Verkamaðurinn - 25.02.1955, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudagínn 25. febrúar 1955
UERKHlJlflÐURinn
Útgefandi: Sósíalistafélag Akxu-eyrar.
Ritnefnd: Bförn Jónsson, ábvrgðarm., Jakob Árnason, Þórir Daníelss.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. — Sími 1516. — Pósthólf 21.
Áskriftarverð 30 kr. árgangurinn. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Verkamenn krefjast réttar síns
Kaupgefa sovézkra borgara jóksf um
tl^áárinu 1954
Smágöluverzlun í Sovétríkjunum hef-
ur nær því tvöfaldast síðan árið 1950
ára áætlunarinnar náist á réttum
tíma, þ. e. á yfirstandandi ári.
Verkalýðsfélögin hafa lagt fram
kröfur sínar um breytingar á
kjarasamningiun við atvinnurek-
endur. Helztu breytingar eru 25
—30% hækkun á grunnkaupi,
þriggja vikna orlof og mánaðar-
leg vísitala. Auk þess eru svo
nokkur atriði, sem miða að því að
draga lítið eitt úr því öryggis-
leysi, sem verkamenn eiga við að
búa gagnvart uppsögnum úr
vinnu og í veikindatilfellum.
Ekki verður því með sanngirni
andmælt að kröfur félaganna eru
mjög hófsamlegar og ekki gengið
lengra en ýtrasta nauðsyn ber til.
Kauphækkunin nemur aðeins
tæplega því ráni, sem verkamenn
voru beittir með gengislækkun-
inni og nýja vísitölukerfinu.
Samkvæmt gömlu vísitölunni
væri kaup í almennri vinnu nú
kr. 19.56 á klst., en yrði sam-
kvæmt kröfunum nú kr. 19.08.
Engum getur í alvöru komið til
hugar að nokkrar þær breytingar
hafi orðið síðan 1949, sem réttlætt
geti slíka kauphækkun sem orð-
ið hefur. Þvert á móti hefur
framleiðslan aukizt að verðmæti,
þrátt fyrir alla óstjórnina og
þannig skapast skilyrði fyrir
hækkuðum verkalaunum, ef rétt
væri á haldið. Þjóðartekjumar
eru nú orðnar 87 þúsundir á
hverja fimm manna fjölskyldu og
dylst þá ekki réttmæti þess, að
verkamannafjölskylda fái um 45
þús. kr. í sinn hlut.
Verkamennirnir eru ekki ein-
asta lægst launaða stétt þjóðfé-
lagsins heldur verða þeir einnig
að búa við minnst atvinnu- og
afkomuöryggi allra þegna þess.
Engum öðrum eru boðin þau býti
að vita aldrei hvort þeir fái verk
að vinna næsta dag. Engum öðr-
um eru boðin þau kjör að verða
hvern dag að leita sér atvinnu,
engum það hlutskipti að búa við
seigdrepandi ótta um að geta ekki
séð sér og sínum farborða næstu
vikuna eða mánuðinn. Það er
vissulega kominn tími til að þoka
sér, þótt í smáu sé, að því marki
að létta af verkamönnunum þess-
ari bölvun. Það er viðleitni í þá
átt, þótt skammt nái, að krefjast
þess að verkamenn verði, þar sem
því verður við komið ráðnir á
viku- og mánaðarkaup og að þeir
sem um lengri tíma hafa unnið
hjá sama vinnuuveitanda hafi
nokkurn uppsagnarfrest úr vinnu
og njóti nokkurrar tryggingar, ef
þeir veikjast. Einnig að starfsald-
ur ráði þegar vinnuveitandi þarf
að fækka við sig mönnum.
