Verkamaðurinn - 02.06.1967, Blaðsíða 4

Er íslenzkt þjóðfélag • Ræða Gunnars Ey-
á ógæfubrant? dal við útvarpsum- ræðurnar sl. þriðjudagskvöld
Góðir áheyrendur.
Enginn ísl. kjósandi efast leng
ur um þá rotnun og gjörspillingu
sem nú einkennir þjóðlifið. Það
þjóðfélag sem blasir við ungum
manni í dag, er allt annað en
glæsilegt. Hrammur stjórnmál-
anna nær nú inn á flest svið þjóð
lífsins og má í þeim efnum
minna á þær ramm-pólitísku
embættaveitingar, sem tíðkast
hafa undanfarið. Hæfileikar um
sækjenda eru virtir að vettugi,
í heimi stjórnmálanna eru önn-
ur sjónarmið lögð til grundvall-
ar. Svo virðist sem víðtæk mót-
mæli, svo sem hjá starfsmönnum
Utvegsbankans og allsherj armót-
mæli Hafnfirðinga á sínum tíma,
hafi engin áhrif haft á stjórnar-
völdin.
Heilbrigðismál
Heilbrigðismál hafa mjög ver-
ið til umræðu undanfarna mán-
uði. Augu almennings beindust
skvndikga að þessum mikilvæga
þætti þjóðlífsins, þegar bannað-
ur var í ríkisútvarpinu þáttur,
þar sem rætt var við nokkra
lækna um ástand og horfur í heil
brigðismálmn þjóðarinnar.
En ofbeldi ríkisvaldsins fékk
því ekki afstýrt, að almenningur
fengi vitneskju um það mál og
mun fáa hafa rennt grun í það
óheillaástand, sem þar ríkir.
Svo einkennilega hefur samt
brugðið við, að málgögn ríkis-
stjórnarinnar keppast nú við að
lýsa afrekum sínum á sviði heil-
brigðismála og er ekki laust við
að myndir Morgunbl. af Borgar
sjúkrahúsinu hefðu mátt missa
sín, en á því var byrjað fyrir
tæpum tveim áratugum og er
enn í byggingu.
Menntamál
Á sviði menntamála erum við
langt á eftir því sem þekkist í
nágrannalöndunum. Kennsluhætt
ir hafa allt að því staðið í stað
í áratugi. Málefni Háskóla ís-
lands eru í hinum mesta ólestri.
Þrátt fyrir aukið starfslið og
stóraukna aðsókn að Háskólan-
um, hefur fjöldi þeirra, sem ár-
lega útskrifast með kandidats-
prófi, staðið í stað á síðustu ár-
um. Meiri hluti þeirra, sem hefja
nám við Háskóla íslands flosna
upp án þess að Ijúka prófi. Tann
læknadeildin hefur verið lokuð
vegna húsnæðisskorts. Námslána
kerfið er langtum lakara en í
nágrannalöndunum og má heita
ókleyft fyrir þá, sem komnir
eru með heimili, að stunda nám,
nema í hjáverkum. Að vísu var
nýlega afgreitt lagafrumvarp á
Alþingi um aukin lán námsmönn
um til handa, en felldar voru
breytingartillögur frá Ragnari
Arnalds og fleirum þess efnis,
að mun lengra yrði gengið til
móts við fjárhagserfiðleika stú-
denta.
Á blómatímum einkaframtaks
og viðskiptafrelsis bendir því
margt til þess, að þjóðin sé að
verða félagslega vanþroska.
Reynist það rétt, höfum við
stigið örlagaríkt ógæfuspor.
Fjármálaspilling
Fj ármálaspilling er nú að
verða alvarlegasta átumein þjóð-
félagsins. Skv. síðustu skyndi-
könnun bankanna, er ávísanafals
nú í algleymingi, svo ekkert fær
rönd við reist.
Brjótist unglingur inn í verzl-
un og hafi á brott með sér nokk-
ur hundruð krónur og ef til vill
ögn af sælgæti, er lögreglan send
á vettvang, rannsókn málsins haf
in þegar í stað og ekki hætt fyrr
en óbótamaðurinn er kominn
undir lás og slá. Skattsvik eru
hins vegar litin öðrum augum.
