Verkamaðurinn - 10.01.1964, Blaðsíða 3

Qall
í
tá
Hvert vœri verðmœti íslenzkra
I
útfiutningsvara fullunninno?
Það er vonum sjaldnar, að
Akureyringar fylli þennan dálk.
Úr þessu verður nú reynt að bæta
og tínum við nú gullkornin úr
syrpum Rósbergs G. Snædal:
Stuðst fram á stafinn.
Hvíli ég fót við feyskinn staf,
finn ei bót á högum.
Margir hljóta undir af
eigin spjótalögum.
Heimsins tál og haldlaus rök
hafa brjálað sinni.
Heyri ég váleg vængjablök
víða í nálægðinni.
Þannig fer ef boðinn ber
bát á sker og kletta:
Næstur hver er sjálfum sér,
svona er nú þetta. —
Veðurlýsing.
Dropasmáar daggir gljá,
drúpa strá á völlum,
þokubláir bólstrar á
brúnaháum fjöllum.
Skuldaskil.
Ekki skulda ég öðrum neitt,
allir guldust tollar.
Þó eru huldir bak við breitt
brosið kuldapollar.
Að veturnóttum.
Hægt ég feta hálan veg,
heldur letjast fætur.
Kuldahretum kvíði ég,
komnar veturnætur.
Sumri töpuð virðast völd,
vetrar sköpuð byrði.
Heyri ég nöpur, nístingsköld
Norðra köpuryrði.
Kvöld við Eyjafjörð.
Fjöllin blána, fagurt kvöld
friðarþrána nærir,
yfir Ránar roðatjöld
rökkurbrána færir.
Vorvisa.
Flykkist hingað fuglaþjóð,
flögrar kringum bæinn
til að syngja ástaróð:
I slendingabraginn.
Staka.
Brekkan strax mér blasti mót,
— brauð til dags í malnum.
Ég er vaxin upp af rót
inn á Faxárdalnum.
Auglýsið
í Verkamanninum.
Alþingismennirnir Fúðvík Jós-
efsson og Björn Jónsson hafa lagt
fram á Alþingi tillögu þá varð-
andi útflutningsiðnað, sem hér fer
á eftir ásamt greinargerð:
TILLAGA TIL ÞINGSÁLYKTUNAR:
Alþingi ólyktar að kjósa 7 manna
milliþinganefnd, sem taki til athug-
unar með hvaða hætti tiltækilegast sé
að koma ó fót nýjum framleiðslu-
greinum útflutningsiðnaðar og hvernig
megi efla þann útflutningsiðnað, sem
fyrir er.
Nefndin athugi sérstaklega þær
framleiðslugreinar, sem miða að
aukinni vinnslu sjóvar- og landbún-
aðarvara. I þeim efnum verði at-
hugað, hvernig hagkvæmast sé að
auka verulega síldarniðurlagningu,
síldarniðursuðu og reykingu sildar.
Einnig verði athugað um byggingu
verksmiðja til framleiðslu ó tilbúnum
fiskréttum. Þó verði einnig gerð at-
hugun ó aukningu ullar- og skinna-
iðnaðar og um kjötiðnað.
Nefndin skal í störfum sínum hafa
nóið samstarf við sérfróða menn um
öll þessi atriði. Að othugunum lokn-
um skal nefndin skila tillögum með
rökstuddi ólitsgerð til Alþingis.
Allur kostnaður af störfum nefnd-
arinnar greiðist úr rikissjóði.
Greinargerð:
Heildarverðmæti útfluttra vara
er nú orðið um 400 milljónir
króna á ári. FFm 90% þessa út-
flutnings eru sj ávarafurðir, en um
10% eru landbúnaðarvörur og
aðrar vörur. Flestar eru þessar út-
flutningsvörur lítið unnar, eða
aðeins hálfunnar.
Oft er um það rætt, að mikil
nauðsyn sé að auka á fjölbreytni
í starfsgreinum þjóðarinnar og
draga á þann hátt úr áhættu, sem
oft vill fylgja einhæfri framleiðslu.
Fítill vafi getur leikið á því, að
eitt nærtækasta og þýðingarmesta
verkefni, sem fyrir liggur að leysa
í atvinnumálum landsins, er að
koma upp fullkomnum útflutn-
ingsiðnaði, sem miði að því að
fullvinna þau hráefni, sem til falla
í landinu.
