Verkamaðurinn - 13.01.1956, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 13. janúar 1955
JAKOB ÁRNASON:
Ástandið í alþjóðamálum
batnaði stórlega á sl. ári
Frelsishreyfingar nýlenduþjóðanna færðust mjög í ásmegin og barátta
þeirra og friðarbarátta alþýðuríkjanna neyddu upphafsmenn kalda
stríðsins til undanhalds svo verulega dró úr því
Vaxandi andstaða Arabaríkj-
anna gegn nýlenduveldunum.
Á s.l. hausti gerðu Tékkar og
Egyptar með sér viðskiptasamn-
ing. Samningur þessi hefur valdið
gífurlegum óróa og feikna ugg í
herbúðum Vesturveldanna, eink-
um hjá Bretum og Bandaríkja-
mönnum. Þó er þessi samningur
aðeins venjulegur viðskiptasamn-
ingur, en samkvæmt honum fá
Egyptar m. a. vopn fyrir bómull.
Fylgismenn og upphafsmenn kalda
stríðsins telja hann hins vegar
ógnun við öryggi ríkjanna við aust-
anvert Miðjarðarhaf og ógnun við
heimsfriðinn og hafa ekkert til
sparað að básúna þessa kenningu
út um víða veröld að undanförnu.
í raun og veru er þetta alveg öf-
ugt. Bæði bandarikjastjóm og
stjóm Bretlands er ljóst, að andinn
frá Genf er að vinna á í þessum
löndum og að andspyrnan gegn
hernaðarbandalögum heimsvalda-
sinnanna, sem beint er gegn Ráð-
stjórnarríkjunum og öðrum al-
þýðuríkjum, fer vaxandi.
íhaldsblaðið Times í London
varð að játa þetta eins og greini-
lega kemur fram í eftirfarandi um-
mælum í ritstjórnargrein þessa
áhrifamikla blaðs 10. okt. s.l.:
,rFram að þessu haía Vestur-
veldin verið hinir einu varðmenn
og sáttasemjarar í löndunum við
austanvert Miðjarðarhaí. Hin her-
fræðilega þörf þeirra, olíuauðæfi,
sem þau ráða yfir á þessu svæði,
álit þeirra í arabalöndunum síðan í
fyrri heimsstyrjöldinni, tilraunir
þeirra á síðustu tímum til að varð-
veita hið ótrygga jafrtvægi milli
ísrael og Arabanna — allt þetta
samanlagt hefur orðið til þeess að
Vesturveldin hafa skoðað löndin
fyrir botni Miðjarðarhafs sem sitt
áhrifasvæði."
Og þá eru ekki síður athyglis-
verð ummæli hins kunna frétta-
skýranda, Walter Lippmanns, í
grein, sem hann birti nýlega í
stórblaðinu New York Herald Tri-
bune. Hann segir að það hafi
komið hinum þremur stóru vestur-
veldum algjörlega á óvart, þegar
Sovétríkin á síðustu mánuðum
fóm að koma fram á sviðið sem
fjórða stórveldið í löndunum við
austanvert Miðjarðarhaf. Lipp-
mann telur að undir þessum kring-
umstæðum verði Bandaríkin ann-
að hvort að „taka á móti hólm-
gönguáskorun Ráðstjórnarríkjanna
og reyna að undirbjóða þau eða
semja við Ráðstjórnarríkin um
áhugamál þeirra og áhugamál okk-
ar,“ skrifar Lippmann orðrétt og
bætir síðan við:
,J báðum tilfellum mun vera
nauðsynlegt að taka til nýrrar yf-
irvegunar og endurskoðunar fyrir-
hleðslukenninguna (þá pólitík,
sem er í þvx fólgin að halda Ráð-
stjórnarríkjunum innan núverandi
áhrifasvæða þeirra. Aths. höf.),
eeins og við beitum henni í fram-
kvæmd. Við höfum haldið því
fram, að allar þjóðir yrðu að ger-
ast aðilar að hernaðarbandalögum
okkar eða verða skoðaðar sem
samherjar á feiðinni til að verða
leppríki kommúnista. Þessi hættu-
lega kredda hefur eitrað aístöðu
okkar gagnvart Indlandi, sem er
stærsta og áhrifaríkasta frjálsa tík-
ið í Asíu. Hún hefur, íráMarokka
til Indonesíu, aflað okkur orðróms
fyrir blanda okkur í innanlands-
mál hinna nýju ríkja með því að
styðja flokksbrot, sem beita sér
fyrir bandalögum okkar....
Flækjur hernaðarlegra samninga,
sem eru afar óvinsælir í öllum
löndum, og samdráttur fjárhags-
legrar aðstoðar, hefur gert okkur
mjög særanlega, þegar herferð
Sovétríkjanna er annars vegar.