Eru það þó sýnu alvarlegri af-
brot, þar sem um þjófnað á al-
mannafé er að ræða. Lengi vel
skaut skattalögreglan kaupsýslu-
mönnum skelk í bringu, en nú
geta þeir aftur andað léttara, þar
sem starfslið þeirrar stofnunar
hefur sagt upp starfi, vegna ó-
nógra starfsskilyrða.
Svo ömurleg blasir þjóðlífs-
myndin við mörgum ungum
manni, sem nú er að leggja út
í lífið.
Þegar félagslegt öngþveiti og
fjármálaspilling fer saman, er
því ekki að undra, þó sú kynslóð
sem nú vex úr grasi gangi óviss
og hikandi til kosninga.
Atvinnurekendur og
launþegar eiga ekki
heima í sama flokki
Ungt fólk, mótað nýjum hug-
myndum, hugmyndum sem eru í
samræmi við þær geysimiklu
breytingar sem þjóðfélagið og
umheimurinn hefur tekið, hópast
nú inn í Aþlýðubandalagið.
Það var ungt fólk í Danmörku
og Svíþjóð, sem tryggði Axel
Larsen og Hermannson þá glæsi-
legu kosningasigra, sem þeir
unnu í síðustu kosningum.
Sérhvert þjóðfélag byggir
framleiðslu sína á vinnuafli al-
mennings. Atvinnufyrirtæki Is-
lendinga eru flest í eigu einka-
aðila eða samvinnufélaga. Ohjá-
kvæmilega hlýtur að myndast
togstreita milli þeirra, sem fyrir-
tækin reka, og þeirra, sem þar
starfa, milli atvinnurekenda og
launþega. Hver fyrir sig vill bera
sem mest úr býtum, atvinnurek-
andinn fá sem stærstan hluta á-
góðans, og launþegar meiri hlut
deild í hagnaðinum.
Þessar andstæður eru óum-
flýjanlegar og því er fásinna, að
atvinnurekendur og launþegar
eigi heima í einum og sama
flokki. En önnur staðreynd blas-
ir við í ísl. stjórnmálum.
Sjálfstæðisflokkurinn, höfuð-
vígi heildsala og atvinnurekenda
er borinn uppi af launþegum.
Ekki þarf miklar vangaveltur
til að sjá, hver hefur töglin og
haldirnar í þeim herbúðum..
Sömu sögu er að segja um
Framsóknarflokkinn, sem er mál
svari og verndari SÍS, stærsta
atvinnurekanda á Islandi.
Höfuðnauðsyn er því fyrir
launþega að standa saman í ein-
um flokki og sá flokkur hlýtur
að vera hinn eini sanni launþega
flokkur, Alþýðu’bandalagið.
Sjóndeildarhringurinn
stækkar
í heimsstyr j öldinni síðari
urðu þáttaskil í sögu landsins.
Þá var ísland skyndilega hrifið
inn í hringiðu heimsviðburð-
anna.
Á síðari árum hefur hinum
smærri þjóðum aukist styrkur á
alþjóðavettvangi. Atburði, sem
eiga sér stað hinu megin á hnett-
inum, getur nú fjöldi lands-
manna séð á sjónvarpsskermin-
um í stofunni heima hjá sér.
Þessi þróun hefur gert ungt fólk
meira aiþjóðasinnað en áður,
sjóndeildathringurinn hefur
stækkað.
1 ' • • I ' , ' •
NATO og Viet-Nam
Algengt er að heyra þeim full
yrðingum fleygt fram, að stríðið
í Viet-Nam komi íslendingum
ekki við, þeir hafi naumast rétt
til að taka afstöðu. Ef til vill er
það kaldhæðni örlaganna, að
þeir, sem hæst hrópuðu í Ung-
verjalandsuppreisninni 1956,
þegja nú þunnu hljóði. Þess
konar frelsisvini virðist það eitt
skipta máli, hver á byssunni
heldur.
Þeirri staðreynd verður ekki
hnekkt, að forysturíki Nator
Bandaríkin, er að fremja þjóð-
armorð í'S.A.-Asíu og það er
ekki Bandaríkjunum að þakka,
að fleiri Nata-þjóðir hafa ekki
flækst inn í þann harmleik.
