Verkamaðurinn - 09.11.1956, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 9. nóv. 1956
V7ERKHmflÐUKirm
Ritstjóri: ÞORSTEINN JÓNATANSSON.
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Blaðstjórn: Björn Jónsson, Einar Kristjánsson, Jakob Árnason.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. Sími 1516. Pósthólf 21.
Áskriftarverð 40 krónur árg. Lausasöluverð 1. kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Hver þjóð á siff land
Skuggi ófriðar og ofbeldisverka
hvílir yfir heiminum þessa dag-
ana. Egyptaland og Ungverjaland
eru á hvers manns vörum og allir
friðelskandi íslendingar harma
þá atburði er orðið hafa í þessum
löndum, er þau hafa orðið að þola
ofbeldisárásir af stórveldanna
hálfu.
Það hefur lengi verið sannfær-
ing allra sannra Islendinga, að
hver þjóð, hvort sem hún er smá
eða stór, eigi ein að ráða sínum
málum og ein að jafna þær deil-
ur, sem innan hennar rísa. Þess
vegna hryggjumst við nú yfir
þeim atburðum, sem gerzt hafa.
Við hryggjumst yfir því, að
Bretar og Frakkar skuli ásælast
yfirráð yfir hluta af landi Egypta.
Árásin á Egypta var árás ræn-
ingja, sem einskis svífast til að
ná ránsfeng sínum. Slíkar aðfar-
ir eru á engan hátt réttlætanleg-
ar.
Við hryggjumst einnig yfir
íhlutun Rússa um mál ungversku
þjóðarinnar. Átökin í Ungverja-
landi voru innanríkismál, sem
Ungverja eina varðaði. Þar var
deilt um stefnur og aðferðir við
stjórn ríkisins, og það var Ung-
verja einna að ákveða, hverja
leið þeir teldu heppilegasta og
árangursríkasta fyrir velferð og
hagsæld landsbúa. Það er að vísu
alltaf illt og óheppilegt, þegar
átök um stefnur og aðferðir
verða jafn hatrammar og raunin
var á í Ungverjalandi, en það
veitti samt Rússum enga heimild
eða rétt til afskipta, allra sízt til
að senda her inn í landið og
magna þannig þau átök, sem fyr-
ir voru og úthella blóði saklausra
Ungverja.
Sú von var látin í ljósi hér í
síðasta blaði, að réttar væru þær
fréttir, að rússneski herinn væri
farinn á burt úr Ungverjalandi
og hefði þannig orðið til fyrir-
myndar öðrum þjóðum, sem láta
heri sína sitja önnur lönd. Þessi
von hefur því miður brugðizt, og
er illt til þess að vita, en þeir at-
burðir, sem síðan hafa gerzt, hafa
orðið enn ein sönnim þess ,hver
ólukka erlendur her er, hvar sem
hann setzt að og ófögnuður
hverri þjóð, sem hann verður að
þola.
Það verður alltaf affarasælast
hverri þjóð, að hún fái að búa í
friði að sínu. Það er enginn vinn-
ingur fyrir Egypta að hafa her
Breta eða Frakka í landi sínu og
það eykur á ófriðarhættuna í
heiminum almennt, en bægir
henni ekki frá. Seta franskra
herja í Alsír er Alsírbúum til ills
eins. Brezkur her hefur svo ár-
um skiptir valdið ógnaröld á
Kýpur. Ungverjar hafa orðið að
færa þungar fórnir vegna setu
Rússa þar í landi. Við íslendingar
höfum á öllum sviðum haft skaða
af dvöl hins bandaríska hers í
okkar landi.
Það er sanngjörn krafa og eðli-
leg, að alhr herir erlendra stór-
velda hverfi heim frá þeim lönd-
um, sem þeir hafa tekið sér setu
í og láti af kúgun og yfirgangi
við máttarminni þjóðir. Það
verður ekki einasta öllum hlut-
aðeigandi ríkjum til farsældar og
blessunar, heldur og heiminum
öllum, því að á þann hátt verður
friðurinn bezt tryggður.
