Verkamaðurinn - 25.03.1960, Blaðsíða 4

4
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 25. marz 1960
VÍÐLENT
FÉLAGSSVÆÐI
Þessi mynd þarfnast ekki skýringar. Hún var tekin í Kaupvangs-
stræti á öskudaginn. — Ljósmynd: S. Helgason.
Eru íslendingar hætfulega
skuldugir erlendis?
Því hefur oft verið haldið fram
að undanförnu, að gengislækkun-
in og aðrar ráðstafanir í efna-
hagsmálum, sem gerðar hafa
verið að undanförnu, hafi verið
nauðsynlegar vegna þess, hve
skuldug þjóðin hafi verið orðin
erlendis og að þær skuldir hafi
orðið til vegna of mikillar fjár-
festingar í landinu.
Hverjar voru skuldimar?
Samkvæmt upplýsingum Fjár-
málatíðinda, sem gefin eru út af
hagfræðideild Landsbanka ís-
lands, voru fastar erlendar skuld
ir í árslok 1958 alls kr. 716 millj.
Þar af voru skuldir opinberra að-
ila 587 milljónir, en einkaaðila
kr. 129 milljónir. Þetta svarar til
sem næst 4 þús. kr. skuldar á
hvern mann í landinu og verður
því tæpast haldið fram með rök-
um, að það sé hættulega mikil
KIRKJUKVÖLD
Næsta sunnudagskvöld, kl.
8.30, verður kirkjukvöld í Barna-
skólanum í Glerárhverfi, en slík
kirkjukvöld hafa áður verið
haldin í samkomuhúsinu Skála-
borg og verið mjög vel sótt.
Þetta kirkjukvöld hefst á
ávarpsorðum Hafliða Guð-
mundssonar verkstjóra. Þá syng-
ur kirkjukór Lögmannshlíðar-
sóknar undir stjórn Áskels Jóns-
sonar. Sr. Kristján Róbertsson
flytur erindi, sem hann nefnir
kirkjulíf á Norðurlöndum. Hann
var erlendis á sl. sumri og
kynnti sér þá starfsemi Norður-
landakirknanna,en hann var einn
af íslenzku prestuum, sem sóttu
Norðurlandamót presta í Árós-
um. Eftir erindið verður tví-
söngur. Sýndar verða litskugga-
myndir; myndasamstæða, sem
nefnist unga kirkjan, sr. Pétur
Sigurgeirsson sýnir og gefur
skýringar. Þá verður kórsöngur,
og kvöldinu lýkur með kvik-
myndasýningu, sem Hjörtur
Jónsson skólastjóri annast.
Eins og kunnugt er, þá er fyr-
irhuguð ný kirkja í Glerárhverfi,
og hefur henni þegar verið ætl-
aður staður. Allur ágóði af þessu
kvöldi rennur í orgelsjóð fyrir
þessa kirkju.
skuld. Það mætti þá a. m. k.
segja, að ýmsir einstaklingar og
fyrirtæki, sem skulda hundruð
þúsunda króna væru hættulega
skuldug.
Hver var fjárfestingin?
Fjárfestingin í landinu á und-
anförnum árum hefur verið mjög
mikil, en erlent lánsfé á aðeins
óverulegan þátt í henni. Nægir í
því sambandi að benda á, að fjár-
festingin er talin hafa numið á
árinu 1955 kr. 8860 á hvern íbúa
í landinu, og hefur síðan farið
vaxandi ár frá ári. Erlendu
skuldirnar samanlagðar nema
því ekki helmingi þess, sem var-
ið var til fjárfestingar á þessu
eina ári, 1955, og ekki nema um
það bil tveimur fimmtu af fjár-
festingunni 1958. Það er þess
vegna blekking, að fjárfestingin
á undanförnum árum hafi byggzt
á erlendum lántökum. Hún hefur
einfaldlega byggzt á því að lang-
mestu leyti, að þjóðin hefur get-
að lagt til hliðar talsverðan hluta
þess, sem hún hefúr aflað. Og um
slíka fjárfestingu er aðeíns gott
að segja. Frá hvaða sjónarmiði,
sem litið er, hlýtur hún að telj-
ast æskileg.
Neyzlulán.
