Verkamaðurinn - 03.10.1958, Page 1

VERKflmflÐURinn
KAUPIB
ÞJÓÐVILJANN.
Áskriftarsími á Akur-
eyri 1516.
XLI. árg.
Akureyri, föstudaginn 3. október 1958
33. tbl.
Burt með her erlendra þjóða af
íslandsmiðum og íslandi sjálfu
„Fundur í Verkamaxmafélagi Akureyrarkaupstaðar, hald-
inn miðvikudaginn 1. okt. 1958, lýsir ánægju sinni yfir út-
færslu fiskveiðilandhelginnar í 12 sjómílur. Fundurinn þakk-
ar ríkisstjórn Islands og öðrum þeim, sem frumkvæði áttu í
því máli og heitir á alla landsmenn að standa órjúfandi vörð
uin þetta hfsnauðsynjamál í nútíð og framtíð. Jafnframt
þakkar fundurinn starfsliði landhelgisgæzlunnar fyrir drengi-
lega og ódeiga framgöngu móti hinum brezka herskipa- og
fiskveiðiflota, sem haga sér eins og óvaldir sjóræningjar á Is-
landsmiðum.
Þá ályktar fundurinn ennfremur, að skora á ríkisstjórn og
Alþingi, að efna nú í haust heit sitt um uppsögn herverndar-
samningsins og losa landið undan hersetu Bandaríkjanna, og
lýsa yfir á ný hlutleysi íslands.“ — Einróma samþykkt.
Ekki er það gott hjá Enskum
Áhafnir ensku togaranna, sem ari væri með bilaða vél og hefði
stunda hér ránveiðar í skjóh
vopnavalds, munu farnar að
finna verulega til þess, að illt er
geta ekki leitað hér hafnar, og
herskipafylgdin ekki til ánægju
einnar.
Á mánudagsmorguninn sigldi
eitt brezku herskipanna á togar-
ann Northern Foam og iaskaði
hann svo, að hann varð að hætta
veiðum og halda heim til við-
gerðar. Herskipið var á leið til
að varna því, að eitt varðskip-
anna setti menn um borð í togar-
ann, en flýtti sér svo mjög, að
ekki varð skipið stöðvað fyrr en
það hafði siglt á togarann.
Hér í landi munu fáir hafa
grátið það, þó að þessi togari yrði
fyrir óhappi, og raunar kannski
ekki hver sem var, en sérstak-
lega þykir þó hér hafa komið vel
á vondan, því að þetta er sami
togarinn og mennimir voru settir
um borð í 2. sept., þegar Easte-
bourne kom til skjalanna og tók
varðskipsmennina með valdi úr
togaranum.
í útvarpsfr. í gærkvöldi var
frá því sagt, að um borð í einum
ensku togaranna væri nú stór-
slasaður maður, og að annar tog-
Kína enn utangarðs
Ailsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna er fyrir nokkru setzt á
rökstóla. Á fyrstu dögum þings-
ins kom til atkvæða, hvort ræða
skyldi aðild Kína að samtökun-
um og var það fellt með 40 atkv.
gegn 29, en 12 sátu hjá. Fjöl-
mennustu þjóð jarðarinnar er því
enn haldið utan Sameinuðu þjóð
anna með bolabrögðum.
Fulltrúi íslands var einn
þeirra tólf, sem sátu hjá við
þessa atkvæðagreiðslu ,en full-
trúar allra hinna Norðurland-
anna studdu tillöguna um um-
ræður inn aðild Kína. Tillagan
var flutt af sjö Asíu- og Afríku-
rikjum.
óskað eftir að vera dreginn til
hafnar, en ekkert svar fengið frá
herskipi því, sem átti að vera
honum til verndar. En sú spurn-
ing vaknar, hvað gert verði við
togarann. Það er dýrt og tekur
langan tíma að draga biluð skip
héðan til Bretlands. (Kannski
hann verði bara látinn reka á
land.) Og það eiga margir enskir
togarar eftir að bila hér á miðun-
(Framhald á 4. siðu.)
Verkamenn á Akureyri hafa fengið
sömu kauphækkun og Dagsbrún
_____________/a
Verkamannafélag Akureyrarkaupstaðar samdi
fyrst félaga á grundvelli Dagsbrúnarsamning-
anna - Nýir samningar voru undirritaðir 1.