Ofbeldi og yfirgangur, mann-
dráp og eyðing eigna, leiða jafn-
an illt af sér.
Samvinna þjóða í milli getur
verið góð og gagnleg, en því að-
eins, að hún byggist á jafnréttis-
grundvelli og gagnkvæmri virð-
ingu fyrir rétti hins aðilans, en
vopnaðar árásir á aðrar þjóðir,
ofbeldi og yfirgangur, manndráp
og eyðing eigna, leiða aðeins illt
af sér og magna hatur og tor-
tryggni milli einstaklinga og
þjóða.
Hver þjóð á að fá að búa í friði
í sínu heimalandi, án allrar er-
lendrar íhlutunar, þannig á
Egyptaland að vera fyrir Egypta,
Ungverjaland fyrir Ungverja og
ísland fyrir íslendinga.
Bleftur á þjóðinni
Allir góðir íslendingar harma
þau illu tíðindi, sem borizt hafa
utan úr heimi síðustu daga og
vikur.
En þó virðast finnast þeir menn
hér á landi, og þeir því miður
nokkuð margir, sem reyna að
nota þá atburði til að æsa til ill-
deila og ofbeldisverka hér heima.
Eru þar fremstir í flokki hinir
reykvísku Heimdellingar, sem
margfrægir eru að endemum. —
Undanfarna daga hafa þeir með
æsingafundum og ólátum á göt-
um úti í Reykjavík reynt að espa
fólk upp og stofna til óspekta.
Þykjast þeir gera þetta í samúð-
arskyni við ungversku þjóðina,
rétt eins og henni væri einhver
bót að skrílslátum á götum
Reykjavíkur, grjótkasti og öðrum
ofbeldisverkum.
Framkoma Heimdallarskrílsins
og þeirra, sem hafa látið hafa sig
til að fylgjast með þeim á æs
ingafundum og til óspekta á göt-
um úti, sannar, að þessir menn
eru ekki að mótmæla neinu of
Bókaskrá Gunnars Hall
Stærsta íslenzka bókaskráin. Merkilegt heimild-
arrit og ómissandi öllum þeim, er bókum safna
beldi, þótt þeir láti svo. Þetta eru
þvert á móti ofbeldisins menn,
illa siðaður lýður, sem einmitt
dáir og dýrkar ofbeldið. Og for-
sprakkar þessa óþverralýðs eru
sömu mennimir og mest dýrkuðu
hið nazistiska ofbeldi á sinni tíð.
Það er einnig vert að taka eftir
bví, að þessir sömu menn látast
ekki veita því neina eftirtekt, að
ofbeldi hafi verið framið í Egypta
landi og þeir hafa aldrei tekið
eftir ofbeldisaðgerðum Breta á
Kýpur eða annars staðar, og þeir
hafa aldrei séð neitt athugavert
við hersetu Bandaríkjamanna ut-
an síns heimalands. Þaö cr að-
eins, þegar Rússar eiga í hlut,
sem þessir menn sjá ofbeldi, og
viðbrögð þeirra eru þau, að sýna
sjálfir ofbeldi, kasta grjóti að
fólki og misþyrma því.
Heimdellingum og forystuliði
Sjálfstæðisflokksins, sem að baki
þeim stendur, væri sæmra að
öskra ekki alveg svona hátt, en
sýna í verki og framkomu, að
þeir vilji sóma sinnar þjóðar og
að þeir mótmæli ofbeldi, hvaðan
sem það kemur og hver sem það
fremur. En sú skrílsmennska og
ofbeldishneigð, sem einkennt
hefur þennan hóp, er blettur á
íslenzku þjóðinni, og það er leitt
til þess að vita, að finnast skuli
þeir menn meðal íslenzkra
menntamanna og í ábyrgðarstöð-
um í þjóðfélaginu, sem láta hafa
sig til að ala á illum hneigðum
þessa ósiðaða lýðs.
