Vínland - 01.01.1905, Page 5

hafa hér í landi, rita fáir neitt sem teljandi só
á íslenzku, og aðai-orsökin til þess er sú að
p>eir hafa aldrei lært að skrifa móðurmál sitt
og geta pví ekki gert p>að p>6 peir vilji; p>ess
vegna ber svo lítið á p>eim í ritstörfum Vest-
ur-íslendinga, að varla getur heitið að þeir
geri J^ar varfc við sig. t>að eru einnig margir
skynsamir alp>yðumenn meðal Vestur-íslend-
inga, sem sjaldan rita,vegna p>ess p>eir treysta
sjálfum sér miður en skyldi, og sumir p>eirra
skrifa aldrei í blöð vor eða tímarit. En f>að
er meðfram áhugaleysi p>essara manna á ís-
lenzkum málefnum, sem veldur f>ví, að p>eir
láta of sjaldan til sínheyra opinberlega. En
J>ví meira svigrúm er peim lieimskingjum
gefið, sem sífelt eru reiðubúnir að skrifa um
hvað eina. t>að er [>ví rangt að gefa blöðum
vorum eingöngu sök á pví, að J>au hafa stund-
um meðferðis.rusl og 6[>verra; [>au geta varla
hjá f>ví komist að ílytja sumt af [>ví, vegna
J>ess að pieim byðst ógrynni af p)ess háttar
varningi en miklu rninna af góðri vöru, og
J>að, sem mest vald heíir á rithætti Vestur-
íslendinga, hlytur að birtastí blöðum peirra,
livcrt heldur [>að er ilt eða gott, [>ví [>að er
hið fyrsta og fremsta ætlunarverk peirra að
flytja skoðanir almennings og syna almennan
hugsunarhátt. En pó er sérstök ástæða fyrir
blöð vor að vera vandari að ritthætti en pau
hafa lengstum verið, af pví að pað, sem Ijótt
er og heimslculegt i íslenzkum rithætti liér
vestra, synir sjaldan eða aldrei neitt, sem á
rót f hugsunarhætti og skoðunum pjóðflokks
vors, en lysir að eins hugtirfari [>eirra manna,
er J>essháttar skrifa, ogpeir menn eru, sumir
hverjir, efalaust hinir ópörfustu og hvemleið-
ustu, sem til eru í pjóðfélagi Vestur-ís-
lendinga.
Jólamatur.
Eg söng i>ar út öll jól
á ermabættum kjól;
heyrðist mitt garg og gói
gegnum hann Tindastól.
Alþýðuvísa.
Mikið hafa pau kveðið pessi jól, skáldin
okkar, og að líkindum fá {>au mikiðhrós fvrir
lcveðskap sinn. I>að má varla minna vera en
áheyrendurnir láti J>eim í ljós ánægju sína,
klapipi saman lófunum og J>akki fyrir skemt-
anina, J>ví margthafa ]>au sungið, sem gainan
er að. Sá maður á víst fáar næmar tilfinn-
ingar í hjarta sínu, sern ekki getur fundið til,
er hann heyrir sungnar vísur eins og J>essa;
svo vér nefnum eitt dæmi:
„Þið voruðmér skínandi skjaldbaka, jól,
vír skammdegishaíinu veidd,
J>ví skelin hin gljá-fagra skcin eins og sól
frá skrvíðdölum ljósheima seydd.
Og flsksins—J-ess nýnæmis—neytti eg vel
og nægtirnar krýndu þann dag.
En nví hafa tröll burtu tekið þá skel
og týnt er mér borðsöngva lag“*).
Tarna eru engin smáræðis tilj>rif, og ekki
*) “Jólablað Freyju“ bls. 97.
trúum vér öðru en peirhætti nú að derrasig,
piltarnir, sem bera skáldunum okkar J>að á
bryn, að pau hafi ekki frumlegar hugmyndir
að bjóða. E>að er reyndar ekki ólílclegt að
einhvern tín>a í fyrndinni hafi einhver sagt,
að skjaldbaka væri fiskur, ogsú hugmynd sé
Þvf ekki alveg glæny; en hitt porum vér
næstum að fullyrða, að aldrei hafi nokkrum
lifandi manni, fyr en pessu skáldi, dottið í
hug að búa til skjaldböku úr jólunum og
breyta svo peirri skepnu í fisk. Til pess mun
purfa feikifegt ímyndunarafi. Að minsta
kosti mun peim fáu Vestur-íslendingum, sem
ekki eru skáld, virðast pað hreinasta k r a f t a-
v e r k .
En auðvitað er pað ekki tiltökumál, pó
pað skáld tyni borðsöngvalaginu, sem leggur
pað í vana sinn að éta fiskinn af jólunun: í
skjaldböku líki, J>ó ekki liefðu J>ar á ofan
bæzt pau bysn, að „skelin hin gljá-fagra“
lenti í trölla höndum.
------------■«»»-—e- <n ii---------
Jólablað Heimskringlu erpryðisvel prent-
að petta ár. E>að blað hefirnv'i um nokkurár
vandað útgáfu Jóiablaðsins eftir beztu íöng-
um og J>að hefir tekist betur nú en nokkru
sinni áður og allur frágangur á ytri búningi
er hinn smekklegasti. Sama er að segja um
Jólablað Freyju, pað er fallega frá J>ví geng-
ið, pó í smærri stíl sö en Heimskringlu. Sú
fegurðartilfinning, sem lysir sér í frágangi
pessara blaða, er mikilsvirði pó elcki sé nema
einu sinni á ári til að byrja með. Með tím-
anum getur pað haft víðtækari og varanlegri
áhrif á fegurðarsmekk í blaðamensku Vestur-
Islendinga, og vér óskum pess að blöð pessi
geti haldið áfram uppteknum hætti, og láti
sérant um fegurð og vandverkni framvegis,
ekki að eins á jólunum heldur einnig hvers-
dagslega.