Sovétríkin láta af hendi vopn án
þess að krefjast, að þjóðir skrifi
umsvifalaust undir hernaðarsamn-
inga. Þau auka fjárhagslega aðstoð
sína einmitt um leið og Hollister
(forstjóri hinnar „alþjóðlegu sam-
starfs-stjórnar“ Bandaríkjanna. At-
hugasemd höf.) reynir að skera
niður hjáfp okkar."
Vopnasala Tékka engin ógn-
un við friðinn.
Hið nýja í ástandinu við austan-
vert Miðjarðarhaf er aðeins það
að Egyptaland og Sýrland og önn-
ur Arabaríki, láta nú, sérílagi eftir
ráðstefnuna í Bandung, ekki Vest-
urveldin skipa sér lengur fyrir
verkum, en hafa hins vegar aukið
mótspyrnu sína gegn hernaðar-
bandalögum Vesturveldanna. Það
er þetta ,en ekki tékknesku vopn-
in, sem er hin raunverulega orsök
hins allt að því skelfingaríulla
hugarástands stjórnmálamanna og
stríðsæsingamanna Vesturveld-
anna. En vitanlega er ekki nema
eðlilegt að vopnasölum Vestur-
veldanna gremjist að aðrir selja
sams konar vörur og þeir. Þeir
missa vissulega spón úr aski sín-
um,
Það liggur sem sagt í augum
uppi að vopnasala Tékka er áreið-
anlega engin ógnun við friðinn yf-
irleitt né friðinn milli Israel og
Arabaríkjanna.
Fréttaritari „Times“ í Israel
skrifaði blaði sínu 9. marz s.l. eftir-
farandi ummæli Jahn Jernegans,
sem er embættismaður í þeirri
deild bandaríska utanríkisráðu-
neytisins, sem fjallar um ríkin við
austanvert Miðjarðarhaf:
„Israel er ekki í neinni stórri
hættu. . . . raunverulega er að
líkindum minni hætta á að það
verði fyrir árás en nokkurt annað
ríki á þessu svæði."
Og seinna, eða 29. ágúst, leggur
„Times" áherzlu á, að Israel hefði
byggt upp öflugasta her af löndun-
um fyrir botni Miðjarðarhafs, að
undanteknu Tyrklandi."
3. okt., eða eftir að fregnin barst
um egypska-tékkneska viðskipta-
samninginn, viðurkennir „Times“
að Nasser, forsætisráðherra
Egyptalands, hafi ,fiæstum áreið-
anlega rétt fyrir sér, þegar hann
sagði að lsraeí hefði upp á síð-
kastið eflt meira herstyrk sinn en
Egyptaland."
Þessar tilvitnanir nægja til að
sýna að það eru ekki tékknesku
vopnin, sem eru orsök óróans út af
horfunum við austanvert Miðjarð-
arhaf. Það sem Vesturveldin óttast
mest eru horfurnar á því að Sovét-
ríkin og alþýðulýðveldin séu nú
fær um að bjóða fjárhagslega að-
stoð — án pólitískra skilyrða —
til að byggja upp atvinnulíf hinna
afturúrskotnu eða vanræktu landa
við austanvert Miðjarðarhaf. Því
að þá mundu þessi ríki verða fær-
ari um að losa sig undan yfirráð-
um hinna voldugu olíuhringa og
hvers konar brögð þeirra og und-
irferli, og öðlast þar með raun-
verulegt sjálfstæði.
Slík fóm getur ekki orðið til tjóns
fyrir ísraelsku þjóðina. Hún mun
þvert á móti sjá sér hag í því að
taka þátt í þeirri þróun og losa sig
jafnframt sjálfa úr greipum
Bandaríkjanna, sem ásamt Bret-
landi og Frakklandi hafa verið og
| eru hinir raunverulegu friðarspillar
I í löndunum við botn Miðjarðar-
hafs, en slík þróun ein er fær
um að leggja grundvöllinn að frið-
samlegri og traustri sambúð við
Arabaríkin.
í kjölfar andans fró Genf.
