Verkamaðurinn - 22.10.1954, Blaðsíða 2

z
VERKAMAÐUR.INN
Föstudaginn 22. október 1954
uERKflnmÐURinn
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Rimefnd: Björn Jónsson, ábyrgðarm., Jakob Árnason, Þórir Daníelss.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. — Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árgangurinn. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Helmingur brezkra hafnarverka-
manna í verkfalli.
Siðustu tvær vikumar hefur
geysað verkfallsalda meðal
brezkra hafnarverkamanna, ein
hin mesta er sögur fara af. Upp-
haf verkfallanna var það að hafn-
arverkamenn í London kröfðust
sjálfsákvörðunarréttar um það,
hvort og hvenær þeir ynnu eftir-
vinnu eða ekki.
Stjórn sambands brezkra hafn-
ERLENDAR
VERKALÝÐS-
FRÉTTIR
arverkamanna, sem skipuð er
hægrikrötum, snerist þegar í önd-
verðu gegn verkamönnum og
hefur leitað allra bragða frá blíð-
málum til hótana til þess að fá
þá til að ganga aftur til vinnu, en
árangurinn orðið sá einn, að
verkfallið hefur breiðst út til
stöðugt fleiri hafnarborga, og er
nú svo komið að meira en helm-
ingur allra hafnarverkamanna í
Bretlandi taka þátt í verkfallinu
Orðið er laust
Milljónir
Samkvæmt áætluijum sérfræð-
inga verður afgangsorka Laxár-
. virkjunarinnar ekki fullnýtt fyrr
en 1961 eða að 7 árum liðnum.
Eins og sakir standa verður um-
framorkan 7000 kw. og heilar
vélasamstæður virkjunarinnar
standa þöglar og hreyfingarlaus-
ar og mikill hluti af þeirri orku
fljótsins, sem unnt er að beizla
rennur hindrunarlaust til sjávar.
Verðmæti þessarar orku nemur
millj. kr. á ári og magn hennar
króna á ári og magn hennar
mundi nægja til þess að lýsa og
hita híbýli þúsunda manna. En
þrátt fyrir þessa miklu afgangs-
orku, sem engiun nýtist, er raf-
magnsverði haldið það háu, að
það er hvergi nærri samkeppnis-
fært við kol eða olíu, sem eytt er
milljónum króna erlends gjald-
eyris fyrir og þróuninni fremur
beint í þá átt að hækka rafmagns-
verðið heldur en hitt.
Slik ráðsmennska er regin-
hneyksli. Mikinn hluta afgangs-
orkunnar má nota til upphitunar
ÞÖGN
Sú frétt, sem Verkamaðurinn
birti í sl. viku, um að möguleikar
væru fyrir hendi að útvega vélar
til hraðfrystihússins með sérstak-
lega hagstæðum lánskjörum í
Austur-Þýzkalandi, hefur vakið
mikla og verðskuldaða athygli
meðal bæjarbúa. Enda dylst
mönnum ekki, að með slíku láni,
sem nema mundi um 1/3 af stofn-
kostnaði frystihússbyggingarinn-
ar, væri helzta þröskuldi á vegi
þessa nauðsynjamáls úr vegi rutt.
Þessi tíðindi hafa þó ekki þótt
fréttamatur vikublaðanna hér í
bæ, því að ekkert þeirra minnist
á þessa möguleika með einu orði,
hvað sem veldur. Er það e. t. v.
vegna þess að slíkar fréttir koma
ekki heim við þann sífellda bar-
lóm bæjarstjómarmeirihlutans að
lánsfé sé hvergi fáanlegt til nauð-
synlegustu framkvæmda? Eða
finnst þeim að ábendingar ann-
arra um færar leiðir varpi helzt
til mikilli birtu yfir getuleysi
þeirra og sofandahátt í málum
bæjarfélagsins? Einhver hlýtur
ástæðan að vera og ekki viljum
við halda að hún geti verið sú, að
orráðamenn bæjarins og Ú. A.
ætli sér ekki að kanna alla mögu-
leika og notfæra sér þá, sem fær-
ir reynast, til þess að hrinda
frystihúsmálinu í framkvæmd, úr
því sem komið er, heldur verður
þess fastlega að vænta að þeir láti
ekkert tækifæri ganga sér úr
greipum.
