Verkamaðurinn - 28.06.1941, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
JOSEPH IVOHTH:
Keisaradæmi Henry
Fords riðar við falli.
stærsta verksmiðja hnatt-
arins, auð og tóm eins og tæmd
grafhvelfing“. Verkfallsvarðsveit-
irnar eru dæmi um snildarlegustu
skipulagningu, sem nútíminn
þekkir.
Þarna stendur hún, stærsta
verksmiðja plánetu vorrar auð og
yfirgefin, eins og nýtæmd gröf
egypsks fornkonungs. Eg var þar
aftur í morgun fám tímum fyrir
dögun. Það hafði stytt upp um
stund og verkamennirnir, sérílagi
þeir eldri, þyrptust um varðeld-
inn, sem skíðlogaði í stórri blikk-
tunnu fyrir framan hliðið sem
varðsveitin hafði gætur á.
Eins langt og augað eygði eftir
hinni breiðu þjóðbraut, sem um-
lykur verksmiðjuhverfið, lýstu
varðeldarnir í myrkrinu og vitn-
uðu um ákvörðun þúsunda verka-
manna um, að hleypa engri sál
inn fyrir múrana. Þannig munu
og á sínum tíma varðeldarnir hafa
brunnið í dimmunni hjá Valley
Forge og Gettysburg (sögustaðir
amerískir). Því þetta verkfall er
sögulegt og markar tímamót. Það
er ekkert sem kemst í hálfkvisti
við það sem skeð hefir í hinni
löngu og torveldu verklýðsbar-
áttu Ameríku.
Nokkur skref frá varðsveitun-
um, voru stormsveitir Fords á
varrðbergi, umkringdar breiðu
neti af gaddavírsgirðingum. Eg
leit á þær innan vígisveggja
sinna, andlitin voru klest út að
gluggarúðunum. Útiljósin lýstu
andlitsdrætti þeirra, sum voru
undrandi, sum óttaslegin en önn-
ur lýstu skeytingaleysi dauðafyr-
irlitningar morðingjans. Einn sá
eg lyfta hendinni hægt upp úr
gluggakistunni og munda langan
ríting út að rúðunni. Hann hóf
hendina varúðlega og starði á
verkfallsverðina með grimdarlegu
glotti. Eg benti einum varðmann-
anna á þetta og hann kallaði glað-
lega um leið og hann leit upp í
gluggann: „Legðu helv. dósahníf-
inn frá þér maður“. Hinir varð-
mennirnir tóku hver af öðrum
undir og æptu á „dósahnífinn“,
sem hvarf úr glugganum að
vörmu spori. Hermannabifreið ók
til okkar. Stansaði andartak og
hélt síðan leiðar sinnar.
Um hina tveggja mílna löngu
gangbraut, fyrir framan verk-
smiðjuhverfið, gengu varðmenn-
irnir, nokkrir höfðu sveipað teppi
um herðar sér, fáeinir voru með
regnhlífar, einn var með sjóhatt
og í regnkápu. Flestir gengu í yf-
irfrökkum með uppbrettum kraga.
Hvert hinna 27 inngönguhliða var
vaktað af varðsveit. Deginum áð-
ur höfðu 15000 varðmenn haldið
vörð við hliðin nr. fjögur og þrjú
og við málmsteypubygginguna.
Verkfallsmenn létu sér ekki nægja
fótgönguliðið. Þeir höfðu einnig
hjólverði. í bifreiðum, sem skifti
þúsundum, óku þeir í fylkingum
umhverfis hverfið, hvern hringinn
eftir annan og létu ekkert atvik
fara fram hjá sér. Eitt vagnhlass
af verkfallsbrjótum reyndi að
brjótast út um eitt hliðið. Á svip-
stundu var bíllinn umkringdur af
fjölda verkfallsvarðabíla, sem
handtóku verkfsllsbqótana *»m-
stundis. „Enginn skal hér út eða
inn án okkar leyfis“ er kjörorðið.
Og það tekst heldur engum.
Varðsveitir verkfallsmanna eru
blátt áfram furðuverk mannlegrar
skipulagningar, sem er upphugsað
af gáfusnillingum verklýðsstéttar-
innar. „Strætisvirki“ þeirra, sem
gerð eru af bifreiðum við inn-
gönguhliðin og bifreiðasveitirnar
á vegunum, sem liggja aði hverf-
inu, hafa „skorið í sundur sam-
gönguleiðir óvinarins“, sagði einn
verkamanna. Hinn mikli skipu-
leggjandi Henry Ford (verkfalls-
menn kalla hann Hendrik konung
V8) hefir fundið jafnoka sinn.
Þrælar hans voru orðnir jafningj-
ar hans og í svipinn drottnar.
