Verkamaðurinn - 12.02.1944, Blaðsíða 3

VERKAMAÐU RIN N
3
VERKAMAÐURINN
Útgeíandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritstjóri: Jakob Arnason,
Skipagötu 3. — Sími 466.
BlaBnefnd: Sverrir Askelsson,
Loftur Meldal,
Lárus Bjömsson.
Blaðið kemur út hvem laugardag.
Lausasöluverð 30 aura eintakið.
Afgreiðsla i skrifstofu Sósíalistafélags
Akureyrar Verklýðshúsinu.
Prentverk Odds Björnssonar.
Sambúð
Hvað
Hvar eru varnirnar?
Mesta hættan er máske
íram undan,
,,Heimsókn“ þýsku sprengjuflug-
vélanna til Austfjarða hefir orðið
til þess að vekja menn til umhugs-
unar um það, hvort varnirnar hér
séu í því lagi, sem þyrfti að vera, ef
slíka „heimsókn" bæri að höndum.
Um alllangt skeið munu menn
hér yfirleitt hafa litið svo á, að lítil
ástæða væri til þess að óttast að
Þjóðverjar færu að gera hér
sprengjuárásir, þar sem þeir ættu
nú mjög í vök að verjast á austur-
vígstöðvunum og víðar, en hefði
hinsvegar engar stórfeldar árásir
gert hér meðan alt gekk þeim að
óskum.
Árásin á Austfjörðum gefur til
kynna, að ekki séu traustar stoðir
tindir þessum skoðunum.
Að undanförnu hefir blöðum og
útvarpi víða um heim mjög orðið
tíðrætt um fyrirhugaða innrás
Bandamanna í Vestur-Evrópu. —
Háttsettir stjórnmálamenn í lönd-
um Bandamanna hafa nú hvað eft-
ir annað fullyrt, að þessi innrás
væri á næstu grösum, sérstakir for-
ingjar hafa verið skipaðir til að
annast yfirstjórn innrásarinnar, og
síðast en ekki síst náðist samkomu-
lag um þiessa innrás á ráðstefnu
„hinna þriggja stóru“ í Teheran.
Allar líkur benda því til þess, að
þessi innrás verði gerð seint í vet
ur eða snemma í sumar.
Enginn þarf að ætla að Þjóðverj
ar muni ekki þegar hafa gert sínar
áætlanir um á hvern hátt þeim
hentar best að mæta þessari innrás.
Þeim er það vafalaust augljóst, að
ísland er afar mikilvæg samgöngu
miðstöð í her-, vopna- og birgða-
flutningum frá Ameríku til Breta
lands. Komi til innrásar í Vestur
Evrópu og jafnvel áður en innrásin
verður gerð, má því gera ráð fyrir
að Þjóðverjar reyni að vinna
Bandamönnum alt það tjón er þeir
geta hér á íslandi, og er óliklegt að
íslendingar færu varhluta af.
Að þessu athuguðu virðist því
fylsta ástæða til þess að varnirnar
verði efldar margfalt á við það sem
nú er — og minsta kosti ætti loft
vamanefndin hér að íhuga hvort
kerfi hennar sé nú í því lagi, sem
það þarf að vera, ef við fengjum
eins heimsókn hér á Pollinn og
Austfirðingar fengu 10. þ. m. eða
aðra verri.
a.
arinnar í London og sovétstjómar-
innar þykir „Verkam.“|hlýða að
vekja athygli á nokkrum staðreynd-
um og ummælum nokkurra enskra
rlaða viðvíkjandi þessu máli. Á
rað skal strax bent, að það eru til-
efnislaus ósannindi að í pólsku bar-
ónastjórninni eigi sæti fulltrúar
j'rá öllum flokkum, en þessu er m.
haldið fram í „Dags“-greininni.
11. jan. sl. gaf sovétstjórnin út
yfirlýsingu varðandi sambúð Sovét-
ríkjanna og Póllands.
