Verkamaðurinn - 24.11.1967, Blaðsíða 4

A þingi Alþýðusambands Norðurlands, sem haldið var
á Siglufirði fyrir mánuði síðan, flutti Björn Jónsson mjög
ýtarlega og fróðlega framsöguræðu um kjaramálin. Þar
rakti hann gang kjarabaráttu verkalýðsfélaganna síðustu
árin og sýndi fram á með greinilegum dæmum, hve hald-
lausar þær fullyrðingar ráðherra og ýmissa annarra aðila
eru, að launafólk hafi á liðnum árum fengið í sinn hlut
meira en því hafi borið af aukningu þjóðartekna, og
hver fjarstæða það er, að skerða beri umsamin kjör til að
bjarga ríkiskassanum.
Ræða þessi vakti að verðleikum mikla eftirtekt þing-
fulltrúa, og hafa nokkrir þeirra síðan óskað eftir því, að
hún yrði þirt hér í Verkamanninum. En hvorttveggja er,
að rúm blaðsins hefur verið mjög takmarkað að undanförnu
og ræðan var löng, svo að ekki hefur reynzt unnt að hirta
hana. En nú hefur Angantýr Einarsson, sem var þingritari,
gert útdrátt úr ræðunni, dregið saman í styttra mál, megin-
efni hennar, og fer það hér á eftir.
Vert er að benda á, að þótt kjaraskerðingartillögur ríkis-
stjórnarinnar, sem fram komu um miðjan október, séu þessa
dagana eitthvað að breyta um mynd, þá er ræða Björns í
fullu gildi og ekki minni ástæða en áður til að gæta sín á
blekkingaleik ríkisstjórnarinnar:
í upphafi ræðu sinnar sagði
Björn, að umræður um kjaramál
hlytu að snúast um núverandi
ástand og horfur og sérstaklega
efnahagsaðgerðir ríkisst j órnar-
innar. Hann rakti síðan það,
sem gerzt hefur í samningamál-
um verkafólks frá síðasta þingi
og tók síöan fyrir eftirtaldar
fullyrðingar stj órnarsinna:
1) Að launafólk hafi fengið
meira en því bar af þjóðar-
tekjuaukningu síöustu ára.
2) Að svo hart hafi verið að
gengið, að atvinnureksturinn
hafi ekki getað safnað sjóð-
um og að launafólk verði að
taka á sig allar byrðar vegna
verðfallsins, engir aðrir hafi
neitt til að borga með.
3) Að stórfelld kjaraskerðing
(vegna þarfa ríkissjóðs) sé
forsenda þess, að komizt
verði hjá atvinnuleysi.
Þessar fullyrðingar eru studd-
ar með margháttuðum talna-
brellum (Gylfa Þ.) og grunn-
hyggnislegum og röngum hug-
myndum um hvernig vandi þjóð-
félagsins verði leysur.
Þá sýndi Björn fram á hvað
gerzt hefur í þróun kaupmáttar
tímakaups 1959—1967 á sama
tíma og vísitala þjóðartekna á
mann hefur hækkað úr 100 í
a. m. k. 130—140. Eftirfarandi
tafla sýnir vísitölu kaupmáttar
dagvinnukaups og eru þá með-
reiknaðar taxtatilfærslur, viku-
kaupsgreiðslur, aldurshækkanir
og stytting vinnuviku.
Deilan er örlagarík
2) Sóun og hirðuleysi' um hag-
kvæmni.
3) Arðrán milliliða og brask-
ara.
4) Sístækkandi verzlunar-, við-
skipta- og þjónustubákn.
Björn vék síöan að umtalinu
um verðfall og veiðibrest en
eftirfarandi tölur sýna athyglis-
verðar staðreyndir um hvort
tveggja:
lægst iaunuðu í þjóðfélaginu,
ekki þó til að bjarga atvinnu-
vegunum, heldur til að koma í
veg fyrir hugsanlegan halla á
ríkiskassanum. Það liggja engin
rök fyrir því, að grípa þurfi til
þessara ráða til að komast hjá
halla á ríkisbúskapnum og svo
gæti hæglega komið upp á disk-
inn, að ríkisstjórnin sæi ástæðu
Meðolverð ó sex mikilvægum útflutiingsvörum:
1961 1967 jan.—júrií.