Auðhringar Ameríku hafa allt
fram að þessu aðeins þekkt eina
leið til að afla sér markaða fyrir
offramleiðsluvörur sínar: hervæð-
ingu og stríðsundirbúning. En nú
virðist annað hljóð vera að koma
í strokkinn: batnandi markaðshorf-
ur í kjölfar minnkandi spennu í
alþjóðamálum, í kjölfar andans frá
Genf. Þannig sendu t. d. yfir 100
kunnir menn í Bandaríkjunum Eis-
enhoweer forseta kröfu, um miðj-
an okt. sl., um að á ráðstefnu utan-
ríkisráðherranna í Genf yrðu
fundnar leiðir og ráð til að efla
andann frá Genf. I því sambandi
I t
| - Síðari grein - |
I I
var m. a. krafist að raunhæfar ráð-
stafanir yrðu gerðar til að „auka
þau viðskipti, sem öll ríki í austri
og vestri hafa þörf fyrir“ og að
finna „nýja afstöðu til vandamála
viðvíkjandi hernaðarlega mikil-
vægum vörum.“
Meðal þeirra, sem undirrituðu
þessa áskorun fyrirfundust ekki
einungis kunnir kirkjuhöfðingjar,
ekki aðeins frægir vísindamenn
svo sem prófessor Linus Pauling,
sem hlaut Nobelsverðlaunin í
efnafræði í fyrra, heldur einnig
menn eins og Ernest Weir, sem er
einn af framkvæmdastjórum Nati-
onal Steel Company, sem er eitt
af hinum stóru fyrirtækjum Morg-
anauðhringsins, og James War-
burg, sem er forstjóri Bank of
Manhattan.
Jafnframt gerðist þau tíðindi,
að í blaði, sem er gefið út af amer-
íska verkalýðssambandinu A. F.
L., sem nú hefur sameinast öðru
stærsta verkalýðssambandi Banda
ríkjanna, blað sem fram að þessu
hafði af miklu ofstæki og offorsi
stutt kalda stríðið, fóru nú að birt-
ast greinar um hina geysistóru fé-
lagslegu landvinninga, sem unnt
væri að vinna í mynd hvers konar
þjóðfélagslegra umbóta, með stór-
felldum niðurskurði á hernaðarút-
gjöldum Bandaríkjanna, t. d. úr 35
milljörðum doll. á síðastl. ári mið-
ur í 10 milljarða dollara.
Talsmenn kalda stríðsins
hljóta nýtt áfall.
Ferðalag þeirra Bulganins og
Krútsjeffs til Indlands, Burma,
Kasmir og Afganistan, sem var
þvílík sigurför, að engin dæmi
þekkjast slík, var mikið og örlaga-
rikt áfall fyrir talsmenn kalda
stríðsins, enda olli ferðalag þeirra
gífurlegri skelfingu og kvíða í her-
búðum Vesturveldanna, og þá
fyrst og fremst í Washington og
London. Þessi reginótti hefur kom-
ið greinilega í ljós í útvarpi og
blöðum Vesturveldanna.
New York Times birtir t. d. 20.
nóv. s.l. m. a. langa grein með svo-
hljóðandi fyrirsögn: „Stjórn-
kænskusókn Sovétríkjanna", ásamt
feiknastóru korti af ferðalögum
þeirra Bulganins og Krútsjeffs til
Peking í sept—-okt. 1954, Belgrad
í maí—júlí 1955, Genf og Austur-
Berlínar í júli, Indlands, Burma,
Kasmir og Afganistan í nóv. og
des. og að loknum löngum bolla-
leggingum um í hverju sóknin er
fólgin segir blaðið orðrétt:
„í stuttu máli, Vesturveldin
standa nú andspænis margbreyti-
legri einvígisáskorun, sem lítur út
fyrir að ætli að verða einhver
harðasta raun sem um getur í sögu
sambúðar Austurs og Vesturs,
raun, sem ekki er hægt að mæta
með hernaðarbandalögum. Lund-
únablaðið Economist sagði í síð-
ustu viku: Það, sem frjálsar þjóð-
ir, bæði í Vestrinu og t Asíu,
standa andspænis, er áskorun um
baráttu upp á líf og dauða, sem er
ekki síður hættuleg vegna þess að
hún er að mestu leyti óhernaðar-
legs eðlis."
Og „ New York Times“, 20.
nóv., segist ennfremur í grein und-
ir fyrirsögninni: „Nýjar stjóm-
kænskulistir Rússa ná yfir stærra
svæði en áður“, meðal annars svo
frá:
„S tjórnmálamenn Sovétríkjanna
hafa nú þegar unnið marga sigra
og hætta er á að þeir vinni fleiri.
Hvernig eigi að koma í veg fyrir
þá, er ennþá óleyst vandamál, sem
blasir við V esturveldabandalag-
inu.“
Og til að undirstrika ennþá meira
hrakfarir Bandaríkjanna í kalda
stríðinu segir blaðið að „aðstaða
Bandartkjanna sé hvarvetna versn-
andi.“
„Endalok heils tímabils
amerískrar hemaðarstefnu".