Útfluttar sjávarafurðir eru nú
sumpart algerlega óunnar, eins og
ísvarinn fiskur, sem út er fluttur
með haus og sporði í fiskiskipun-
um sjálfum, eða hálfunnar vörur,
yfirleitt á fyrsta verkunarstigi,
þ. e. a. s. á því verkunarstigi, að
þær þoli sæmilega óhj ákvæmilega
geymslu, þar til þær koma í mark-
aðslöndin.
Hraðfryst fiskflök þykja mikil
gæðavara. Framleiðsla þeirra er
líka ein af okkar fullkomnustu
og beztu útflutningsframleiðslu-
greinum. En þó verður að játa, að
í rauninni eru hraðfryst fiskflök
aðeins á miðju framleiðslustigi. í
mörgum löndum hafa hin síðari
ár risið upp fiskiðnaðarverksmiðj-
ur, sem fyrst og fremst vinna til-
búna fiskrétti úr hraðfrystum
fiskflökum. í slíkum verksmiðjum
eru fiskflökin bútuð niður í hæfi
legar stærðir, síðan steikt eða soð
in og úr þeim framleiddir ýmiss
konar fiskréttir, svo að segja til-
búnir til neyzlu. Fiskréttir þessir
eru síðan frystir aftur í hæfileg-
um skömmtum í girnilegum um-
búðum og þannig tilbúnir til þess
að hitast upp á pönnu eða í potti,
án allrar frekari matargerðar.
Hér á landi ætti að koma upp
einni eða tveimur slíkum verk-
smiðjum fyrst til reynslu, en síð-
ar mætti koma upp fleiri, ef rétt
þætti.
Síldarframleiðsla hefur vaxið
stórkostlega síðustu árin. Miklar
líkur benda til þess, að hún muni
enn aukast og að reikna megi
með miklum, öruggum, árlegum
síldarafla. Mestöll síldin, sem veið
ist við ísland, er mjög næringar-
rík og góð vara. En nýtingin á
þessari ágætu matvöru er á mjög
lágu stigi. Mikill meiri hluti síld-
araflans fer í mjölverksmiðjur til
framleiðslu á skepnufóðri. Sá
hluti síldaraflans, sem fer í aðra
vinnslu, þ. e. aðallega í söltun og
frystingu, er ekki hálfunninn sem
matvara.
Nauðsynlegt er að stórauka enn
frystingu á síld, enda er aðstaða
til þess þegar fyrir hendi án veru-
legs stofnkostnaðar. Markaðir fyr-
ir frosna síld virðast vera mjög
miklir og hagstæðir.
Framleiðsla á frosinni síld til
útflutnings nemur nú orðið um
30 þús. tonnum á ári, en ætti að
komast upp í 70—80 þús. tonn
fljótlega.
Sú síld, sem nú er flutt út frosin,
fer svo að segja öll í framhalds-
vinnslu í markaðslöndununum.
Þar er síldin reykt, niðursoðin
eða lögð niður í dósir. Hér á
landi þurfum við að koma upp
slíkri vinnslu á síld. Mikill mark-
aður er í mörgum löndum fyrir
reykta síld, ýmist flakaða eða
heilreykta.
Mikill hluti þeirrar saltsíldar,
sem hér er framleidd, er fullverk-
uð erlendis. Þannig munu t. d.
Svíar leggja niður í dósir síld,
sem hér hefur verið söltuð, sem
nemur 100—130 þús. tunnum.
Svíar leggja þó niður í dósir miklu
meira magn af saltsíld, þar sem
þeir kaupa einnig síld af Norð-
mönnum, auk eigin veiði heima-
manna. Með bættri nýtingu síld-
araflans mætti auka útflutnings-
verð síldarafurðanna um mörg
hundruð milljónir króna á hverju
ári.
Þá ber einnig að athuga mögu-
leika á frekari vinnslu fiski- og
síldarmjöls og lýsisframleiðslunn-
ar. Allar eru þessar útflutnings-
vörur okkar unnar fullkomnari
vinnslu erlendis, áður en þær eru
settar á markað.
Auk þeirra tegunda sjávaraf-
urða, sem hér hafa verið nefndar,
eru margar aðrar, sem hentugar
eru til aukinnar vinnslu og auð-
velt er að gera margfalt verðmæt-
ari útflutningsvöru en nú er. Þar
má m. a. nefna humar, rækjur,
ufsa- og karfaflök, síldarhrogn og
þorskhrogn. Humarinn er hægt
að flytja út sem tilreidda vöru og
fá fyrir hann mjög hátt verð.
Síldarhrogn eru mjög eftirsótt
vara, og séu þau fullunnin, er hægt
að fá fyrir þau gífurlega hátt verð.