Verkamannastéttin hefur síð-
ustu árin látið sér hægt um rétt-
mætar kjarabætur. f lengstu lög
hefur hún viljað sannreyna at-
hafnir stjómarvaldanna í mál-
efnum sínum. En sífellt hefur
verið vegið í sama knérunn:
kjörin verið skert, vinnudagur-
inn lengdur, dýrtíðin mögnuð,
aukið öryggisleysið, álögumar
þyngdar, flóttinn úr þremur
landsfjórðungum rekinn með
hnútasvipu atvinnuleysisins til
þess að auðmannaklíkan í Rvík
og herveldi Bandaríkjanna hefðu
nægilegan fjölda verkamanna
umleikis til þess að arðræna. Og
nú er langreynd þolinmæði
verkamannastéttarinnar þrotin.
Hún hefur sagt sitt orð: hingað
og ekki lengra. Hún hefur ákveð-
ið að nota sér lagalegan og sið-
ferðilegan rétt sinn til þess að
verðleggja sjálf vinnu sína, dýr-
mætasta framlagið til rekstxu-s
þjóðarbúsins, framlagið sem
stendur undir allri tilvem þjóð-
arinnar, efnalega og menningar-
lega, en sem til þessa hefur fært
henni sjálfri skarðastan hlutinn.
Þeir tímar em liðnir að verka-
mennimir kunni ekki að meta
verk sín og líti á sjálfa sig sem
vanmetakindur á náðarframfæri
yfirráðastéttarinnar. — Fullvissir
um hlutverk sitt sem fjölmenn-
asta framleiðSlustétt þjóðfélags-
ins og ömggir um mátt sinn í
sameinuðum átökum, ganga þeir
til baráttunnar fyrir rétti sínum.
Kaupmáttur launa hækkaði að
meðantali um 11% í Sovétríkj-
unum árið 1954, miðað við árið
áður. Þessi verulega aukning
kaupgetunnar fékkst með verð-
Jækkunum, kauphækkunum og
hækkuðu verði til bænda fyrir
landbúnaðarafurðir og auknum
útgjöldum ríkisins til félags- og
menningarmála.
Hin aukna kaupgeta hefur leitt
af sér mikla aukningu smásölu-
verzlunar, og því marki, sem rík-
is- og samvinnuverzlunum var
sett í þeirri fimm ára áætlun, sem
lýkur á þessu ári, var þegar náð
í fyrra.
Pilturinn sem sá Aden-
auer
Dagur birti í sl. viku langt viðtal
við þýzkan pilt, sem hyggst, sam-
kvæmt eigin sögn gerast bóndi í
Lyjaiirði og búa hér til æfiloka.
Það lætur að líkum að slíkur
snáði, sem yfirgefið hefur ætt-
jörð sína til þess að gera mjólk-
urframleiðslu fyrir KEA að lífs-
starfi sínu, láti sér enga smámuni
fyrir brjósti brenna. í nefndu
viðtali lætur hann sig heldur ekki
muna um það að láta Rússa flytja
allar verksmiðjur Austur-Þýzka-
lands heim til sín. Er þetta sér-
lega fróðlegt fyrir Akureyringa,
þar sem Austur-Þjóðverjar hafa
nú alveg nýlega boðið þeim ný-
tízku vélar í væntanlegt hrað-
frystihús og selja hingað til lands
mikið af ýmsum verksmiðju-
varningi. En kannske þurfa þeir
ekki verksmiðjur til slíkrar fram-
leiðslu?
Þá er blessaður drengurinn
ekki alveg blankur í öðrum efna-
hagsmálum þjóðar sinnar. Hann
fullyrðir t. d. að svo bágt sé
ástandið í A.-Þýzkalandi, að
sums staðar (!!) hrökkva launin
ekki fyrir skömmtunarseðlunum.
Hvað þá fyrir því, sem út á þá
fæst?
Eftir þessi fræiðlegu afrek er
engin furða þótt Dag klæi í lóf-
ann eftir að gera piltinn að sér-
fræðingi sínum í utanríkismálum,
enda stendur ekki á svörum.
Drengurinn hefur nefnilega séð
Adenauer og jafnvel heyrt hann
tala og er þá ekki að sökum að
spyrja: Hann sá, að hann var
ekki nazisti og heyrði, að hann
var ekki hlynntur þeim, enda
þótt mikill hluti af ráðherrum
hans og helztu stuðningsmönnum
séu fyrrverandi háttsettir nazist-
ar og öll stjómarstefna hans í
samræmi við það.