Kjarabreytingar, sem orðið
hafa á þessu tímabili og ekki
eru reiknaðar með í töflunni
eru þessar:
1) Ósamningsbundnar yfirborg-
anir.
2) Aukin ákvæðisvinna.
3) Tekjur vegna aukinnar yfir-
vinnu.
4) Launajöfnuður karla og
kvenna.
Þessar kjarabreytingar hafa á
tímabilinu aukið hlut verkafólks
úr þjóðartekjum, en þrír fyrstu
liðirnir eru ótryggir að varan-
leika og hafa hverfandi áhrif á
þessu ári.
Þessar staðreyndir sýna, að
verkamenn hafa ekki fengið
neitt og jafnvel minna en ekki
neitt í samningsbundnum
greiðslum fyrir dagvinnu úr
auknum þjóðartekjum.
Varðandi aðra fullyrðinguna,
þá að launafólk hafi gengið svo
hart að atvinnurekstri, einkan-
lega útflutningsatvinnuvegunum,
að ekkert hafi verið hægt að
leggja þar til hliðar og sjóðir
myndaöir sagði Björn að því
færi víðs fjarri. Þegar hefur ver-
ið sýnt fram á, að launafólk hef-
ur ekkert fengið í sinn hlut af
verulega auknum þjóðartekjum.
Ef atvinnurekendur hafa ekki
myndað sjóði, þá er það vegna
þess að gróðinn hefur horfið :
1) Hömlulausa og skipulags-
lausa fjárfestingu.
Saltfiskur
Saltf. óverk,
Fryst flök
Saltsíld
Síldarmjöl
Síldarlýsi
hvert kg. 20.53 ka
— — 11.22 —
— — 16.88 -
_ _ 9.84 —
— — 5.62 —
_ _ 5.44 —
28.53 kr.
19.03 —
22.54 —
12.88 —
6.46 —
6.21 —
Hœsta meðalv.
28.53 kr.
19.03 —
25.87 —
13.78 —
7.59 —
8.25 —
Taflan sýnir, að verð á út-
fiutningsvörum okkar er mjög
hagstætt, þó að það sé ekki í öll-
um greinum eins hátt og það
hefur hæst komizt.
til þess að leggja enn aðrar á-
lögur á landsmenn á næstunni til
bjargar atvinnuvegunum.
Verðsveiflurnar niður á við
en hún er áreiðanlega meiri en
4°/ en það er sú prósentutala,
sem reikna má með að þjóðar-
tekjur 1967 skerðist um. Þegar
það er haft í huga er fyrirhug-
að kjararán ríkisstjórnarinnar
ósvífni, sem verkalýðssamtökin
geta ekki liðið og öll rök mæla
með því, að í stað þess að kjör
Aflamagn í þúsundum tonna og vc ðmæti í milljónum króna:
1961 1966 Aukn. í '/< > 1966 j. hl. 1967 f. hl. Aukn. í
Þorskur 196.3 160.6 ~ 18
Síld 153.4 90.0 —j— 35
Annar fiskur 181.3 169.4 -S- 6
Heildarafli 709.9 L.238.4 74.5 531.0 429.0 -H 19
Útflutningsverðmæti 3.074.7 6.046.9 96.7
Taflan sýnir, að aflinn fyrri
hluta árs 1967 er nokkru minni
en fyrra hluta ársins 1966, sem
var metár að aflabrögðum og
hagstæðu verði á útflutningsvör-
um okkar. Það ber að athuga,
að árið 1967 er ekki liöið a
enda, en þó má reikna með að
afli verði talsvert minni en 1966
og sú fullyrðing e.t.v. ekki fjarri
að útflutningsverðmæti minnki
um 1500 millj. króna frá því
ári. Hins vegar verður að hafa
í huga, að fyrirsjáanlegt er, bæði
afli og verðmæti verður mun
hærra en t. d. 1961. Þannig er
sýnilegt, að bæði verðlækkun og
veiðibrestur sá, er nota á sem
röksemd fyrir stórhækkuðum á-
lögum vegna þarfa ríkissjóðs er
ekki öllu meiri en sveiflur, sem
alltaf verður að búast við í at-
vinnuvegum okkar. Óhugsandi
er, að slíkar sveiflur eigi að
verka samstundis til lækkunar á
kaupi, enda ætti þá kaup líka að
fyrri hluta árs 1967 hafa þegar
verkað á kjörin í:
1) Minni atvinnu — minni yfir-
vinnu — lægra meöaltíma-
kaupi.