Um efni J>essara blaða nennum vér ekki
að dæma, pví J>að er að mestu leyti skáld-
ska >ur eftir marga höfunda, og mundi pví
verða langt mál ef ritaður væridómur um pá
alla. En eftir pví sem oss er kunnugt munu
fáir hafa orðið mjög hrifnir af Ijóðunum, en
inörgum inun pykja mikið varið í smásögurn:
ar eftir G. A. Dalmann, einkum pá, sem er í
Heimskringlu. Að voruin dómi eru J>etta pó
ekki bey.tu sögurnar, sem herra Dalmann hef-
ir ritað.
----------—uUS^>-• 'igf' ----------
Eitir þeim atburðum að dæma, ergerst liafa í
Pótursborg þs«3a síðustu daga, er voðaleg upp-
reist hafin á Rússlandi. Friðsamlegum kröfum
þjóðarinnar var svarað með grimdarfullu áhlaupi
af hermönnum keisarans á vopnlausa verkamenn,
og þjóðiij er nví öll risin öndverð gegn stjórninni
og keisaranum, og mun að líkindum ekki leggja
niður vopnin fyr eu lmn hefir rekið harðstjóraoa
af liöndum sér. >
Enn heflr ekki frézt að uppreist sé hafln í nein-
ura bæ á Rússlandi nema Pétursborg, þess verður
þó varla langt að bíða, að öll þjóðin grípitil vopna,
ef hcrvaldinu í höfnðstaðnum tekst ekki bráðlega
að bæla niður alla borgarbúa. En alt bendir til
þess, að nú sé að byrja nýtt tímabil í sögu Rússa,
og flestir munu óska að það verði þeim til lieilla.
Frétta Pistill.
(Frá fréttaritara ,,Vínlands“.).
VIINNEOTA, MINN., JAN. 1905.
Tíðarfarið er hið ákjósanlegasta. Kuldar
engir komnir enn svo teljandi sé á þessurn vetri.
Að undanteknum tveimur dögum milli jóla og ný-
árs og nokkrum dögum rétt fyrir miðjan þennan
mánuð, hefir ávalt verið bliðviðri; snjór næstum
enginn og ekkert sleðafæri enn.
Eftir nýárið fóru, auk námsmanna þeirra, sem
verið höfðu þar fyrir jólin, tveir nýir nemendur
héðan úr grendinni til skólans í 8t. Peter, þeir
Eyjólfur Swanson ogEyjólfur Snædal. Til Minne-
apolis fór til náms, auk þeirra, sem þar eru á há-
skólanum, Oli Anderson frá Minneota.
Seint í síðastl. mánuði voru gefin saman í
lijónaband hér í Minneota Sigfús Peterson og
Halldóra Sigurðsson. Brúðguminn er félagi P.
P. Jökulls byggingarmeistara og sonur Sigllnns
Péturssonar frá Hákonarstöðum. Brúðurin er
dóttir Guðjóns Sigurðssonar, er búið hefir í Lincoln
county. Ungu lijónin liafa reist bú í Minneota.
8. þ. m. andaðist að lieimili Guðjóns ísfelds í
Lincoln countyf ekkjan Hólmfríður Sigurðardótt-
ia, 69 ára að aldri. Hún var jarðsunginn 11. þ. m.
14. þ. m. kom Eá harmur fyrir íslendinga í
þessum bæ, að sjáá bak einum sínum allra mann-
vænlegasta" og bezta unga manni,Pétri Péturssyni,
Jökulls. Hann var á 22. aldurs ári, manna gerfi-
Iegastur og þjóðhaga smiður, svo sem faðir hans,
og hafði stundað húsasmíði rneð föður sínum og
þeim félögurn um nokkur ár. Pétur sál. var fyrir-
mynd ungra manna: hreinhjartaður, ráðvandurog
siðprúður, þó fjör- og glaðværðar-maður. Ilann
var sannkristinn og rækti prýðilega skyldur sínar
í sofnuði sínum og bandalaginu. Fyrirtaks góður
sonur var Kann föður sínum og prýðisíns heimilis.
-- Jarðarför iians fór fram 17. þ. m., og fylgdi hon-
um slíkur manni j4ildi til grafar,að varla hefir áður
sézt fjölmennnri líkfylgd í Minneota. Var það
ijós vottur þess, hversu vinsæll liann var og djúp
hluttekning almennings í lrinni miklu sorg ætt-
ingja hans.
Páll Jakob Briem fyrv. amtmaður dó úr
lungnabóigu 17. desember í Reykjavík, en þangað
flutti hann frá Akureyri í liaust þegar amtmanna-
embættin voru lögð niður, og tók hann þá við
gæzlustjóra starfi við Hlutabankann í Reykjavík.
Harjn var þingmaður Snæfellinga árin 1887, 1889
og 1891, og í haust var hann kosinn þingmaðu.r Ak-
ureyrarbúa 10. september.
Púll heitinn var starfsmaður hiun' mesti og
iniklnm og ágætum liæfileikum gæddur. Það má
þyí vjssulega telja stórtjón fyrir þjóðina að hans
misti við á bezta aldri, því hún á of fáa liaos líka.
Pann var fæddur 19. okt. 1856 og því að einsrúml.
48 ára gamall er liann lézt.