Ut'anríkisstefna mótuð
af hlýðnisafstöðu
Alþýðuflokkurinn hefur hald-
ið uppi forystu, eða öllu heldur
forystuleysi, á sviði utanríkis-
mála. Utanríkisstefna íslendinga
er lítið annað en túlkun á sjón-
armiðum Bandaríkjanna. Nær-
tækasta dæmið er aðild Kína að
S. Þ. Þar sviku íslendingar nor-
ræna samstöðu og greiddu sjón-
armiðum verndarengla sinna í
vestri atkvæði sitt.
Ekki var leitað eftir skoðun
Alþingis á þessu mikilvæga máli,
enda er aðild Kína að S. Þ. löngu
orðið einkamál utanríkisráð-
herra. Krafa ungs fólks í dag er
því íslenzk utanríkisstefna.
Atlantshafsbandalagið hefur
það á stefnuskrá sinni að vernda
frelsi og lýðræði aðildarríkj-
anna. Fyrir skömmu hrifsaði
herinn í Grikklandi völdin í sín-
ar hendur, frelsi og lýðræði er
þar nú fótum troðið. Við Atlants
hafsbandalaginu blasti nú ærið
verkefni, en hvað skeði? Horn-
Steinn frelsisins brást, enda er
það augljóst, að viss öfl innan
Nato voru síður en svo mótfall-
in þessum atburðum, þar sem
vinstri öflin í Grikklandi voru
orðin hættulega öflug.
Allir ísl. stjórnmálaflokkar,
að Alþýðubandal. undanskildu,
hafa aðild ísl. að Atlantsfaafs-
bandalaginu á stefnuskrá sinni.
Yfir 20% af utanríkisviðskipt
um íslendinga eru við Austur-
Evrópu-löndin og hljótum við
að vilja í hvívetna vinsamleg
samskipti við þær þjóðir, þótt
þær búi ekki við sama hagkerfi
og við. Leiðin til vinsamlegra
samskipta er ekki sú að standa
gráir fyrir járnum andspænis
þeim í hernaðarbandalagi.
Frakkar hafa nú sagt skilið við
Nato og tekið upp aukin sam-
skipti við Augtur-Evrópu. Er
ekki að sjá, að með því hafi
heimsfriðnum verið stefnt í
voða, heldur fremur hið gagn-
stæða.
I kjölfar aðildar okkar að
Nato fylgir erlendur her á sl.
grund. Varnarmáttur setuliðsins
er hverfandi lítill, þar sem vopn
þau sem notuð yrðu í styrjöld
milli stórveldanna eru langtum
stórvirkari en svo, að frelsarar
okkar í Keflavík fái við þau ráð-
ið. Tilvist hernaðarmannvirkja
á ísl. grhnd yrði til þess að land-
ið yrði skotmark tortýmingareld
flauga ef til stórstyrj aldar drægi.
Hiutleysi í deilum stórveldanna
væri því eina leiðin til að sleppa
við slíkar hörmungar.
Á ísland ófram að vera
í hernaðarbandalagi?
Oteljandi eru þau vandamál,
sem leiða af sambúð smáþjóðar
við erlent herlið. Má t. d. nefna
hina ósvífnu árás á íslenzkt
menningarlíf, þegar ríkisstjórnin
hleypti hermannasjónvarpi yfir
mikinn hluta þjóðarinnar. Póli-
tísks hlutleysis er krafist af rík-
isútvarpinu, en hver spyr um
hlutleysi dáta-sjónvarpsins?
Þannig mætti lengi spyrja, en
mikið faefur verið rætt um mál-
ið og ritað og rek ég ekki þá
sögu hér.
Hæstvirtir kjósendur. Samn-
ingurinn við Nato er útrunninn
1969. Það verður því væntan-
lega á næsta kj örtímabili, sem A1
þingi tekur um það ákvörðun,
hvort hann verður framlengdur
eða ekki. Minnist þess við kjör-
borðið, hvort það er vilji ykkar
að ísland verði áfram í hernað-
arbandalagi, sem beint er gegn
■Austur-Evrópu, hvort það er
vilji ykkar, að íslendingar standi
við hlið Bandaríkjanna meðan
þau fremja þjóðarmorð í Yiet-
Nam. Minnist þess, að hinu svo-
kallaða þriðja afli í heiminum
vex stöðugt styrkur. Það eru hin
ar hlutlausu þjóðir, sem standa
utan við deilur stórveldanna, afl
friðarins.
X G
4) Verkamaðurinn
Föstudagur 2. júní 1967.