Sú fullyrðing stjórnarvalda, að
erlendar skuldir hafi verið orðn-
ar svo miklar og fjárfesting með
erlendu lánsfé, að nauðsynlegt
hafi verið að fella gengið og beita
fleiri aðferðum til að stöðva fjár-
festingu í landinu, er markleysa
ein og alger fjarstæða. Enda
myndu víst fæstir trúa því, að
ríkisstjórnin myndi nú hafa tek-
ið lán erlendis á einu bretti, sem
eru hærri en allar erlendar
skuldir þjóðarinnar voru í árslok
1958, ef hún teldi að skuldirnar
hefðu verið orðnar hættulega
miklar. En það er staðreynd, að
nú hefur ríkisstjórnin samið um
760 milljón króna lántöku er-
lendis. Þessu láni á bara ekki að
verja til fjárfestingar eða neinna
arðbærra framkvæmda heldur
aðeins til neyzlu. Einmitt þess
vegna er nú um hættulega lán-
töku að ræða, en þau lán, sem
fyrir voru, voru ekki hættuleg
afkomu þjóðarinnar. Neyzlulán
Það vakti nokkra eftirtekt á
þingi Sósíalistaflokksins, að þar
var mættur áheyrnarfulltrúi fyr-
ir félag íslenzkra stúdenta í
sósíalistisku löndunum. Hafði
hann komið til landsins gagngert
í þeim erindum að sitja flokks-
þingið til þess síðan að geta
frætt félagssystkini sín um það,
sem þar gerðist og stjórnmála-
baráttuna hér heima almennt. —
Fulltrúi þessi, Hjörleifur Gutt-
ormsson, sem stundar nám í líf-
fræði í Leipzig, ávarpaði þingið
fyrsta daginn, sem það starfaði,
og skýrði þá m. a. frá starfsemi
félags þessa, sem hann mætti
þarna fyrir. Kom þar fram, að
félagssvæðið er mjög víðlent, þar
sem það nær allt frá Austur-
Þýzkalandi til Kína, félagarnir
eru í ýmsum löndum og ýmsum
borgum á öllu þessu svæði. Það
er því ekki auðvelt um funda-
höld, en þess í stað skiptast fé-
lagarnir á bréfum og miðla á
þann hátt milli sín upplýsingum
og setja fram sínar skoðanir
hver við annan. Halda þeir
þannig stöðugu sambandi sín í
milli og fylgjast betur en ella
með því, sem gerist hér heima og
mynda sér ákveðnar skoðanir
um það. Lét Hjörleifur vel af fé-
lagsstarfinu og taldi það koma
að verulegu gagni fyrir þessa
námsmenn, sem margir hverjir
stunda nú nám • víðsfjarri ætt-
jörðinni og hafa takmarkaða
möguleika til að fylgjast til hlýt-
ar með því, sem hér gerist.
Fæstum þingfulltrúum mun
áður hafa verið kunn tilvist
þessa félags og var skýrslu
Hjörleifs um starfsemi þess
mjög vel fagnað. í viðurkenning-
arfskyni fyrir áhuga þessarra
námsmanna ákváðu fulltrúarnir
að skjóta saman fyrir ferðakostn-
aði fulltrúa þeirra á þingið og
safnaðist á skammri stundu næg-
ur farareyrir fyrir hann.
Verðbólgustefnan
Enda þó að gengislækkunin sé
nú komin til framkvæmda svo og
söluskatturinn, þá er ennþá
minnst komið fram af þeim
hækkunum, sem af þessum ráð-
stöfunum hljótast.
En svo sem til að undirstrika
verðbólgustefnu sína hefur ríkis-
stjórnin látið ríkisstofnanirnar
ganga á undan með stórfelldar
hækkanir. Fyrst kom hækkunin
hjá pósti og síma, og nú hafa rík-
iseinkasölurnar stórhækkað sín-
ar vörur, tóbak og áfengi.
Glöggt er hvað þeir vilja, sem
nú sitja í stjórnarráðinu, allt skal
hækka og það heldur fyrr en
seinna.
geta komið þjóðinni í alvarleg
vandræði, en lán til arðbærrar
fjárfestingar gera það ekki. En
sú ríkisstjórn, sem nú situr, skil-
ur víst ekki þetta fremur en
annað.
Þjóðin var ekki hættulega
skuldug erlendis í upphafi þessa
árs, en hún er það kannski í dag.
SAGT OG
BRAGI SIGURJÓNSSON rit-
stjóri „Alþýðumannsins“ er
þckktur að því, að hirða lítt um,
hvort hann segir satt frá eða
lýgur. Nokkur dæmi þessa hafa
að undanförnu verið rakin hér í
blaðinu, en ekki verður hjá því
komizt að bæta ennþá við þá
upptalningu. í síðasta blaði „Al-
þýðum.“ segir hann nokkuð frá
atkvæðagreiðslum á síðasta fundi
bæjarstjórnar Akureyrar, og eins
og fyrri daginn tekst honum illa
að þræða vegi sannleikans. Þann-
ig segir hann t. d„ að Jón B.
Rögnvaldsson hafi setið hjá við
atkvæðagreiðslu um lántöku að
upphæð 1 millj. kr., sem varið
skyldi til byggingar slökkvi-
stöðvarhússins og byggingarinn-
ar við íþróttavöllinn. Þarna lýg-
TOGARARNIR
Aflabrögð hjá togurunum voru
mjög léleg í janúar og febrúar,
en þegar kom fram í marz tók
afli að glæðast og var ágætur um
miðjan mánuðinn. Hann mun nú
eitthvað minni, en þó sæmilegur.
Síðustu landanir eru þessar:
Sléttbakur landaði 10. marz 215
tonnum og aftur 21. marz 183
tonnum.
Kaldbakur landaði 16. marz
259 tonnum.
Harðbakur landaði 18. marz
307 tonnum.
Svalbakur var í viðgerð í
Reykjavík, en er nú kominn á
veiðar, og eru allir Akureyrar-
togararnir nú á veiðum.