í yfirlýsingu sovétstjórnarinnar
segir m. a. svo:
„5. jan. var birt í London yfirlýs-
ing frá pólsku flóttamannastjórn-
inni varðandi sambúð Sovétríkj-
anna og Póllands, og voru í henni
margar rangar fullyrðingar við-
víkjandi landamærum Sovétríkj-
anna og Póllands.
Eins og kunnugt er, ákvað þing
Sovétríkjanna sovét-pólsku-landa-
deiluna milli pólsku barónastjórn- ríkis, eru nú fyrir hendi. En Pól
land má alls ekki endurfæða með
því, að taka lönd frá Ukrainu og
Hvíta-Rússlandi, heldur með því
að skila Póllandi aftur fornum
pólskum löndum, sem Þjóðverjar
rupluðu frá því. Aðeins á þennan
íátt verður unt að skapa gagn-
cvæmt traust og vináttu milli
rólsku, ukrainsku, hvít-rússnesku
og rússnesku þjóðanna.
Austurlandamæri Póllands er
unt að ákveða með samkomulagi
ið Sovétríkin. Sovétstjórnin lítur
ekki svo á að landamærin frá 1939
séu óumbreytanleg. Þessum landa-
mærum er unt að færa til Póllandi
hag, svo að landssvæði, þar sem
Leiðrétting. í grein um Nordahl Grieg
í siðasta blaði hafði orðið sú missögn, að
hann hefði farist aðfaranótt 31. des. sl.
átti að vera aðfaranótt 3. des.
Sovétríkjanna og Póllands
er Curzon-línan?
í tilefni af grein í „Degi“ um Póllands, sem öflugs og sjálfstæðs
mærin í samrærfti við vilja íbú-
anna í Vestur-Ukrainu og Vestur-
Hvíta-Rússlandi, sem kom í Ijós
við þjóðaratkvæði, sem fór fram á
breiðum lýðræðislegum grundvelli
1939. Héruðin í Vestur-Ukrainu,
rar sem Ukrainumenn rnynda yfir-
gnæfandi meirililuta íbúanna, voru
síðan sameinuð Sovét-Úkrainu, og
léruðin í Vestur-Hvíta Rússlandi,
rar sem Hvít-Rússar mynda yfir-
gnæfandi meirihluta íbúanna, voru
sameinuð Sovét-Hvíta-Rússlandi.
Ranglætið, sem framið var með
Riga-sáttmálanum 1921, sem var
rröngvað upp á Sovétríkin með til-
’ iti til þeirra Ukrainumanna sem
bjuggu í Vestur-Ukrainu og Hvít-
Rússa, sem bjuggu í Vestur-Hvíta-
Rússlandi, var á þennan hátt leið
rétt. Innlimun Vestur-Ukrainu og
Vestur-Hvíta-Rússlands í Sovétrík-
in braut síður en svo í bág við hags-
muni Póllands heldur þvert á móti
skapaði öruggan grundvöll fyrir
trausta og stöðuga vináttu milli
pólsku þjóðarinnar og nábúa henn
ar: Ukrainumanna, Hvít-Rússa og
Rússa.
Sovétstjórnin hefir hvað eftir
annað lýst yfir því að hún sé sam
þykk endurstofnun öflugs og sjálf-
stæðs Póllands og vináttu milli So-
vétríkjanna og Póllands.--------
Sigrar sovéthersveitanna á sovét-
þýsku-vígstöðvunum á hverjum
degi flýta fyrir frelsun hinna her-
teknu landssvæða Sovétríkjanna úr
höndum þýska innrásarliðsins. Hin
fórnfreka barátta Rauða hersins og
hinar árangursrfku hernaðarað
gerðir bandamanna okkar flýta fyr
ir lokaósigri hernaðarvélar Hitler
ismans og eru á leiðinni með að
losa Pólland og aðrar þjóðir undan
oki þýsku innrásarseggjanna.
„Samband pólsku föðurlandsvin
anna í Sovétríkjunum“ og pólska
herfylkið sem það stofnaði, sem
tekur þátt í hernaðaraðgerðunum
gegn Þjóðverjum við hlið Rauða
hersins, hefir núþegargetiðsérgóð
an orðstír í þessari frelsisbaráttu.