Hér hefur verið vikið nokkuð
að möguleikum, sem fyrir hendi
eru til þess að gera verðmætari
útflutningsvörur úr sj ávaraflan-
um. Hliðstæðir möguleikar eru
einnig fyrir hendi um aukna
vinnslu ýmissa landbúnaðarvara.
Islenzk ull er eftirsótt gæða-
vara. Úr henni er hægt að
vinna verðmiklar útflutningsvör-
ur. Stefna ber að því, að engin
óunnin ull sé flutt út úr landinu,
en þess í stað komið upp fjöl-
breytilegum ullariðnaði til út-
flutnings.
Hið sama er að segja um gærur
og aðrar skinnavörur. Þær þarf
að vinna sem mest í landinu sjálfu
og auka þannig útflutningsverð-
mæti þeirra.
Kjötiðnað þarf einnig að efla
með tilliti til útflutnings. Margt
bendir til, að finna megi hagstæða
markaði fyrir íslenzkt dilkakjöt í
hentugum smápakkningum eða á
annan hátt sem unna vöru.
Enginn vafi er á því, að hægt
er að auka verðmæti útfluttra
vara um mörg hundruð milljón
króna með aukinni vinnslu. Senni-
lega er auðvelt að tvöfalda út-
flutningsverðmæti þeirrar sjávar-
og landbúnaðarframleiðslu, sem
nú er flutt úr landi hálfunnin eða
algerlega óunnin sem hráefni,
með því að skipuleggja fullvinnslu
þeirrar framleiðslu í sem flestum
greinum. Uppbygging útflutnings-
iðnaðar, sem fyrst og fremst mið-
ast við það að fullvinna þær fram-
leiðsluvörur, sem til eru í land-
inu, hlýtur því að vera eitt af
brýnustu og stærstu verkefnum í
íslenzku atvinnulífi.
Þjóð, sem framleiðir jafnmikið
af fyrsta flokks matvöru og ís-
lendingar gera nú og á slíka
möguleika til aukinnar verð-
mætasköpunar með fullkomnara
vinnslustigi, ætti ekki að hugsa
um fjarskyld og vafasöm verkefni
eins og stóriðjurekstur á vegum
útlendra auðhringa, en snúa sér
þess í stað með einbeitni og áhuga
að því verkefni að margfalda
verðmæti þeirrar framleiðslu, sem
hún hefur þegar aflað og hefur
belri aðstöðu til að fullvinna en
flestar eða allar aðrar þjóðir.
Mikill meiri hluti útflutnings-
vöru landsins nú eru matvörur.
Beynslan hefur sýnt, að matvörur
eru með beztu og öruggustu mark-
aðsvörum. Allt bendir til þess, að
á komandi árum verði fremur rnn
skort á matvörum að ræða í heim-
inum en hið gagnstæða.
Framleiðsla og sala á ýmsum
efnavörum er hins vegar miklu
ótryggari. Orar framfarir í efna-
framleiðslu hafa leitt til tíðra
breytinga og óvissu mn framtíðar-
gildi ýmiss konar efnaframleiðslu.
Það verður t. d. að teljast alls-
endis óvíst, að alúmíníum hafi
eftir einn eða tvo áratugi það
notagildi og verðgildi sem það
hefur nú. Þannig er um fleiri efni.
Stóriðnaður á sviði alúmíníums
eða í öðrum hliðstæðum greinum
í jafnlitlu efnahagskerfi og er hér
á landi gæti því leitt til öryggis-
leysis og hættu. Aukin efling mat-
vælaframleiðslu til útflutnings,
framleiðslu, sem komin væri á
hátt og fullkomið vinnslustig, væri
hins vegar hið öruggasta fyrir
framtíðina.
Með tillögu þessari er lagt til,
að Alþingi kjósi 7 manna milli-
þinganefnd, sem taki til sérstakr-
ar athugunar nauðsynlegar fram-
kvæmdir á þessu sviði. Gert er ráð
fyrir, að nefndin leiti ráða og til-
lagna hjá sérfróðum mönnum um
allt það, sem að gagni má verða
um tillögugerð til þess að hrinda
í framkvæmd eflingu fullkomins
útflutningsiðnaðar. Leggja ber
áherzlu á, að nefndin ljúki sem
fyrst störfum og leggi tillögur sín-
ar um nauðsynlegar ráðstafanir
fyrir Alþingi.
Ábyrgðarmaður:
Þorsteinn Jónatansson.
Prentsmiðja Björns Jónssonar h. f.
Föstudagur 10. janúar 1964
Verkamoðurinn — (3