Verkamaðurinn - 21.11.1942, Blaðsíða 2

2
VERKAM AÐURINN
BLAÐASKRIF UM EINKAMÁL
HALLDÓR KILJAN LAXNESS:
Skyldi ekki vera óþekt fyrirbrigði
utan íslands, að persónulegar fjár-
reiður fátækra prívatmanna, sem
lifa frá hendinni til munnsins,
óbreyttir einkahagsmunir, sem eng-
um koma við og enginn getur haft
áhuga fyrir, séu gerðir að efni í
endalausar ritgerðir í dagblöðum
eins og siður er í Tímanum. í vor
var blað þetta stundum útfylt af
skýrslum um það, hvenær ýmsir
óbreyttir borgarar hér í bænum,
sem tilgreindir voru með nafni og
áritun, hefðu verið í peningahraki
eða vantað húsnæði og þvíumlíkt.
Skildist manni þetta vera rkkið í
blaðinu í svívirðingarskyni við
menn þessa af því þeir höfðu listir
að atvinnu, rétt eins og öruggasta
ráðið til að svívirða íslenska lista-
menn í augum almennings væri að
núa þeim því um nasir, að þeir
væru ekki fæddir með silfurskeið í
munninum. Mun hvergi í veröld-
inna vera þekt jafn undarleg aðferð
til að svívirða listamenn eins og
bregða þeim um fátækt. Undarleg-
ast var þó, að höfundur þessara
skýrslna hafði gleymt því, sem öll
þjóðin veit, að hann hefir sjálfur
aldrei verið matvinnungur, heldur
lifir á sníkjum, samskotum og gjöf-
um — þegar best lætur.
Þó er ekki skrifað jafn mikið í
Tímann um fjárreiður nokkurs
manns eins og höfund þessara lína.
Um þær er skrifað sýknt og heilagt
ár eftir ár í blaðið, ýmist nafnlaust,
undir dulnefni, með smáu letri og
stóru, bæði ofan máls og neðan,
stundum meira að segja í bundnu
máli. Mun ekki meira dálkarúmi
hafa verið eytt í Tímanum til að
ræða um heimsfræga stórsvindlara
í fjármálum, eins og t .d. Kreuger,
en hið ógurlega spursmál, hvernig
H. K. L. megi ráða fram úr því
tröllaukna viðfangsefni að fæða sig.
Höfundur ailflestra þessara Tíma-
greina, sem cr alþingismaður, hefir
stundum verið nefndur „þjóðfífl
íslendinga", og hefir forseti Sam-
einaðs Alþingis að gefnu tilefni
lýst því hátíðlega fyrir öllum þing-
heimi úr forsetastóli ómótmælt, að
hann hafi ekkert við nafngift þessa
að athuga né þær ályktanir, sem af
henni hlutu að verða dregnar, og
má þannig segja með nokkrum
rétti, að sambykt Alþingis liggi fyr-
ir nafngiftinni.
Eftir rúmtaki og tíðleik greina
þessara um einkahagsmuni H. K.
L. skyldi maður ætla, að þetta væru
ekki aðeins hin einu fjármál, sem
höf. greinanna bæri verulega fyrir
brjósti, heldtir væri hér um að ræða
einhverjar gríðarupphæðir, sem
bæru allar aðrar summur á íslandi
ofurliða, og illkleift mætti heita
fyrir menska menn að afla. Hefir
hann talið upp fjölda aðila, þar á
meðal nokkur auðfyrirtæki innlend
og erlend, ríkiskassa eins voldug-
asta stórveldis jarðarinnaé, auk
ýrhsra embættismanna og prívat-
manna hér innanlands, sem standi
undir þeirri feiknabyrði, að branð-
fæða þennín eina mann, Halldór
Kiljan Laxness. Þetta ágæta þjóð-
fífl heldur án efa, að eg borði mörg
þúsund tonn af matvöru á ári. Fyrir
fám dögum var enn fjögurra dálka
grein í Tímanum um málið. Þar
skorar fíflið hátíðlega og með grát-
staf í kverkum á Morgunblaðið að
taka sig til og fara nú fyrir alla lif-
andi muni að skrifa líka um þetta
skelfilega vandamál.
