Verkamaðurinn - 07.08.1964, Blaðsíða 5

VEGURIM
LIGGUR
AUSTUR
Eiðastaður. Lengst til vinstri er „gamli bærinn", hús Póls heitins Hermannssonar. Siðan kemur kirkjan, skóla-
húsin (sumarhótel) og loks hús Þórarins Sveinssonar íþróttakennara.
Óvenju margir leita nú í sum-
ar norður um og austur. Allir
eru að reyna að finna Paradísar-
lund til að dveljast í þessa lang-
þráðu frídaga sína. Vegurinn
liggur austur.
Það er tími Austfjarðanna á
öllum sviðum nú. Síldin vill ekki
aðra staði sjá, og fólkið eltir
hana beint og óbeint. Atvinna er
mikil á fjörðunum og mikil
hreyfing fólks í sambandi við
hana, margir eyða fríunum sín-
um í síld fyrir austan, aðrir
koma að horfa á og hitta vini
og venzlafólk í síldinni og á bát-
unum, sem leggja upp eystra.
En það er ekki í kot vísað að
aka austur, að sunnan norður til
Akureyrar. Við eygjum strax
forsmekk fegurðarinnar hér í
nágrenninu, þá kemur Vaglaskóg
ur, sem er hrein Paradís að búa
í, þótt búast megi við höggormi
þar eins og víðar, a. m. k. um
helgar.
Hægt er að velja um tvær leið-
ir austur þaðan, þ. e. með sjó
Húsavík, Raufarhöfn, Þórshöfn,
Bakkafjörður, Vopnafjörður, en
því miður enn, upp á Hólsfjöll
þaðan. Nú er þó von til að hægt
verði á næstu sumrum að aka
um Hellisheiði úr Vopnafirði og
austur í Jökulsárhlíð, en það er
bæði mikið styttra og ánægju-
legra ferðalag og í beinna sam-
ræmi við þessa ytri leið austur.
Rétt er að geta þess, að Hellis-
heiði mun nú þegar fær jeppum
í þurrviðratíð.
Veg yfir Hálsa, milli Raufar-
hafnar og Þistilfjarðar má kalla
nýjan, og ber sérstaklega að
fagna honum, því Axarfjarðar-
heiði er engin skemmtibraut.
Þetta er ánægjuleg leið austur,
og tiltölulega ný. Margir velja
hana aðra leiðina, fara hring-
inn og fá tvöfalda ánægju af.
En leiðin um Mývatnssveit og
Hólsfjöll gefur þó meir. Aðeins
Mývatnssveitin ein fyllir hug
ferðamannsins djúpri gleði ef
hann er opinn fyrir fegurð og
margbreytileik náttúrunnar. Og
ekki þarf að kvarta, Mývatns-
sveit er yfirfull af ferðafólki. í
tjöldum hvar sem má tjalda, í
gistihúsunum í Reykjahlíð og á
vegunum. Allt morar af mönnum
og mýi. Já, mýið er eini högg-
ormur þessarrar Paradísar.
Einhver samfelldasti akvegur,
sem nefna má hér, er vegurinn
frá Námaskarði og austur í
Möðrudal. Þar má hættulítið
spretta úr spori.
í björtu veðri er þessi leið
einnig mjög eftirsóknarverð,
vegna hinnar miklu öræfafegurð
ar og undarlega djúpu kyrrðar.
Án efa ein fegursta sýn og skil-
ar borgarbúanum endurnærðum,
því hann er óvanur kyrrð á borð
við þá, er andar manni í brjóst
á Öræfum þessum. Eyðibýlin í
„Heiðinni“ eru forvitnileg, og
segja hóflega stóra sögu, sem þó
er enn í fersku minni eldri
manna. Það má segja, að saga
heiðarbýlanna nái fram á okkar
daga. Það er kannski ótrúlegt
að búið hafi verið á Rangalóni,
áfangastað á austurleið, fram
undir stríð. En eyðingin vinnur
hratt. Tún og torfhýsi þola ekki
langa veru án mannshandarinn-
ar, sem ræktar og hlúir.