í sjóinn
húsa ó orkusvæðinu án þess að
leggja í nokkurn kostnað við
lagningu dreifingarkerfis, með
því einu að lækka verðið og gcra
það vel samkeppnisfært við aðra
orku- og hitagjafa. „Sérfræðing-
ar“ munu vafalaust hafa á tak-
teinum útreikninga, scm sanna
eiga, að með því að lækka raf-
magnsverðið til upphitunar ó hí-
býlum mimi orkuframleiðslan
ekki „bera sig“. Hins vegar mun
þeim ekki geta tekizt að sanna, að
betra sé að láta hann renna ónot-
aða til sjávar, enda mun það
næsta torvelt.
Nú mun því nær afráðið, að
þær hugmyndir að leiða raforku
til Austurlands frá Laxórvirkj-
uninni verða ekki framkvæmdar.
Aðrar leiðir verður því að finna
til þess að nýta afgangsorkuna
svo fljótt sem kostur er á. Lækk-
un rafmagnsverðsins til upphit-
unar ætti að réttum rökum að
verða fyrsta sporið í þá átt. Jafn-
vel þótt hún væri tímabundin,
gæti hún haft mikilvæga þýð-
ingu í sparnaði gjaldeyris og til
þess að létta íbúum orkusvæðis
Laxár stóran lið í framfærslu
hvers heimilis.
NÝR FISKUR
/ fjölbreyttu úrvali
daglega.
EINNIG:
GELLUR
GRÁLÚÐA
SKATA
og ótal fleira fiskmeti.
KJÖT & FISKUR
TÓMATAR
rauðir og grænir.
AGURKUR
HINAR VIÐURKENNDU
Veisusels RÓFUR
KJÖT & FISKUR
Kosningaafglöp.
Ollum Akureyringum eru enn
í fersku minni afglöp þau, sem
framin voru við síðustu bæjar-
stjórnarkosningar hér í bæ og
mjög voru rædd í blöðum og
manna á meðal á sínum tíma.
Ýmsir vildu þá taka létt á því
máli, einkum vegna þess, að þeir
töldu að hér væru um einstök
mistök að ræða, sem varla kæmu
fyrir aftur, og einnig vegna þess,
að ekki gátu þau mistök ráðið um
úrslit, a. m. k. hvað snerti full-
trúatölu flokkanna, enda fór svo
að kosningarnar voru, af viðkom-
andi stjómarvöldum, dæmdar
gildar og látið sitja við vítur á
kjörstjórnina.
Flestir munu hafa ætlað að sof-
andaháttur og hirðuleysi þeirra,
sem falin var umsjá bæjarstjóm-
arkosninganna yrðu til vamaðar
þeim, sem síðar yrðu til þess
valdir að sjá um undirbúning og
framkvæmd kosninga hér, en nú
hefur komið í ljós, að svo hefur
ekki orðið um þá, sem gæta áttu
réttra laga og reglna í prests-
kosningunum, er fram fóru sl.
sunnudag, heldur hafa þeir um
flest gengið fetum framar í handa
hófslegum vinnubrögðum og
jafnvel beinum lagabrotum.
Við samningu kjörskrár vom
nokkrir tugir manna, sem em ut-
an þjóðkirkjunnar settir athuga-
semdalaust á kjörskrá, og er það
sennilega ólöglegt. Var látið sitja
við það þar til kærufrestur var
útrunninn og engin lagaleið til að
taka þá aftur af kjörskrá önnur
en sú, að láta dóm ganga um
hvern einstakan mann. Þrátt fyr-
ir þetta lætur kjörstjórnin eða
sóknarnefndin sig hafa það að
setja, á síðustu stundu athuga-
semd við nöfn sumra þessara
manna og meinar þeim atkvæði á
kjördegi, fyrst með auglýsingu í
bæjarblöðunum og síðar á kjör-
degi með úrskurði. Vissi kjör-
stjómin þó greinilega að slíkur
úrskurður var algerlega ólögleg-
ur, enda lá fyrir álit bæjarfógeta,
sem þó hafði ekki úrskurðarvald
í málinu, um að alls ekki væri
hægt að meina neinum, sem væri
á kjörskrá, að greiða atkvæði,
nema eftir dómi. Reyndi kjör-
stjórnin í lengstu lög að forða sér
frá því áð fella úrskurð. sem hún
vissi að var ólöglegur og greip
því til þess fangaráðs að leita
samkomulags við hlutaðeigendur
um að þeir greiddu ekki atkvæði,
og mun henni með lempni hafa
tekizt að bægja flestum þessara
manna frá kosningaathöfninni.