Næst leggur drengurinn ráðin
um það, hvernig íslenzkur land-
búnaður geti orðið samkeppnis-
fær við erlendan, hvernig haga
skuli alisvínarækt etc., og fer
maður nú mjög að undrast að
slíkur fræðimaður skuli telja sér
við hæfi að setjast í busabekk að
Hólum, enda finnst Degi að Iykt-
um komið mál til að sýna honum
einhvern viðurkenningarvott: —
..Hvernig lízt þér á stúlkurnar
okkar? — Hvernig kanntu við
big á Akureyri?" (Gjörið svo
vel!)
Farið fram úr áætlun.
Frá þessu er skýrt í ítarlegri
skýrslu sem hagstofa Sovétríkj-
anna hefur gefið út.
Iðnaðarframleiðslan í Sovét-
ríkjunum varð 13% meiri í fyrra
en árið 1953 og komst 65% yfir
framleiðsluna 1950 Þar sem gert
var ráð fyrir í yfirstandandi' 5-
ára áætlun að iðnaðarframleiðsl-
an yrði að henni lokinni 70%
meiri en árið 1950, þykir víst að
því marki verði náð og meira til.
Iðnaðarframleiðslan árið 1954
varð 3% meiri en ráð var fyrir
gert í framleiðsluáætlun þess árs
og aðeins 3 ráðuneyti hafa ekki
náð settu marki. Þessi þrjú ráðu-
neyti eru ráðuneyti fyrir skóg-
rækt, fiskveiðar og mjólkurfram-
leiðslu. Oll önnur ráðuneyti fyrir
framleiðslu, verzlun og flutninga
hafa náð settu marki eða farið yf-
ir það.
Fleiri neyzluvörur.
Skýrslan ber með sér, að veru-
leg aukning hefur orðið- á fram-
leiðslu neyzluvarnings, einkum
varanlegs neyzluvamings. Fram-
leiðsla þvottavéla hefnr þannig
13-faldazt, sjónvarpstækja þre-
faldazt, ljósmyndavéla aukizt um
54%, útvarpstækja um 76%, ull-
ardúka um 17% o. s. frv.
Fleiri landbúnaðarvélar.
f þeim hluta skýrslunnar, sem
fjallar um iðnframleiðsluna, má
glöggt sjá, hve mikil áherzla er
lögð á þróun landhúnaðarins.
Framleiðsla traktora jókst þannig
á árinu um 22%, framleiðsla véla
til að taka upp fóðurrófur meira
en þrefaldaðist og véla til að setja
niður kartöflur fimmfaldaðist.
Það sést í landbúnaðarhluta
skýrslunnar, að það er mikil þörf
fyrir þessar vélar.
Sáðlöndin 10,8 millj. ha. meiri.
Vorið 1954 var sáð í 10,8 millj.
ha. meira land en árið áður og
17.6 millj. hektara af nýju landi
búið undir ræktun í Síberíu, Úr-
alhéruðum og Kasakstan. Markið
hafði verið að brjóta 13 millj.
hektara af nýju landi. (Til sam-
anburðar má geta þess að allt
ræktað land í Danmörku er að-
eins 3 millj. hektara.)
Framleiðsla nær allra landbún-
aðarafurða jókst á árinu, þrátt
fyrir óvenju slæm veðurskilyrði
í víðáttumiklum héruðum.
137,000 traktorar.
Sovézkir bændur fengu 137
þúsund nýja traktora á árinu og
37,000 kornskurðarvélar og
þreskivélar. Kúm fjölgaði úr 26
millj. í 27,5 millj., svínum úr
47.6 í 51,0 millj. og sauðfé úr
114,9 í 117,5 millj. Enda þótt hér
sé um allverulega aukningu að
ræða, má telja hæpið að mörk 5-
Smásöluveltan jókst um 18%.