þ. m. og einróma samþykktir á fundi Verka-
mannafélagsins þá um kvöldið
Hermann tekur sig á
Samkvæmt útvarpsfréttum í
gærkvöldi hefur forsætisráð-
herra tilkynnt ambassador Breta
hér á landi, að ekki verði framar
ieyft, að herskip Breta hér við
land fái að flytja sjúka eða slas*
aða togaramenn til lands, heldur
verði togararnir sjálfir að gera
það. Ennfremur, að ef óskað
verði eftir að fá að setja sjúka
menn af herskipunum í land hér,
verði að færa sönnur á, að þeir
séu raunverulega af herskipun-
um, en ekki af togurunum, og
verði þá ákveðið í hverju ein-
stöku tilfelli, hvort herskipin fái
leyfi til að koma til hafnar hér
eða ekki.
Eftir þessu að dæma ætlar
Hermann ekki að láta það koma
fyrir oftar, að herskipimum verði
leyft að flytja togaramenn til
lands og togararnir verði látnir
frjálsir ferða sinna á meðan. Ber
að vona, að hann banni ekki
heldur töku togaranna, þó að
þeir verði eftirlitslausir um tíma,
vegna fjarveru herskipa.
„Getur „skinnbuxnasími" komið í stað
opinberrar rannsóknar?
1200 smálestir af saltfiski -
300 smálestir af skreið
Strax eftir að Verkamannafélagið Dagsbrún náði nýjum
samningum við atvinnurekendur í fyrri viku og fékk grunn-
kaup félagsmanna sinna hækkað um 9,5%, skrifaði stjóm
Verkamannafélags Akureyrarkaupstaðar atvinnurekendum
hér bréf og óskaði eftir, að samningar félagsins yrðu þegar
teknir til endurskoðunar með það fyrir augum, að kaupgjald
breyttist til samræmis við hina nýju samninga Dagsbrúnar.
Þessarri málaleitan var mætt af skilningi hjá atvinnurekend-
um og eftir nokkrar viðræður vom nýir samningar undirrit-
aðir á miðvikudaginn. Samkvæmt þeim verður kaup í al-
mennri verkamannavinnu hér það sama og á félagssvæði
Dagsbrúnar og tilsvarandi hækkanir á sértöxtum.
Alla stórfurðar á því, að ekki
skuli hafa verið fyrirskipuð op-
inber rannsókn á rekstri Útgerð-
arfélags Akureyringa, og nú virð
ist helzt útséð um, að fyrir því
eigi að hafa, svo langt sem um-
liðið er, síðan upp komst, hvem-
ig var ástatt fjárhagslega.
I Grænlandi er til fyrirbæri,
sem kallað er „skinnbuxnasími“
— það er hið þráðlausa frétta-
samband fólksins — röddin, sem
segir þau tíðindi, sem ekki eiga
að vera hljóðbær. íslenzk hlið-
stæða „skinnbuxnasímans“ græn
lenzka segir ljótar sögur um Út-
gerðarfélag Akureyrhiga. Hermt
', að tólf hundruð smálestir af
saltfiski og 300 smálestir af
skreið hafi ekki komið í leitimar,
og sagt er, að hluti af togara-
farmi, sem seldur var í gúanó,
hafi verið seldur fyrir lítið verð
og verkaður. Matarkostnaður við
Akureyrartogarana var talinn
meiri en til dæmis við Siglu-
fjarðartogarana, svo að miklum
fjárhæðum nam.
Þegar slíkar sögur eru á kreiki,
virðist ekki aðeins full ástæða,
heldur bein skylda, að opinber
rannsókn fari fram, svo að slíkt
verði annað tveggja sannað eða
afsannað. Yfirgengilegt tap á út-
gerðinni, milljónatugir, hefði
raunar eitt átt að nægja til þess,
að rækilegt uppgjör færi fram,
framkvæmt af opmberu frum-
kvæði.“
Framanrituð grein er tekin
orðrétt upp úr blaðinu Frjáls
þjóð, sem út kom hinn 27. f. m.
Það mun vera æði víða, sem Ak-
ureyringar þykja skrítið fólk
fyrir að láta ekki fara fram
rannsókn á hinum dularfullu
málum Útgerðarfélagsins, og það
er dálítið undarlegt líka, að þess
skuli ekki hafa verið krafizt af
opinberri hálfu.