Oll hernaðarlist Norður-Atlants-
hafsbandalagsins var byggð á
þeirri þóttafullu tilgátu að Vest-
urveldin hefðu yfirburði á sviði
atomvopna. Þegar þetta reynist
argasta fjarstæða, hrynur öll bygg-
ingin. Það er því engin furða þó að
allir bandarískir hernaðarfræðing-
ar skeggræði nú þá klípu, sem
bandarísk hernaðarstefnu er kom-
in í. Bandaríski hernaðarsérfræð-
ingurinn, Walter Millis, skrifaði í
„New York Herald Tribune", 25.
júní 1954:
„Frá varnarmálaráðstefnunni t
flotastöðinni í Quantico, sem Iauk
í síðustu viku, kom dálítið í ljós,
sem lét í eyrum eins og lokið væri
heilu tímabili amerískrar hernað-
arstefnu. Það birtist í varnaðar-
orðum frá Mr. Donalds A. Quarles,
aðstoðarritara hjá rarmsókna- og
tilraunastofnun hermálaráðu-
neytisins. Hann taldi að tækni-
fræðileg aðstaða okkar gagnvart
Sovétríkjunum sé ekki eins hag-
stæð og fyrir ári síðan. . . .
Bilið, hvað yfirburði okkar
snertir, heíur mitmkað. Við getum
ekki lengui reitt okkur á mjög
Iangt tímabil, hvað snertir tækni-
fræðilega yfirburði okkar og til-
komu tæknifræðilegra yfirburða
Sovétríkjanna; og við verðum að
varpa frá okkur voninni, sem vakn
aði í hugum svo margra eftir 1945
— um, að við gætum ætið með
höggi tæknifræðilegs hugvits
tryggt stöðuga hernaðaryfirburði
yfir Kreml.
1 Quantico virtist koma skýrar
í Ijós, en nokkru sinni fyrr, sá
raunveruleiki, að við getum ekki
I fundið lausn á hinu miskunnar-
lausa hernaðarvandamáli að því er
snertir tæknitræðilegu hliðina
Þetta er nokkurs konar keppni,
þar sem gagnslaust er að vonast
eftir auðveldum „vinning", þar
sem við getum stundum verið
eins langt á eftir á sumum sviðum
eins og við erum á undan í öðr-
um greinum, og með tilliti til þessa
er fjarstæða að vonast eítir endan-
legum, stöðugum yfirburðum í
nokkurri mynd.“
Með þessum ummælum var í
raun og veru lýst yfir að ófreskja
kalda stríðsins hefði hlotið holund-
arsár.
Og eftir síðustu vetnissprengju-
tilraunina' í Sovétríkjunum undir-
strikar New York Times 25. nóv.
s.l. enn rækilegar, hvílíkt afhroð
formælendur kalda stríðsins hafa
goldið, en blaðinu farast m. a. svo
orð:
„Þar eð við verðum nú að játa
að það sé staðreynd að Sovétríkin
eigi vetnissprengju, verðum við að
taka til nýrrar athugunar hernað-
arlist okkar í Ijósi þeirrar stað-
reyndar. A herafli okkar t. d. að
byggja áætlanir sínar í svo stórum
stíl á tilgátunni um, að strið í
framtíðirmi muni verða kjarnorku-
stríð, ef báðir aðilar hafa sams
konar vopn, og við komum til með
að eiga í höggi við jafnoka okkar
á kjarnorkusviðinu? Og, er það af-
farasæl pólitík að grundvalla al-
mennar varnir á tilgátunni um
kjarnorkuárásir eingöngu, þegar
hugsanlegur óvinur hefur vopn,
sem eru eins máttug eins og það,
sem Moskva hefur nú sprengt?
Þetta eru einungis fáar af þeim
spurningum, sem óhjákvæmilega
vakna.“
Atburðir undanfarinna mánaða
sýna sem sagt ótvírætt að hernað-
arstefna Bandaríkjanna, „policy of
strength“ og kalda-stríðsstefna
þeirra hefur beðið úrslitaósigur,
eins og mun koma enn betur í ljós
næstu mánuði. Og þessi ósigur er
svo mikill og auðsær að Bandarík-
in hafa jafnvel ekki séð sér annað
fært en að viðurkenna hann sem
óhagganlega staðreynd, og þá um
leið neyðst til að viðurkenna að
þau séu ekki sterkasta aflið í
heiminum.
(Framhald á 4. síðu).
Á myndinni sjást Bulganin, Krútsjeff og Nehru, við móttökurnar í
Delfí. Það er þjóðlegur siður í Indlandi að fagna vinum sínum með
því að hengja blómsveig eða blómaíesti á hála þeirta.