Árið 1954 hófst starfræksla 600
meiri háttar iðnaðarfyrirtækja í
Sovétríkjunum og samanlögð
fjárfesting ríkisins í nýjum fram-
leiðslufyrirtækj um varð 15%
meiri en árið áður.
Ríkisverzalanir og kaupfélög
juku veltu sína á árinu um 18%
og varð hún 80% meiri en árið
1950. Samkvæmt 5-ára áætlun-
inni átti smásöluveltan að hafa
aukizt um 70% í lok hennar (á
árinu 1955). Þessu marki hefur
þannig þegar verið náð og rúm-
lega það.
Verkafólki fjölgar um 2 millj.
Verkafólki í hinum ýmsu at-
vinnugreinum Sovétríkjanna
fjölgaði á árinu. um 2 milljónir og
komst tala þess upp í 47 millj.
Ekkert atvinnuleysi var í land-
inu, fremur en árið áður.
Meirihluti bæjarstjórn-
ar samþykkti að leggja
húsmæðraskólann
niður
Á bæ j arstj ómanf undi sl. þriðju-
dag lá fyrir að taka endanlega
ákvörðun um þá málaleitun
stjómar Húsmæðraskóla Akvu1-
eyrar, að bærinn féllist á fyrir sitt
leyti að byggð yrði heimavist við
skólann og mælti með því við Al-
þingi og ríkisstjóm að veittur
yrði venjulegur styrkur til þess
að gera skólann starfhæfan á
þann hátt.
Atkvæðagreiðsla um málið fór
þannig, að samþykkt var með 7
atkvæðum gegn 4 að leggja skól-
ann niður.
Þeir sem samþykktu að leggja
skólann niður voru 4 fulltrúar
íhaldsins, Þorsteinn M. Jónsson,
Marteinn og Steindór. Þeir sem
greiddu atkvæði gegn því að
skólinn yrði lagður niður voru
bæjarfulltrúar sósíalista, og tveir
fulltrúar Framsóknar, þeir Jakob
Frímannsson og Guðmundur
Guðlaugsson.
Að lokinni þessari atkvæða-
greiðslu var samþykkt með 6 at-
kvæðum gegn 3 að afhenda kven-
félaginu Framtíðin skólahúsið til
umráða til þess að koma þar upp
elliheimili, ef fræðslumálastjórn-
in samþykkir þá ráðstöfun. Eng-
in beiðni lá þó fyrir frá félaginu
urri þetta, enda vitað að skóla-
húsið er mjög óhentugt til rekst-
urs elliheimilis og mundi auk
þess verða algerlega ófullnægj-
andi vegna rúmleysis. Má í því
sambandi vísa til álits formanns
Framtíðarinnar, frú Gunnhildar
Ryel, sem kvenna mest hefur
beitt sér fyrir því að húsmæðra-
skólinn yrði starfræktur áfram.
Afengisvamanefnd kvenfélaga
á Akureyri heldur fræðslu- og
skemmtikvöld fyrir konur í
Varðborg þriðjud. 1. marz kl. 8.30
e. h. — Dagskrá: 1. Ávarp. —
2. Erindi, séra Kristján Róberts-
son. — 3. Kvikmynd — 4. Tví-
söngur: Heiða og Anna María Jó-
hannsdætur. — 5. Upplestur —
6. Kaffi veitt ókeypis — Ungum
stúlkum er sérstaklega boðið. —
Æskilegt er að konur hafi með
sér handavinnu Skemmtinefndin.
Söluskðffur
Þeir, sem enn eiga ógreiddan söluskatt í umdæminu
fyrir síðasta ársfjórðung, sem féll í eindaga 15. þ. m.,
aðvarast hér með um, að verði skatturinn eigi greiddur
nú þegar, verður lokunarákvæðum 4. mgr. 3. gr. 1. nr.
112, 1950, beitt og verður lokun framkvæmd eigi síðar
en föstudaginn 25. þ. m.
Skrifstofu Eyjafjarðarsýslu og Akureyrar,
19. febrúar 1955.
Friðjón Skarphéðinsson.