Jökuldalur býr yfir sínum töfr
um, og mannlíf er þar gott, en
skuggaleg og dimm í tóni er
Jökla og vegurinn varasamur.
Þegar kemur yfir Jökulsá hjá
Fossvöllum, fer enn að vænkast
hagur. Víðlend og fögur héruð
blasa við. Mikið undirlendi og
grösugt, fögur fjallasýn og —
veðurblíða, oft, og er ekki Inn-
hérað næst því að búa við meg-
inlandsveður af byggðum ís-
lands?
Lagarfljót er perla þessarra
byggða og allt með því út og
suður opnast hlið Paradísar
ferðamanna. Frá Egilsstöðum
liggja vegir til allra átta og vandi
er að velja. Annars er óþarft að
fara þaðan. Egilsstaðaskógur er
fögur vin og friðsæl. Gistihús er
á staðnum, en gestum er útilíf
hollast bæði nótt og dag í blíðu
júlídaga. En fáir munu láta und-
an dragast að koma í Hallorms-
staðaskóg, konung íslenzkra
skóga, og bezta vott þess, hvað
maðurinn getur gert til að græða
landið. Þeim er borgið, sem reis-
ir tjald sitt hér. Kvennaskólinn
er einnig gistihús fyrir þá, sem
óska, en skógurinn einn hýsir
alla þá gesti, sem hingað dreym-
ir. Fljótsdalur er höfðingjabyggð
og fegurð hans stór.
Frá Egilsstöðum liggur svo
vegurinn niður á firðina í at-
hafnalíf og ólgu, þar sem blóð
veiðigarpanna er við suðumark
og ungar konur skjóta brosleiftr-
um yfir tunnubarm. Já, vegur-
inn frá Egilsstöðum liggur einn-
ig austur, allt þar til komið er
suður fyrir landið. En hvenær
verður hægt að fara hringinn
allan? Sigrar maðurinn aldrei
hin breiðu fljót?
Þorpið unga á Gálgaási stend-
ur við mót margra vega. Er vel
í sveit sett og á eftir að verða
bær. Skógar, bleikir akrar og
tún. Víðsýni, Lögurinn, gæsirn-
ar, fjöllin fólkið. Hér eru marg-
ar dyr að Paradísarlundum. Hér
er meira að segja hægt að fljúga
beint upp í loftið. Héðan liggur
leiðin gegnum Eiða- og Hjalta-
staða-þinghár til hins afskekkta
og undurfríða Rorgarfjarðar,
handan Dyrfjalla.
Krosshanginn í kiðakirkjsi.
Sumargistihús
Ýmsir þeir, sem áhuga hafa á
ferðamálum, eru nú að átta sig
á því, að ekki er nóg að espa
upp ferðalöngun fólks og selja
því far til hinna og þessarra
staða. Það þarf einnig að sjá
þessu fólki fyrir gistingu og
beina.
Heimavistarskólar í dreifbýl-
inu eru því meir og meir teknir
til starfrækslu sem sumargisti-
hús og fer vel á því, annars
standa þeir auðir og engum nýt-
is á sumur.
Ferðaskrifstofa ríkisins hóf í
sumar rekstur gistihúss í Eiða-
skóla austur, en það er forn og
virðulegur skóli með mikinn og
góðan hýbýlakost. Enda lét fólk
ekki á sér standa, og mun þar
húsfyllir oftast, en hér rúmast
um 100 gestir. Gistihúsið starfar
júlí, ágúst og eitthvað fram í
september. Ráðin var ung og at-
kvæðamikil menntakona úr
Reykjavík til forstöðu, Guðrún
Ásgeirsdóttir.
Eiðar hafa mjög margt til síns
ágætis sem dvalarstaður sumar-
leyfisgesta. Þeir eru vel í sveit
settir, skammt þaðan til hinna
mörgu fögru og forvitnilegu
staða á Austurlandi, sem áður
er getið. Umhverfi staðarins er
heillandi. Þarna skiptast á lágir
ásar og mýrasund eins og víða
á Héraði, gróðurfar er því fjöl-
breytt og gróskumikið, enda hef-
ur Eiðaland verið friðað lengi.
Skógur er þar forn og nýr.