\ St jórn Innflutnings-
skrifstofunnar
Samkvæmt bráðabirgðalögum
frá 23. september sl., um breyt-
ingu á lögum nr. 88/ 1953, um
skipan innflutnings- og gjaldeyr-
ismála, fjárfestingarmála o. fl.,
hefu rríkisstjórnin hinn 5. f. m.
skipað þá Guðmund Hjartarson,
forstjóra, og Pétur Pétursson, al-
þingismann, til þess að veita Inn-
flutningsskrifstofunni forstöðu
ásamt þeim forstjórum skrifstof-
unnar sem fyrir voru, þeim Jóni
ívarssyni og dr. Oddi Guðjóns-
syni.
Kirkjan. Messað í Akureyrar-
kirkju næstk. sunnudag kl. 2 e. h.
Sálmar: 223 — 348 — 127 — 346
678. — P. S.
FLASTPOKAR
geta verið hættulegir
Plastpokar eru þægileg ílát og
hentugir til umbúða um ýmsar
vörur, en þeir eru ekki með öllu
hættulausir.
Um miðjan síðasta mánuð varð
plastspoki þannig þriggja ára
barni að bana í Kaupmannahöfn.
Barnið var úti við að leika sér og
þegar móðir þess fór að gæta að
því fann hún það liðið lík. Barnið
hafði dregið poka úr plasti yfir
höfuð sér, og féll hann svo þétt
að höfði bamsins, að það kafnaði.
Engin börn önnur voru nærstödd,
enda óvíst, að þau hefðu áttað
sig á, hver hætta fólst í þessum
leik.
Gunnar Hall hefur um tuttugu
ára skeið verið mjög stórvirkur
um söfnun bóka og blaða og mun
vafalítið, að safn hans sé nú
stærsta safn íslenzkra rita, sem
til er í eins manns eigu.
Gunnar hefur nú samið skrá
um safn sitt og gefið út á prenti.
Er það stór bók, 520 bls. í stóru
broti. Er hún prentuð hér á Ak-
ureyri í Prentsmiðju Björns
Jónssonar.
Bókaskránni er skipt í 7 kafla,
sem nefnast: 1. Aðalskrá, 2. blöð
og tímarit, og fylgir þar skrá um
sögusöfn blaða, 3. leikrit, 4. ridd-
ara- og fomaldarsögur, 5. rímur,
6. þjóðsögur og ævintýri, 7. ævi-
sögur og minningarrit.
Aðalskráin.
í aðalskránni eru taldar allar
þær bækur, sem ekki geta talizt
til nokkurs hinna flokkanna, en
jafnframt er þar vísað til ein-
stakra rita höfunda í hinum flokk
unum. Þá hafa verið dregin sam-
an í heild rit er snerta ýmsa
merka atburði. Mjög margt er
þarna af alls konar tækifæris-
kvæðum. Þar er skrá yfir mikinn
fjölda blaða- og tímaritsgreina á
dönsku, og er mestur hluti þeirra
flokkaður undir Fréttir frá ís-
landi og Sjálfstæðisbarátta ís-
lendinga. Eru í greinum þessum
margar heimildir um sögu tíma-
bilsins 1850—1950.
Leikrit og rímur.
í kaflanum um leikrit er skrá
yfir nær öll leikrit er út hafa
verið gefin á íslenzku. í rímna-
skránni mun tahð nær allt sem
prentað hefur verið af rímum. Er
þama margt rímna sem einungis
hafa verið prentaðar í ljóðmælum
höfunda ,blöðum eða tímaritum.
1480 blöð og tímarit.
Blaða- og tímaritasafn Gunn-
ars Hall mun óefað vera það
stærsta og fullkomnasta í ein-
staklingseign hér. Alls eru í
skránni 1480 blöð og tímarit, og á
Gunnar mestan hluta þeirra.