Aukinn afli hafði strax mikil
áhrif á atvinnulíf í bænum, og
má segja, ,að atvinnuástand sé nú
gott. Hin góða veðrátta hjálpar
þar einnig til.
Reikningsskekkja?
Við afgreiðslu fjárhagsáætlun-
ar Akureyrarkaupstaðar var gert
ráð fyrir, að tekjur bæjarins af
söluskatti yrðu kr. 2,8 millj. á
ári, og er það einn tuttugasti
hluti af þeim söluskatti, sem
ætlað er að renni til bæjar- og
sveitarfélaganna. Verði höfða-
tölureglunni beitt við skiptingu
þessa skatts kemur þetta heim og
saman.
En mönnum verður á að
spyrja, hvers vegna er þeirri
sömu reglu ekki fylgt, þegar
reiknað er út, hversu mikið
muni þurfa að hækka framlag
bæjarins til Almannatrygging-
anna. Samkvæmt greinargerð
með frumvarpi um breytingar á
Almannatryggingalögunum er
gert ráð fyrir, að gjöld sveitarfé-
laganna til trygginganna hækki
um kr. 6 millj. 230 þús. Ef Akur-
eyri greiðir einn tuttúgasta verða
það 315 þús. kr„ en fjárhagsáætl-
unin gerir aðeins ráð fyrir hækk-
un um 100 þús. kr. Hætt er við,
að þarna sé reikningsskekkja og
áætlunin fái ekki staðizt, og allt
bendir til, að þetta sé aðeins eitt
dæmi af mörgum um það, að
áætlunin sé óvarleg, svo að ekki
sé meira sagt.
SKRIFAÐ
ur Bragi, því að Jón B. Rögn-
valdsson greiddi þessarri tillögu
atkvæði. Eini bæjarfulltrúinn,
sem ekki greiddi tillögunni at-
kvæði, var Árni Jónsson. Enn-
fremur segir Bragi, að Jón Ingi-
marsson hafi greitt fjárhagsáætl-
uninni í heild atkvæði. Þama
lýgur hann enn. Bæði Jón Ingi-
marsson og Jón B. Rögnvaldsson
sátu hjá við atkvæðagreiðslu um
fjárhagsáætlunina í heild. Úti-
lokað er, að Bragi hafi ekki séð,
hvernig atkvæði féllu á bæjar-
stjórnarfundinum ,en hann kærir
sig greinilega ekki um að hafa
það heldur sem satt er.
*
„ÍSLENDINGUR* ræðir á
föstudaginn var um komu af-
ríkanskra siðvæðingarmanna
hingað til bæjarins, og segir m.
a„ að stefna þessi sé mjög út-
breidd í Suður-Afríku og megin-
áherzlu leggi siðvæðingarmenn á
fullkominn heiðarleika og full-
kominn kærleika. En varla verð-
ur sagt, að ástandið í sambúð
hvítra manna og dökkra í Suður-
Afríku beri þess vott, að þar sé
um fullkominn heiðarleika eða
fullkominn kærleika að ræða. Og
ef þessi stefna á einhvern þátt í
því ófremdarástandi, sem nú rík-
ir þar í landi, þá verður áreiðan-
Iega mörgum á að hugsa, að
betra sé að vera án þessarrar
stefnu, ef slíkar eru afleiðingar
hennar. Og kannski mættu sumir
forsprakkar þeirra siðvæðingar-
manna minnast þessarra orða
Krists: Ekki munu allir þeir, sem
segja herra, herra, komast í
himnaríki.
*
SÖLUSKATTSOKRIÐ er nú
orðið að lögum og miklar verð-
hækkanir væntanlegar af völdum
þessa skatts, sem á að tryggja
ríkiskassanum 610 millj. kr. í
tekjur á ári. Blaðið íslendingur
segir 18. þ. m. um söluskattinn:
„Þessi hækkun á söluskattin-
um stendur í beinu sambandi við
afnám tekjuskatts af almennum
launatekjum og framlagi ríkisins
í jöfnunarssjóð sveitarfélaga til
lækkunar á útsvörum. Stjórnar-
andstaðan -heldur því fram, að
hækkun skattsins sé meiri en
nemur lækkun á tekjuskatti og
útsvari hjá meðalfjölskyldu.
Fjármálaráðherra hefur hins
vegar sýnt með tölum, að hjá
vísitölufjölskyldu nemi lækkan-
irnar, sem í móti söluskattinum
koma, um 7—800 krónum um-
fram söluskattshækkunina.“
Hann er snjall reikningsmaður
fjármálaráðherrann. — Lækkun
tekjuskattsins nemur nefnilega
samkvæmt útreikningi „sérfræð-
inganna“ 75 millj. kr. á ári, en
hækkun söluskattsins 456 mill-
jónum. Skattheimtan er aukin
um 381 milljón á ári og samt á
almenningur að hljóta af því
verulegar kjarabætur. Ef Sölvi
Helgason væri nú uppi myndi
hann blikna frammi fyrir reikn-
ingslist fjármálaráðherrans.