Hver er ástæðan? Það skyldi
þó ekki vera, að einhver dular-
full öfl, en voldug og áhrifamikil
í þessum bæ, standi að baki at-
hafnaleysisins? Ef allt hefur ver-
ið með felldu og í stakasta lagi,
ætti opinber rannsókn ekki að
skaða neinn. Hvað er það, sem
þarf að fela? Hvers vegna líður
mánuður eftir mánuð án þess að
rannsókn hefjist?
Verkamannafélag Akureyrar-
kaupstaðar sagði upp samningum
sínum á síðastliðnu vori, eða 1.
júní eins og önnur verkalýðsfé-
lög, og voru nýir samningar und-
irritaðir í byrjun júlí. Við þá
samningagerð urðu ekki veru-
legar breytingar á kaupi, en
ýmsar breytingar gerðar til lag-
færingar á eldri samningum,
nokkrar tilfærslur milli laima-
flokka og skorið úr vafaatriðum
í samningunum. Voru samning-
arnir með þeim breytingum
framlengdir til 1. des. næstk.
Þegar samningamir þá voru
undirritaðir höfðu ekki orðið al-
mennar kauphækkanir í landinu,
enda þótt mörg félög hefðu sagt
upp samningum. Þá var einnig
talið, að of skammur tími væri
liðinn frá því að efnahagsráð-
stafanir á sl. vori voru gerðar til
þess að séð yrði hver raunin yrði
um framkvæmd þeirra og hversu
miklar verðhækkanir myndi af
þeim leiða. Var af þeim ástæðum
talið óhyggiiegt að semja til
langs tíma, jafnvel þó að fengizt
hefði einhver smávægileg kaup-
hæbkun. Það ráð var því tekið
að semja aðeins til 1. des. og án
kauphækkunar, enda mikils
virði að fá þannig fram þær leið-
! réttingar, sem náðust á samning-
unum.
Almennar kauphækkanir.
Nú er hins vegar séð, að mjög
miklar hækkanir verða á svo til
öllum vörum, sem fólk þarf að
kaupa. Þessar hækkanir eru ým-
ist þegar komnar fram eða koma
á næstunni. Mörg verkalýðsfélög
hafa einnig fengið hækkað kaup
félagsmanna sinna, og það þann-
ig verið almennt viðurkennt, að
óhjákvæmilegt sé, vegna hinna
miklu verðhækkana, að kaup
hækki einnig almennt. Með sigri
Dagsbrúnar í kaupgjaldsbarátt-
unni var að fullu brotinn vam-
arveggur atvinnurekenda gegn
kauphækkunum, og munu flest
verkalýðsfélög krefjast samsvar-
andi hækkana nú þegar eða
jafnótt og samningar þeirra
losna.
Samningar Verkamannafélagsins.
Eins og að framan segir voru
samningar félagsins í sumar gerð
ir til 1. des. n.k., en eftir samn-
inga Dagsbrúnar var þess farið á
leit við atvinnurekendur, að þeir
yrðu nú þegar teknir til endur-
skoðunar, og féllust atvinnurek-
endur á það sjónarmið stjómar
Verkamannafélagsins, að brott
væru fallnar alla rforsendur fyr-
ir því að standa gegn hækkun á
kaupi verkamamna hér, þegar
verkamenn syðra hefðu þegar
fengið slíka hækkirn. Var þeim
einnig á það bent, að ef ekki
fengist nú sama hækkun og hjá
Dagsbrún, yrðu verkamenn hér
að fara fram á meiri hækkun
hinn 1. des., ef þeir hefðu orðið
að búa við lægra kaup í tvo
mánuði.
Breytingar á samningimum
nú urðu litlar aðrar en hin beina
grunnkaupshækkun. Nokkrar
tilíærslur urðu þó milli launa-
flokka og í öllum tilfellum til
hagsbóta fyrir verkamenn hér.
Er þar helzt að geta þess, að
vinna í frystiklefum, sem greidd
hefur verið með almennu kaupi,
verður nú greidd eftir sama taxa
og kola- og saltvinna. Gildir það
einnig um vinnu í frystilestum
skipa. Þetta gildir þó því aðeins,
að unnið sé við þessa vinnu í 4
klst. eða meira. Vinna við stjórn
þungavinnuvéla verður einnig
greidd verulega hærra en verið
hefur. Mun hækkun á þeim taxta
(Framhald á 4. síðu.)