Vatnið kallar menn til sín, bæði
vegna eigin fegurðar og þeirra
silunga, sem þar japla tálknum.
Frá staðnum blikar á Lagarfljót
og hyllir uppi fjallahring mikinn
og seiðandi.
Símstjórinn á Eiðum, Jón Sig-
fússon, mun hafa þessi héruð sér
staklega í huga, í 17. júní kvæði
frá sl. sumri, í þessu erindi, en
Jón er eitt af fáum skáldum aust-
ur þar nú:
Veita auðsæld og unað lífsins
angandi skógarlönd.
Gróandi túnið í græna dalnum
og gjöfull særinn við strönd.
En ofar byggðum í öræfaveldi
er óskaland mörgum kært.
Jökultindurinn heiðum hári
og háfjallaloftið tært.
Já, það er ekki langt út að
Unaósi, út að Héraðsflóa, en hitt
er spordrýgra að leita á vit hinna
miklu og tignarlegu öræfa upp
af Héraði. Snæfell bendir á leið-
ir og einhvers staðar hér á auðn-
unum reika hnarrreist dýr, sem
aðeins verða séð þar á öllu ís-
landi: Hreindýrin. Það er hægt
að fá leigða hesta á Eiðum, ef
fætur manns eða bifreið hrökkva
ekki til.
Eiðastaður er vel hýstur og
þó enn verið að byggja. Þarna
dveljast vetur hvern um 140 nem
endur, svo margir eiga héðan
góðar minningar, sem þeir kjósa
gjarna að rifja upp að sumri til
síðar á æfinni, og dveljast hér í
draumbláma logndaga, þegar sól
brennir Austfjarðaþokuna upp
og hrekur út í hafsauga afgang-
inn. Eftir sólböð í skógarlundi
geta þeir stungið sér í sundlaug-
ina og endurnært kroppinn í
heitu vatninu, þá bíða þeirra vist
leg herbergin til svefns og
drauma. Hér er sannarlega gott
að una eina stund.
Á Eiðum er kirkja forn og
fögur í einfaldleik sínum. Henni
er sérlega vel við haldið og það
er gott að ganga þar inn og tala
við guð sinn. Hér hefur hann
alltaf viðtalstíma, og kirkjan er
ekki læst fyrir þeim, sem erindi
eiga, er það til fyrirmyndar öðr-
um stöðum.
Þarna í Eiðakirkju er ein-
kennilegt kristslíkneski. Hann
hangir hér á krossi sínum í
stærð 5—7 ára barns, og eru
hendur og fætur negldar á kross-
inn, en blóð vætlar úr sárunum.
Þetta er æfafornt listaverk, allt
frá kaþólskum sið og veit raunar
enginn sögu þess, helzt er talið
að það hafi fundizt í felustað
eldri kirkju á Eiðum. Má lofa
þá trúu sál, er á sínum tíma bjarg
aði krosshanga þessum frá eyð-
ingaræði ofstrúar lúthera. Hann
fannst ekki fyrr en heilbrigð skyn
semi hafði svo róað tilfinninga-
brimið, að hann fékk að hanga
óáreittur áfram í húsi guðs, þar
sem hann átti og á sannarlega
heima.
Mér hefur orðið tíðrætt um
Eiða í þessu rabbi, en það er
hvort tveggja, að staðurinn á
það skilið og svo hitt, að hér er
um nýjan gististað að ræða fyr-
ir sumargesti.
Austurland á eftir að ylja
mörgum ferðamanni um hjarta-
rætur. Það býr yfir ríkulegri
fegurð.
Þegar sunnanvindurinn kemur
yfir öræfin, eftir að hafa þerrað
af sér vætuna, sem hann ber að
suðurströnd landsins, á tindum
mikilla fjalla og jökla, og flæðir
yfir Norður- og Austurland, þá
veit maður hvað ísland er, og
enginn gleymir þeim ylmi og yl
sem hann er þrunginn af á þess-
um slóðum. En hann er ekki á
ferðinni á hverjum degi. Og því
kærri, sem hann er sjaldnar á
ferð. k.
Föstudagur 7. ógúst 1964.
Verkamaðurinn (5