Frelsisandi öreigalýðsins verður
ekki brotinn á bak aftur, það ætti
nú öllum að vera ljóst. Hér hafði
verið stofnað keisaradæmi, sem
grundvallaðist á því, að brjóta
niður viljaþrek verkamannsins.
Hér réði ríkjum hið drepandi til-
breytingarleysi og örmagnandi
erfiði við flotbelti vélanna. Hér
var ógnastjórn atvinnuofsóknanna
alls ráðandi, og ægivald hins
kapitaliska áróðurs — og lítið þið
nú á verkfallsvarðsveitirnar!
Foringi verkfallsmanna er 29
ára að aldri, útskrifaður af há-
skólanum í Detroit, þétt vaxinn og
fagurlimaður, annar ættliður
skotskt innflytjenda. Hann ætlaði
sér ekki heim fyr en verkfallinu
væri lokið. Við og við hringdi
hann til konu sinnar til þess að
segja henni að alt væri „ókey“ og
spyrja hana hvernig krökkunum
liði. Svo var hann aftur kominn á
vörð. Hann sagðist vera dálítið
hræddur við að hverfa þaðan, ef
eitthvað óvænt kynni að koma
fyrir. í gær hafði hann hindrað
að stórt fljótaskip, sem hlaðið var
verkfallsbrjótum, vistum og vél-
byssum, gæti athafnað sig í skipa-
kví verksmiðjuhverfisins. Hann
hafði hindrað það með þeim hætti
að hann safnaði stóru verka-
mannaliði við skotbrúna sem
liggur yfir ána Rouge. Þeir höfðu
þust upp á bilana og þeyst að
brúnni. Þeir höfðu kallað til brú-
arvarðarins og bannað honum að
hreyfa bansetta brúna. Brúar-
vörðurinn hafði komið niður úr
skýli sínu, talað við þá innan úr
gaddavírsgirðingu sinni. Ungi for-
inginn var ákveðinn og ósveigj-
anlegur. „Skipið skal hvergi kom-
ast“. Verkamennirnir höfðu raðað
sér með bílum á skotbrúna. Hefði
hún verið hreyfð hlaut það að
kosta marga þeirra lífið. Brúar-
vörðurinn ypti öxlum og klifrað-
ist aftur upp í skýli sitt. Þarna
varð skipið að liggja, en áhöfn-
in glápti á skotbrúna sem var kyr
og glotti.
„Horatio á brúnpi“, stríddi qg
honum. Hann brosti. „Líttu á
þetta“, og hann sló út hendinni og
benti þannig á verksmiðjuhverfið.
Þannig var þá komið fyrir keis-
aradæmi Henry Fords. Verk-
smiðjureykháfarnir teygðu sótuga
hálsa upp í skýin, en úr þeim vall
enginn reykur. Hann leiddi mig
að glugga á verksmiðjunni. Þar
inni gaf að líta hið mikla belti
sem rak á eftir verkamönnunum
svo þeir urðu að vinna eins og
óðir væru. Það var kyrt eins og
væri það beingaddað. Þegar eg
horfði á þetta belti mintist eg þess
að eg hafði komið hingað fyrir
allmörgum árum og séð það á
hreyfingu. Menn stóðu þá bognir
yfir því. Menn skriðu yfir bíla,
undir bíla, og innan í bíla, alt var
á fleygiferð — og þarna lá það nú
hreyfingarlaust slytti. Afl þess
var fjarað út. Það var hérna ut-
anbæjar, á Millero vegi í varð-
sveitunum, í þessum verkamönn-
um, sem þrömmuðu um í rign-
ingunni.
„Horatio“, en svo kallaði eg for-
ingjann, fylgdi mér að öðrum
glugga, og inn um hann gaf kyn-
lega sjón að líta. Menn óku þar i
hring á örsmáum vörubílum, eða
þeir stýrðu krókaleiðir, fóru aftur
á bak og þutu svo beint af augum.
„Þarna sérðu „leiftur“-bifreiðar
hersins", sagði hann. í þessum
dvergbílum er einkalögreglan.
Þeir eru alveg bandvitlausir þess-
ir einkalögreglumenn. Veistu
hvernig þessu er varið? Sumir
fangar missa síðasta snefil af sið-
ferði í fangavistinni. Þetta eru
þeir. Þeim berst enginn matur.
Þeir komast ekki út. Þeir fá ekki
einu sinni neitt að reykja. Vinur
minn, eftirlitsmaður, sem við
sendum þangað inn, sagði mér að
þeir hefðu rokið upp eins og óðir
væru. Þeir umkringdu hann, rifu
hnappana af jakkanum sem hann
var í, rifu í sundur fagfélagsskír-
teinið og hrintu honum á milli
sín. Sumir þeirra eru hræddir við
að líta á varðsveitirnar. Sumir
fara upp í þessar „leifturbifreið-
ar“ og aka í þeim um þvert og
endilangt verksmiðjuhverfið, til
þess að hafa eitthvað fyrir stafni.