Meðan Hriflu-Jónas var að nudda
sér utan í mig hérna um árið, var
eg að vísu fremur veitandi en
þiggjandi í þeim kunningsskap. —
Maður getur sagt gæluorð um
stundarsakir við meinhægan rakka
þó maður skipi honum fljótlega að
þegja og snauta heim til sín, ef
hann ætlar að byrja með kúnstir.
það getur verið áríðandi fyrir Jón-
as Jónsson, að honum takist að
skilja þetta.
Nú vill skinnið nefnilega fara að
nudda sig utan í mig aftur. Harin
lýsir því yfir í Tímanum, að til þess
að losna við fgerð þá, er hann hefir
í heilanum út af persónulegum
einkahagsmunum H. K. L., sé hann
nú óðfús að flytja á Alþingi tillögu
um að útvega mér einhver ósköp af
peningum. Eg veit ekki til þess, að
eg hafi nokkurntíma beðið þennan
mann um peninga. Eg bið engan
um pengina. Mig vantar ekki pen-
inga. Og eg hugsa ekki úm pen-
inga. Eg vil aðeins fá að vinna fyrir
mínum litlu daglegu þurftum eins
og aðrir fátækir menn, og þetta fæ
eg og hr.fi altaf fengið, án þess það
hafi valdið mér nokkrum sérstök-
um htilabrotum eða vanda. Aftur
á móti mundi eg telja það blett á
mannorði mínu, sem erfitt væri að
þurka af, ef eg ætti nokkurntíma
héðan af eftir að taka við eyrisvirði
til minna þarfa svo, að Jónas Jóns-
son hefði goldið þar til jákvæði.
Eg þekki ekki það skarn, sem eg
vildi ekki heldur þvo af höndum
mér en meðatkvæði slíks manns.
Þó skal eg gefa þessum manni
kost á að veita viðtöku og koma til
skila fyrir hann einni upphæð af
mörgum álíka vel fengnum, sem
runnið hafa í hans vasa, en* það ern
Ritst jórar ,Dags6 kalla
kjósendur flökkulýð!
,,Dagur“ lætur svo umraælt um
þá kjósendur, er yfirgáfu Fram-,
sókn, Alþýðufl. og Sjálfstæðisfl. og
kusu með Sósíalistum:
„Þeir eru því orðnir að flökku-
lýð, sem leitar sér skjóls. .. .“
„Það er flökkulýðurinn, sem
fleygir sér í faðm kommúnista að
þessu sinni“. (Leturbr. ,,Vm.“).
Fögur er nú nafngiftin, sem
„Dags“-ritstjórarnir velja þessum
fyrverandi kjósendum þjóðstjórnar-
flokkanna. „Flökkulýðurinn" mun
áreiðanlega minnast þessa ávarps
,,Dags“-ritstjóranna, og svara á
þann eina hátt, að auka „flökku-
manna“strauminn til Sósíalista-
flokksins.
peningarnir úr sjóðum fátækra
listamanna, sem hann notaði í hitt-
eðfyrra til þess að setja blett á nafn
saklauss barns síns. Ef hann vill
senda mér þetta þýfi í tryggri
ávísun, skal eg sjá um, að það kom-
ist á réttan stað á ný. Þegar því er
lokið, og kannske reyndar fyr, get-
um við síðan haldið áfram að skrifa
í blöðin urn fleiri atriði úr einka-
málurn Jónasar Jónssonar.
Halldór Kiljan Laxness.
(Þjóðviljinn).
Hitler og útvarps-
draugurinn.
í næst síðitstu ræðu Hitlers, sem
var útvarpað frá öllum þýskum út-
varpsstöðvum, greip röddin, sem
kallar sig „rödd fólksins", hvað eft-
ir annað fram í. Stundum greip
röddin svo ört fram í, að í raun og
veru var um samtal að ræða milli
Hitlers og ,,draugsins“. Hér er dá-
lítið sýnishorn:
Þegar Göbbels kynti Hitler, sagði
röddin:
— í dag get ég loksins talað.
Enn einu sinni hefi eg misreiknað
mig. Rússland er orðið að einum
kirkjugarði fyrir þýsku þjóðina.
Við erum að nálgast úrslitaósigur-
inn. Eina leiðin til undankomu er
friður.
Þegar Hitler afsakaði sig með
því, að ræður hans færu síversn-
andi, og að hann hefði ekki svo
mikið að segja, svaraði röddin sam-
stundis:
— Skynsamlega mælt, Adolf, með
afburðum vel sagt.
