nýja stöðin mun
framleiða. En allar þessar þrjár
greinar á notkun rafmagnsins, það
er iðnaður, suða og ljós, nota al-
fjölbreytni að höfundum og þetta.
í einum og sama árgangi fáum
við að kynnast fjölmörgum af
okkar yngstu og bestu rithöfund-
um og skáldum, konum og körl-
um. Af erlendum höf, er okkur
gefin sýnishorn af hinum skörp-
ustu og snjöllustu höf. víðsvegar
um heim.
Við fáum sögu eftir Maxim
Gorki, sýnishorn af austurríska
rithöf. Stefán Zweig; yfirlit yfir
sænska, nútíma öreigarithöfunda,
kvæði eftir Norðmanninn Arnulf
Överland, enska og ameríska höf-
unda o. fl.
í öllu þessu safni vakir einn og
sami grunntónn. Öll stilla skáldin
strengi hörpu sinnar á baráttuóð
hinnar kúguðu alþýðu, sem er
samhljóma um heim allan.
í gegnum Rauða penna er það,
að íslenska alþýðan eflist að víð-
sýni, kjarki og þori í baráttu
sinni fyrir bættum lífsskilyrðum,
aukinni menningu og frelsi.
drei nema nokkurn hluta þeirrar
raforku, sem hægt verður að
framleiða. Stafar það fyrst og
fremst af því, að þessi notkun
fellur aðallega á vissa hluta sólar-
hringsins. í áætlun Árna Pálsson-
ar, verkfræðings, er gert ráð fyrir
mestri notkun raforkunnar til
jafnaðar 14 kl. fult álag á sólar-
hring. Við það er áætlun hans um
rekstursafkomu fyrirtækisins mið-
uð. Orkuframleiðsla stöðvarinnar
í 10 kl. á sólarhring að meðaltali
er talin ónothæf, eða ekki reiknuð
með til tekna. Þó er það vitanlegt,
að til hitaframleiðslu er þessi
orka mjög verðmæt. í ráði mun
vera að byggja 4000 hestafla stöð.
10 kl. orkuframleiðsla þessarar
stöðvar samsvarar að hitagildi
5—6 tonnum af kolum, eða með
núverandi kolaverði um 300 kr.
Með 250—300 daga notkun þessar-
ar afgangsorku mætti áætla verð
mæti hennar 75—90 þúsund kr. á
ári. Tvent mundi ávinnast við
hagnýtingu þessarar afgangsorku:
1. Öruggari fjárhagsafkoma fyr-
irtækisins.
2. Möguleikar á lægra verði raf-
orkunnar til annara afnota.
Sjálfsagt verður raforka eitt-
hvað seld til upphitunar húsa. Þó
mun sú notkun ekki ná afgangs-
orku stöðvarinnar, næturrafmagn-
inu, nema að litlu leyti. Eina leið-
in til þess að notfæra sér þessa
raforku, er að geta breytt henni í
hita, sem með hitageymir sé
safnað saman til notkunar á dag-
inn. Sá hitageymir mundi vera
vatnsþró. Frá vatnsþrónni lægju
síðan vatnsleiðslupípur að húsum
þeim, sem hituð yrðu með vatni
frá henni. Þessi afgangsorka
stöðvarinnar mundi hægja til að
hita öll hús í Hafnarstræti norðan
Samkomuhúss, húsin við Ráðhús-
torg og máske eitthvað þar út frá.
Vatnsþróin yrði bygð í bakkann
ofan Hafnarstrætis.
Eg ætla með línum þessum ekki
að leggja fram kostnaðaráætlun
að ofangreindri hitaveitu, hefi
heldur ekki aðstöðu til þess. En
eg hygg að stofnkostnaður hennar
yrði ekki miklu meiri, en þó að
í hvert þessara húsa yrðu keypt
raftæki til upphitunar í sambandi
við miðstöðvarlagningar þeirra. Á
það má og líta, að mikill hluti
þessa stofnkostnaðar mundi verða
vinnulaun við framkvæmd verks-
ins.
Aðeins á ofangreindan hátt er
hægt að ná fullkomnastri orku-
nýtingu stöðvarinnar, sem á að
fara að bggja. En samtímis bygg-
ingu hennar þarf að undirbúa
sem fullkomnust afnot hennar.
Erlendar fregnir.
Blaðið „Daily Herald“ skýrir
frá því að stjórnin í Brasilíu hafi
nýlega ákveðið að banna hinar
kunnu Tarzan-sögur eftir Edgar
Rice Burroughs. Stjórnin telur á-
stæðuna fyrir banninu vera þá, að
þessar barnasögur flytji „komm-
únistiskar skoðanir“.
Meðal ítalskra hermanna, sem
eru nýlega komnir heim til Ítalíu
frá Abessiníu, ganga sögur um
það, að árásin á Garziani hafi
raunverulega verið skipulögð af
ítölskum ofursta í stórskotaliðinu
hét hann Gobi og var tekinn af
lífi strax eftir árásinaá Graziani.
Allir sem voru handteknir í sam-
bandi við árásina, voru tafarlaust
skotnir.
Hertoginn af Aosta var látinn
taka við embætti Grazianis
vegna hinnar geysilegu óánægju
hermannanna yfir harðýðgi
Grazianis.
Við nýlega afstaðnar bæjarstjórn-
arkosningar í Geispolsheim í Els-
ass, hlaut frambjóðandi kommún-
ista í þessu sveitakjördæmi, 2.473
atkvæði; frambjóðandi jafnaðar-
manna fékk 399 atkvæði.
Blaðið „Daily Worker“ hermir
að ein af ástæðunum fyrir afsetn-
ingu dr. Schacht fyrverandi fjár-