2) Minni yfirborgunurn.
3) Minni aflahlut.
Kjararýrnunin af þessum sök-
um hefur ekki verið reiknuð út,
verkafólks verði nú skert, eigi
launafólk nú að beita samtaka-
mætti sínum til að hækka kaup
sitt og bæta kjör sín.
Næst vék Björn að ráðstöfun-
um ríkisstjórnarinnar, en þær
fela í sér l* 1 2 3/} launaskerðingu til
viðbótar þeirri, sem áður er get-
ið. Ráðstafanirnar eru þessar:
1. Afnám niðurgreiðslna........................... 410 millj. kr.
2. Eignarskattsálagning ........................... 62 — —
3. Farmiðaskattur ................................. 60 — —
4. Verðhækkun á tóbaki og áfengi................... 60 — —
5. Hækkun iðgjalda til almannatrygginga ........... 63 — —
6. Hækkun sjúkrasaml.gj. og dagp. á sjúkrahúsum 40 — —
7. Hækkun á gjöldum pósts, síma og útvarps .... 60 — —
Samtals 755 millj. kr.
Jafnframt er gert ráð fyrir að
engar verðlagsbætur komi á
laun. I þessu sambandi benti
Björn á þann hráskinnaleik, sem
leikinn er með vísitöluna. Það
fælu í sér mikla kjaraskerðingu
fyrir þá verst settu, en litla fyrir
þá, sem betur mega og væru því
frekleg árás gegn hinum fátæk-
ustu. Sem dæmi má nefna, að
Almenn vinna: Fiskvinna: Hafnarvinna: hækka um leið og verð hækkar er ódýrara að greiöa niður hvert mjólkurlítrinn hækkar um 2 kr.,
1959 100 100 100 á framleiðsluvörum okkar, en vísitölustig af gömlu vísitölunni útgjöld fjölskyldu, sem kaupir
1960 91 91 91 svo hefur ekki orðið eins og all- og við hana er miðað, meðan að jafnaði 6 ltr. á dag verða þá
1961 85 85 85 ir vita. greitt er niður. Nýja vísitalan vegna þess eins yfir árið: 6 ltr. x
1962 84 84 85 En nú ætlar ríkisstjórnin að gefur svo minni hækkun á laun 2 kr. x 365 dagar = 4380 kr.
1963 85 85 87 nota tækifærið um leið og verð fyrir verðhækkun á nauðsynja- eða rúm tveggja vikna verka-
1964 86 88 92 á útflutningi íslendinga sígur vörum, hana á að nota, þegar mannalaun fyrir dagvinnu.
1965 93 95 100 aðeins niður fyrir það, sem það vísitöluuppbót kemst á aftur. Nú, sagði Björn eru málin
1966 97 100 107 hefur allra hæst komizt, til að Björn sagÖi síðan, að efna- komin á það sig vegna mótmæla
1967 100 102,5 112,5 leggja óbærilegar álögur á þá hagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar Framh. á 6. síðu.
4) Verkamaðurinn
Föstudogur 24. nóvember 1967