Vínland - 01.02.1905, Blaðsíða 4

5 VÍNLAND 3
Víánaöarblað. Yerð $1.00 árg.
Utgefendur: Vínla.nd Publishing Co.
B. B. Jónsson, Manager.
Ritstjóri: Th. Thordarson.
Entered at the post-office at Minneota,
Minn., as second-class matter.
„Hjálendusýningin“.
Nokkrum blöðum — eða fiestum — á ís-
landi, hefir nú um hríð orðiö all-tíðrætt um
syningu nokkra, er Danirætlaað komaá lagg-
irnar heima hjá sér í Kaupmannahöfn, að
sumri komandi. Sapjan segir, að eitthvert
kvenfélag í Danmörltu sé í fjárpröng, og pví
liafl hugkvæmst pað snjallræði að halda syn-
ingu í höfuðborginni og verja ágóðanum til
pess að koma sér úr kröggunum. t>ar á að
syna alt, sem föns; eru á, frá peitn löndum,
erDanir hafa umráð yfir, öðrum en Danrnörk
sjálfri; en pau eru: ísland, Færet’jar, Græn-
land og prjár smá-eyjar í Vestur-Indium.
Syningu pe3sa nefna Danir: Udstiliing for
Kolonierno (hjálendusjtning) en ekki er pess
getið, svo oss sé kunnugt, livort peir hafa
fyrirfram ráðfært sig við pjóðir pessar eða
gert allar ráðstafanir að peim fornspurðum,
en víst er pað, að peir fengu brátt nokkra
málsmetandi íslendinga í iið með sér til pess
að annast liina íslenzku deild sfningarinnar,
°g peim var skipað í tvær nefndir, var önnur
peirra í K.höfn en hin í Reykjavík. Degar
hér var komið sögunni opnuðust augu íslenkra
stúdenta í K.höfn, og peir sáu að pað var
ráðagerð Dana að skipa íslendingum á bekk
með SkrælinHum ocr blökkumönnura. t>á
nj O
úhæfu gátu peir ekki látið viðgangast. Svo
héldu peir fundi, gerðu ályktanir, söradu á-
skoranir, og vildu víst bjarga pjóð vorri úr
pe3sari smánargildru. t>á komu til sögunn-
ar blöðin á íslandi, einkutn pau blöð, er ekki
fylgja stjórnarflokknum. Urðu pau flest óð
<>g uppvæg yffir peirri „sraán“ og „svívirð-
ingu“, er íslendingum væri búin ef peirtækju
pátt í syfningu með öðrum oins ópjóða i/ð og
pessum.
t>eir, sem ekki eru kunnugri málavöxt-
n
um en vér erum hér vestra, geta ekki séð
glögglega hversu gildar ástæður blöð pessi
liafa til pess að andmæla hluttöku íslendinga
í syningu pessari, oins gífurlega og pau gera
pað. En næst liggur pó að ætla að pær
ástæður hljóti að vera af pólitískum toga
spunnar. t>að er full ástæða til að mótmæla
pví harðlega að ísland sé nefnt hjáleiga eða
hjálenda („Koloni“ eða ,,Biland“) Danroerk-
ur, og eðlilegt er að Islendingar uni pví illa
að láta land sitt ganga undir pví nafni með
Dönum, hvar sem er, og ckki sízt á syningu. i
Eftir sögn blaðanna hafa Danir einnig tekið
sór pað bessa leyfi aðafráða að halda íslenzka
syningu án pess að ráðfæra sig áður um pað
við íslendinga. — t>að er engin furða pó ís-
lendingum mislíki petta hvorttveggja og láti
pað ekki óátalið. En auðsætt er pó, að í
pessu eru ekki fólgnar aðal-ástæðurnar fyrir
upppoti pví, er orðið hefir í íslenzkum blaða-
heimi út af sy?ningu peasari, t>ví pó blöðin
fari ymsum hörðum orðum um pessi deiluat-
riði, pá leggja pau pó miklu meiri áherzlu á
annað, sem í sjálfusér á ekkert skylt viðjióli-
tík né stjórnarafstöðu og sérréttindi pjóðar-
innar á íslandi. Það, sem pau leggja mesta
áherzlu á, og fjargviðrast mest út af, er pað
að pjóð vorri sé gerð hin mesta háðung með
pví að syna hana samhliða Skrælingjum og
blökkumönnum, pað sé gert til pess að syna
að íslendin gar standi pessum villipjóðum
jafnfætis og engu ofar, eg afleiðingarnar verði
pær, að íslendingar verði að athlægi á syn-
ingu pessari, og mentaðar pjóðir muni fram-
vegis telja pá moð Skrælirgjuro, o. s. frv.