Möguleikarnir á endurfæðingu
Pólverjar nú eru í meirihluta verði
afhent Póllandi. í því tilfelli myndi
sovét-pólsku landamærin koma til
með að liggja nálega eins og hin
svokallaða Curzon-lína, sem var
ákveðin af æðstaráði Bandamanna
1919 og sem ákvað að Vestur-Ukra-
ina og Vestur-Hvíta-Rússland
skyldu tilheyra Sovétríkjunum".
15. jan. svaraði pólska stjórnin
orðsendingu sovétstjórnarinnar. —
Var svarið óákveðið á ýmsa lund,
og kvaðst pólska stjórnin hafa snú-
ið sér til stjórna Bretlands og
Bandaríkjanna með beiðni um, að
rær gerðust sáttasemjarar í þessu
máli.
Sovétstjómin afþakkaði meðal-
gongu bretsku og bandarísku
stjórnanna og sendi pólsku stjórn-
inni 17. jan. orðsendingu í þremur
iðum og er fyrsti liðurinn þannig
orðréttur:
„Yfirlýsing pólsku stjórnarinnar
rar sem aðalatriðið, að viðurkenna
Gurzon-línuna sem sovét-pólsk
landamæri, er algjörlega sniðgeng-
ið og enginn gaumur gefinn, getur
ekki skoðast öðruvísi en að Curzon
línunni sé hafnað".
HVAÐ ER CURZON-LÍNAN?
Hvað er Curzon-línan í raun og veru?
Spurningin um austurlandamæri Pól-
lands var rædd á Friðarráðstefnunni
París, sem tók til starfa 18. jan. 1919
og lauk, eins og kunnugt er, með sam-
þykt Friðarsáttmálans í Versölum.
A þessari ráðstefnu var sett á laggirn-
ar sérstök nefnd til að fjalla um pólsk
mál og var hún undir forustu franska
sendiherrans í Berlín. Á meðan undir
búningurinn fór fram að lausn vanda
málsins um pólsk-rússnesku-landamær-
in, starfaði þessi nefnd á þeim grund-
velli sem lagður var með ákvörðunum
sendinefnda frá helstu Bandamannaríkj
unum, sem sé: Stóra-Bretlandi, Frakk-
landi, Bandaríkjunum, Italíu og Japan,
sem töldu það höfuðatriði að telja til
Póllands einungis þau héruð, sem bygð
voru að meiri hluta Pólverjum.
Á grundvelli fyrrnefndrar ákvörðunar
ákvað svo Landamæranefnd Friðarráð-
stefnunnar í París austurlandamæralínu
Póllands, sem var endanlega samþykt af
Bandamönnum eftir niðurstöðu Friðar-
samninganna í Versölum, og var hún birt
í „yfirlýsingu Æðstaráðs Bandamanna
undirrituð af forseta Æðstaráðsins — G.
Clemenceau.
Síðar, í júlí 1920, var sama lína fyrir
austurlandamæri Póllands staðfest á
ráðstefnu Bandamanna í Spa og var
meginatriðið í orðsendingu, viðvíkjandi
sovét-pólsku-landamærunum, frá bretska
utanríkismálaráðherranum, Curzon, lá-
varði, sem hann sendi Sovétstjórninni
12. júlí 1920.
Ákvörðun Æðstaráðs Bandamanna og
Spa-ráðstefnunnar, var bygð á þeim
grundvelli og samkvæmt því voru að-
edns vestan við línuna héruð, þar sem
pólsku íbúarnir voru í meirihluta, en
Hinsvegar voru austan við línuna héruð,
far sem yfirgnæfandi meirihluti íbúanna
voru Ukrainumenn og Hvít-Rússar.