Hitler: Eg er önnum kafinn við
raunhæf viðfangsefni. . . .
Röddin: Að leiða þýsku þjóðina
til grafarinnar.
Hitler: Vér verðum að gera oss
Ijóst hvers ástandið krefst af
okkur.. . .
Röddin: Já, frið. Aðeins frið.
Ilitler: Þeir tala um að „nýjar
vígstöðvar" skuli verða myndað-
ar. . . .
Röddin: Og þú getur ekki sofið
á næturnar vegna þess.
Hitler: Árið 1942 var mikil raun
fyrir þýsku þjóðina. . . .
Röddin: Það er ekki gott að all-
ar áætlanirnar þínar fyrir árið 1942
fóru út um þúfur.
Hitler: Vér höfum lagt vegi, sem
eru mörg þúsund kílómetrar. . . .
Röddin: Bíddu við! Samgöngu-
leiðirnar eru einmitt eitt af hinum
miklu erfiðleikum þínum.
Hitler: Þegar þér lesið um ein-
hvern, sem hefir hlotið Járnkross-
inn....
Röddin: Konur óska ekki eftir að
sjá mennina með Járnkrossinn á
brjóstinu og trékrossinn á gröfinni.
Hitler: Vér munum gera skemd-
arverkamennina óskaðlega. . . .
Röddin: En aðrir munu koma í
stað þeirra. Vér skorum á fólkið að
vinna skemdarstörf æ ofan í æ.
Hitler: Hinir fórnfúsu menn á
vígstöðvunum skulu trygðir gegn
því að aðrir heima hagnýti sér
ástandið í eiginhagsmunaskyni. .. .
Röddin: Útrýmið þessvegna
Hitler og þjónum hans.
Bókarfregn.
Svend Hedin: Lönd leyndar-
dómanna. — Ferðir um
fjöll og eyðimerkur Mið-
Asíu 1893—1897. — BÓka-
forlag Pálma H. Jónssonar.
Prentverk Odds Björnsson-
ar.
Höfundur þessarar bókar, Sven
Hedin, er fyrir löngu heimskunnur
landkönnuður og vísindamaður.
En hann er líka meira. Hann er rit-
höfundur og teiknari. Hann hefir
skrifað langar bækur um ferðalög
sín utn lítt kunn eða óþekt lönd og
landshluta. Frásögn hans er
skemtileg og margvíslegan fróðleik
þar að finna um lönd og þjóðir,
sem fáir þektu áður en Sven Hedin
veitti lesendum sínum þá fræðslu,
sem falin er í ferðasögum hans.
Það er tvímælalaust mikill feng-
ur að því, að ein af bókum hans
hefir nú verið gefin út I íslenskri
þýðjngu, þó langt sé nú um liðið
síðan bókin kom út á frummálinu
og margir hafi síðan kannað miklu
nánar þau lönd, er höfundurinn
ferðaðist um 1893—1897 og skýrt
frá í þessari bók.
Að sjálfsögðu eru gallar á þessari
bók eins og gerist og gengur. Má
í því sambandi benda á hina lang-
dregnu lýsingu á þjófnáðinum á
farangrinum, sem Sven Hedin varð
að skilja eftir í eyðimörkinni. Slík
frásögn á lítt heima í riti jafn ágæts
könnuðar og vísindamanns, sem
Sven Hedins. En kostir bókarintl-
ar eru svo yfirgnæfandi, að lesand-
inn fyrirgefur honum slíkar yfir-
sjónir. Áræði og þrautseigja hans
heillar lesandann, svo lestrinum er
ekki lokið fyr en höfundurinn er
kóminn heill á húfi, úr svaðilförúm
sínum, heim til Stokkhólms, eftir
þriggja ára og sjö mánaða fjarveru.
Þýðingu bókarinnar hefir Sig-
urður Róbertsson, rithöfundur,
leyst af heridi og hefir tekist prýði-
lega.
Bókin er gefin út af bókaforlagi
Pálma H. Jónssonar, Akureyri, og
er allur frágangur hinn vandaðasti,
enda ekki annars að vænta, þar sem
Prentverk Odds Björnssonar hefir
annast prentnn hennar.
Fóðursilki
Silkiundirföt
Silki-crepe
Telpu-pils
Telpu-kjólar
Pöntunarfélagið.