Þá var framkvæmd kosning-
anna að öðru leyti með þeim
hætti, að lítt forsvaranlegt verð-
ur að telja, þar sem rúmar 4
þúsundir manna var stefnt til
kosninga á stað, þar sem allir
urðu að þrengja sér í gegnum ör-
mjóan gang og þrengsli urðu
mikinn hluta kosningatímans,
svo mikil að fjöldi manna varð frá
að hverfa og með öllu óvíst, hvort
þeir hafa haft tök á eða tíma til
að gera ítrekaðar tilraunir til að
neyta atkvæðisréttar, en rýmsta
pláss kjörstaðarins notað til kaffi-
sölu og því engin tök á að gæta
þess lagaákvæðis að áróður færi
ekki fram á kjörstaðnum.
Að sjálfsögðu mimu ýmsir telja
það til smámuna, hver umsækj-
endanna um prestsembættið ber
sigur úr býtum, ekki sízt þar sem
almennt mun talið að allir séu
þeir vel til starfans fallnir, en
verði sú framkvæmd kosning-
anna, sem hér hefur orðið, látin
óátalin af þeirri ástæðu, er gefið
ófagurt og hættulegt fordæmi um
framkvæmd almennra kosninga,
sem getur gefið ófyrirleitnum,
hirðulausum og kaldrifjuðum
mönnum hættulegt fordæmi, eða
hversu mundi mönnum falla það,
ef þeir væru án dóms og laga
sviftir kosningarétti til þings eða
sveitastjómar? eða undir þeim
kringumstæðum kallaðir fyrir og
síðan reynt að semja við þá um
að víkja af kjörskrá, án þess að
neyta atkvæðisréttar síns? eða
yrðu að gefast upp á að neyta at-
kvæðisréttar vegna þess að þeir
hefðu nauman tíma til þeirrar at-
hafnar? Því getur hver maður
svarað fyrir sig og þó naumast
nema á einn veg.
og enn engan veginn séð fyrir
endalok þess.
Gegn „Wehrmacht".
Alþýðusamband V.-Þýzkalands
hefur á fulltrúafundi sínum í
byrjun sl. mánaðar samþykkt
með 400 atkv. gegn 4 ályktun um
eindregna andstöðu gegn endur-
hervæðingu V.-Þýzkalands og
krafizt þess að allra ráða verði
leitað um sameiningu landsins.
Þing ungra verkamanna íV.-
Þýzkalandi hefur einnig á þingi
sínu í Diisseldorf samþykkt svip-
aða ályktun með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða. Þingið var
haldið 26. sept. sl. og voru mættir
þar fulltrúar fyrir 1 milljón og
200 þús. ungra verkamanna innan
Alþýðusambands V.-Þýzkalands.
Allsherjarverkfall í Finnlandi?
Þann 16. þ. m. boðaði finnska
alþýðusambandið allsherjarverk-
fall í öllu landinu frá 1. nóvember
næstk. Hefst verkfallið að morgni
þess dags, ef þing og stjóm
landsins hafa ekki fyrir þann
tíma samið um ráðstafanir til
þess að lækka verðlag og fram-
færslukostnað í landinu. Segir
sambandsstjómin að kaupgeta
launafólks hafi versnað svo að
undanfömu, að ekki verði umflú-
ið að lækka verðlagið.
£HMMIIIIIIIIMIMtHMMMIMIIMtllMMMHMtlMMIHMII*„»M.
NÝJA-BÍÓ
| Aðgöngumiðasala opin kl. 7—9. |
Sími 1285.
Um helgina:
5 r
I sjöunda himni
j Amerísk dans- og söngva- j
[ mynd í litum. Aðalhlutv.: |
FREQ ASTAIRE og !
VERA ELLEN.
.... J
BÖGGLASMJÖR
nýkomið.
Hnoðaður mör
KJÖT & FISKUR
REYKTUR
Mývatnssilungur
KJÖT & FISKUR
um
Sigfús Sigurhjartarson
Minningarspjöldin eru til
sölu í skrifstofu Sósíalistafé-
lags Akureyrar, Hafnarstr. 8&