En ráðandi klíkur í Póllandi gerðu
kköfur til að fá landshlutana Vestur-
Ukrainu og Vestur-Hvíta-Rússland. Hin
ungu Sovétlýðveldi áttu við mikla erfið-
leika að stríða, bæði atvinnulega og
hlernaðarlega 1920, þessa aðstöðu hag-
nýtti Pólland sér og réðist á Sovétríkin.
Sovétþjóðirnar veittu harðvítuga mót-
spyrnu og pólska hernaðarklíkan komst
að raun um, að styrjöld sú, sem hún
hafði lagt út í, gaf ekki glæsilegar von-
ir;, og skaut þessvegna máli sínu til
stjórna Bandamanna yneð beiðni um
málamiðlun í samningum við Sovét-
stjórnina. Bretski utanríkismálaráðherr-
ann sendi sovétstjóminni þá fyrnefnda
orðsendingu, þar sem hann benti á sem
næst sovét-pólsku landamæralínuna, og
kunn er undir nafninu Curzon-línan.
! I orðsendingu Curzon segir svo: —
Þessi lína liggur sem næst því þannig:
Grodno-Yalovka-N emiro v-Brest-Lito vsk-
Dorogusk-Ustilug austur fyrir Grubes-
hov, gegnum Krylov og síðan áfram vest-
an við Rava-Russkaya, austan við Prze-
ntysl til Karpatafjallanna". Norðan
við borgina Grodno, voru landamærin
milli Póllands og Litháen tilgreind.
Pólska stjórnin félst hinsvegar ekki á
landamærin samkvæmt Curzon-línunni
og hélt áfram styrjöldinni við Sovétrík-
in. Meðan friðarsamningaumleitanirnar
í Riga stóðu yfir í mars 1921, hagnýtti
Pólland sér hina erfiðu aðstöðu Sovét-
ríkjanna, og þröngvaði annari landa-
mæralínu upp á þau, og tók vestur héruð
Sovét-Ukrainu og Sovét-Hvíta-Rússlands.
Þetta óréttlæti gagnvart Ukrainu-
mönnum, sem bjuggu í Vestur-Ukrainu
og Hvít-Rússum, sem bjuggu í Vestur-
Hvíta-Rússlandi, og sem var árangur-
inn af Riga-samnirígnum 1921, var ein-
ungis leiðrétt 1939, þegar nýju sovét-
pólsku landamærin voru ákveðin í sam-
ræmi við vilja íbúanna í þessum héruð-
uum, sem kom í ljós við þjóðarat-
kvæði á breiðum lýðræðisgrundvelli.
Hversvegna dregur „Dagur“ taum
barónastjómarinnar og Þjóðverja,
en þegir yfir vinstrisinnuðum
skrifum í enskum blöðum?
í ritstjórnargrein Daily Herald, aðal-
málgagni enska Verkamannaflokksins
(Labour Party) segir m. a. svo: „Tillaga
Stalins er einstaklega sanngjöm......
Nú er það pólsku stjórnarinnar að svara,
en þess er hinsvegar ekki að vænta, að
hún svari án nákvæmrar yfirvegunar.
Erí fyrst Rússar lýsa því yfir, að landa-
mærin frá 1939 séu ekki bindandi, þá
ættu Pólverjar að svara, að landamærin
frá 1921 væru það ekki heldur".
Stjómmálaritstjóri sama blaðs segir
meðal annars:
„Um þetta verður ekki deilt, að með
því að lýsa yfir vilja sínum til að endur-
skoða landamærin 1939 (á þann hátt að
héruð, þar sem Pólverjar em meirihluti
íbúanna, verði afhent Póllandi), hefir
sovétstjórnin opnað leið til sanngjarnrar
lausnar erfiðasta vandamáls er bíður
Bandamanna í landaskipun Austur-Ev-
rópu“.
Stj ómmálaritst j óri hins frjálslynda
blaðs Manchester Guardian, skrifar:
„Sovétstjórnin hefir lagt fram vin-
viðvíkjandi núverandi austurlandamær-1
. gjamlegar og aðgengilegar txllogur, sem
um Póllands , dagsettri 8. des. 1919 og I vei gætu orSi8 gmndvöllur að varan-