Aðrir vaða um hverfið og berja
alt sem á vegi þeirra verður með
knatttrjám að vopni. Þeir eru
soltnir, vitlausir og brjóstumkenn-
anlegir. Ef að þú hóstar þarna
inni lætur bergmálið í vélasölun-
um eins og skothríð úr vélbyssu.
Þeir slást oft og einatt innbyrðis.
Eg ^skoðaði þessar frægu, fyrr-
um þektu kempur Harry Bennets,
sem öllum verkamönnum hjá
Ford stafaði ógn af. Svona var nú
komið fyrir þeim. Það voru þeir
sem voru hræddir, þessir menn,
sem höfðu öll tæki ofbeldisins í
sinni þjónustu voru hinir sigruðu.
Mig undrar ef þetta kemur ekk>
vitinu fyrir húsbændur þeirra.
Þetta voru úrvala liðsmenn í líf-
verði Hendriks konungs — og sjá-
ið þið nú bara hvað þeir áttu eftir
að upplifa í viðureign sinni við
verkamenn þessa mikla keisara-
dæmis! Hvernig skyldi að lokum
fara fyrir því ríki, sem uppbygt er
með þetta iðnaðarkeisaradæmi,
sem fyrirmynd? Umþenkingar um
þetta efni ætti að geta valdið
hinum varfærnari auðmönnum
okkar, nokkurra andvökunótta.
í þessari stuttu yfirlitsgrein
verður ekki hægt að gefa ná-
kvæma lýsingu á verkfallinu, en
læt mér nægja að lýsa nokkrum
hinna eftirtektarverðustu viðhorf-
um, sem verkfallsmennirnir urðu
að horfast í augu við fyrstu dag-
ana eftir að verkfallið braust út.
Næstu daga munu viðhorfin verða
alt önnur, og ný viðfangsefni við
að glíma. Fram til þessa hefir alt
gengið „auðveldlega“, ef svo
mætti segja. Hinar bjartsýnu
skýrslur sáttasemjarans í vinnu-
deilunni, Mr. Dewey, lýsa engan
veginn staðreyndunum.
Ford mun halda áfram baráttu
sinni, með sömu óþokkalegu her-
brögðunum og hann er vanur, því
aðrar þekkir hann ekki. Alt bend-
ir til, að Ford vonist til að geta
stofnað til ofbeldisverka í svo
ríkum mæli, að ríkisvaldið finni
ástæðu til að senda hersveitir til
þess að blanda sér í deiluna. Þá
vonar hann, að fá það marga
negra í lið við sig, að hann geti
með vinnukrafti þeirra brotið
verkfallið á bak aftur. Enn sér
hann þá útgönguleið, að hann geti
þraukað það lengi að Bill Green,
Alþýðusambandsleiðtogi, gefíst
tóm til að finna upp eitthvert
nýtt óþokkabragð. (Verkamenn
Alþýðusambandsins hafa um þess-
ar slóðir styrkt verkfallsmenn eft-
ir getu. Vagnstjórar á flutninga-
bifreiðum hafa lýst yfir því, að
þeir muni ekki aka yfir vegi, sem
verkfallsvarðsveitirnar banna, og
er það mjög táknrænt fyrir af-
stöðu verkamanna, sem utan við
deiluna standa). Ford lét sig
henda það ægilega glappaskot, að
kveðja hinn mannorðslausa Hom-
er Martin til þess að taka að sér
forystu í því, að stjórna þeirri
hreyfingu Alþýðusambandsins,
sem nefnd er „aftur til vmnu“.
Samband iðnverkamanna í Wayne-
fylki varð að svifta Martin þenn-
an stöðu ginni vegna hinna áköfu
mótmæla, sem komu frá kjarna
þessa verklýðsfélags. Ford vonast
til að geta frestað deilunni nógu
lengi til þess að Alþýðusambands-
broddarnir, fái aftur fast land
undir fætur. Geti hann dregið
verkfallið það lengi, að Alþýðu-
sambandsbroddarnir (A. F. L.) fái
talið kjarkinn úr verkfallsmönn-
um, er hann að vona, að þeim
takist að teyma þá aftur á vinnu-
stöðvarnar. Umboðsmenn Fords
plægja spilavítin í Monroe Inkster
og öðrum borgum í leit eftir
verkfallsbrjótum. Stúdentum eru
boðnar stórar fjárhæðir til þess
að taka upp vinnu verkamann-
anna.
Hvað viðkemur afstöðu negr-
(Framh. á 3. síðu).