1 kaflanum um þjóðsögur og
ævintýri er að finna flestar þær
þjóðsögur er út hafa verið gefnar,
svo og skrá yfir ritgerðir um þær.
3400 erfiljóð — 1000 grafskriftir.
í kaflanum um ævisögur og
minningarrit er ekki aðeins skrá
yfir ævisögur, heldur eru þar
einnig minningarrit ýmissa fé-
laga og stofnana.
Skrá er yfir 3400 erfiljóð, en
mörg þeirra munu hvergi hafa
birzt annars staðar, þ. á. m. erfi-
ljóð eftir Matthías. Þar eru t. d.
fjöldi erfiljóða eftir sr. Friðrik
Friðriksson, sem aldrei hefur
gefið út ljóðabók.
Grafskriftir eru um 1000 tals-
ins. Eru þær merkileg heimild
fyrir ætt- og mannfræðinga.
í safni Gunnars eru 6 stór
bindi er hann kallar íslendinga-
bók. Eru það úrklippur með
íninnum er birzt hafa í blöðum
minnu mer birzt hafa í blöðum
og tímaritum. Kemur þetta til
með að ná yfir allt tímabihð frá
því að almenn eftirmæli fóru að
birtast í blöðum, eða frá ca. 1932.
Ómissandi bókasöfnurum.
I formála segir höfundur m. a.:
„Eitt af því, sem eg saknaði mest,
meðan eg vann að bókasöfnun
minni, voru bókarskrár. Enn eru
þeir margir, sem bókum safna og
um bækur vilja fræðast, og má
gera ráð fyrir, að þeir hljóti að
reyna hið sama. Og eru þeir þó
að verr settir, að hinar ágætu
bókaskrár um Fiskesafn munu
nú ófáanlegar með öllu. Til þess
að létta undir með þessum mönn-
um og um leið að gera bókasöfn-
un mína að nokkru leyti gagnlega
öllum almenningi, sem um bæk-
ur vilja fræðast, hef eg ráðizt í að
taka saman og gefa út á prent
bókaskrá þessa, sem hér kemur
fram á sjónarsviðið."
Þarft verk.
Gunnar Hall hefur unnið þarft
verk með samningu og útgáfu
bókaskrárinnar, sem verða mun
öllum bókasöfnurum kærkominn
fengur og t.il mikilla þæginda. —
Hún mun einnig verða mörgum
öðrum þægileg aðstoð til öflimar
heimilda um hin margvíslegustu
efni .Má t. d. benda á, að þar er
að finna skrá um ævisögur, sem
birzt hafa í blöðum og tímaritum,
og getur oft verið gott að geta
flett því upp, hvar er að finna
ævisögu eða æviágrip þessa eða
hins.
Svo sem áður hefur verið get-
ið, er safn Gunnars í ýmsum
greinum hið fullkomnasta, sem til
er hér á landi, og er vonandi, að
það verði varðveitt hér heima á
íslandi um alla framtíð.
Sú hefur að undanförnu orðið
raunin á með mjög mörg hinna
stærstu og vönduðustu einka-
bókasafna íslenzkra, að þau hafa
verið flutt úr landi, ýmist seld
eða gefin til erlendra stofnana.
Er að vísu gott eitt um það að
segja, að víðar en hér heima séu
til góð söfn íslenzkra bóka, en
hvei'gi er þeirra meiri þörf né
meira gagn af þeim en hér. Og
við megum ekki láta það glap-
ræði henda okkur á sama tíma og
við erum að berjast fyrir endur-
heimt Árnasafns, að senda úr
landi síðustu eintök sjaldgæfra
bóka og rita, enda þótt frá síðari
tímum séu og teljist ekki til okk-
ar gullaldarbókmennta. „Það er
fleira matur en feitt kjöt.“
Frá Skákfélagi Akureyrar. —
Haustmót félagsins hefst í Verka
lýðshúsinu næstk. þriðjudags-
kvöld, 13. þ. m. — Keppnisreglur
verða allar þær sömu og á
haustmótinu 1955.