t>að er ólíklegt, að sá hafi verið tilgang-
ur Dana, að smána íslendi nga moð syningu
pessari; og ekki trúum vér pví heldur að 5s-
lenzk blöð geri Dönum svo illar getsakir að
ástæðulausu. En hvor sem tilgangur Dana
hefir verið, og hvað sem um liann eraðsegjn,
þá cr pað auðsjáanlogr ekki mergurinn máls-
ins, heldur hitt, að pað sé svívirðing og hætta
fyrir pjóð vora, að taka pátt í syningu með
Skrælingjum og blökkumönnum. Um pað
ræða blöð pessi eins og pað væri hinn mesti
voði fyr’.r land og lyð, og gegn um allar pær
umræður gengur eins og rauður práður sá
hugsunarháttur, að pað sé óhæfa að rnentuð
pjóð cins og íslendingar eru, syni sig sam-
hliða Skrælingjum og öðrum lítt-siðuðum
pjóðflokkum.
Þetta er gamall hugsunarháttur, og ekki
efumst vér um að aðallinn á Rússlandi muiii
hafa pvílíkar skoðanir á tignarhelgi sinni
gagnvart aumingja bændadónunum, sem
hvergi mega nærri honum koma, en annars
héldum vér að þessi hugsunarháttur væri nú
loks útdauður meðal allra siðaðra framfara-
pjóða. Víst er pað að liann hefir að minsta
kosti aldrei gert vart við sig á hinum miklu
beimssyningum, er haldnar hafa verið á síð-
ustu 20 árum. E>ar hafa hinar mestu menta-
pjóðir heimsins sett Skrælingja <>g aðrarsið-
fágunarlausar pjóðir á bekk með sér, og ekki
skammast sín fyrir pað. I.angt frá pví. Á
peim tveim syuingum, sem vór höfum liaft
veruleg kynni af (Chicago-syningunni og St.
Louis-syningunni), voru Skrælingjar og aðrar
frumpjóðir í hávegum hafðar. Bandaríkja-
menn koStuðu stórfö til pess að fá pær pang-
að og syningarmuni peirra, og syndu margt
af pví í peim syningarhöllum, er peir sjálfir
og aðrarsiðaðar pjóðir einnighöfðutil afnota.
En aldrei hefir pað heyrst að nokkurri siðaðri
pjóð hafi pótt sérháðungger með pvíað vera
sett á bekk með villipjóðum á syningum pess-
um. t>að er t. d. ekkert efamál að pjóðir
pær, af spönskum ættum, er nú byggja Suð-
ur-Ameríku, finna fyllilega til pess hverjar
pær eru; á syningum pessum voru með hverri
peirra sfndir peir I ndiánafiokkar, er sama
land byggja; en engri peirra datt í hug að
stökkva upp á nef sör fyrir pað. Þó eru Indi-
ánarnir, sem nú búa 5 Suður-Ameríku, vissu-
lega ekki tignari menn en Skrælingjarnir á
Grænlandi.
Hvaða mentuð pjóð myndi gera sig seka
í peirri heimsku að hlæjaað íslendingum fyr- .
ir pað að taka pátt í syningu með Skrælingj-
um? Ge.ta blöð pessi nefnt eina einustu?
Fróðlegt væri að vita hver hún er.
Eða gæti nokkrum skynbærum manni
komið til hugar að líkja íslendingum við
Skrælingja, ef hann nyti peirrar fræðslu um
pessar pjóðir,er skipuleg syning getur veitt?
Þessar pjóðir eru svo ólíkar að flestu,að allur
samanburður myndi glögglega syna mismun-
iun, ogallir, sem nokkra verulega eftirtekt
veittu þoim á syningu, myndu fyrst og fremst
sjá pað með eicin augum að íslendmgar eru
Skrælingjum óskyldir. — En hvernig færi ef
siðlaus götustiákur einhvyrn tíma æpti aðís-
lending og kallaði liann Skrælingja; myndi
pá ekki rætast sú spá blaðanna að syning
pessi verði pjóð vorri til ævarandi háðungar?
Það er ekki nóg með pað að blöð pessi
tali um skrælingja með liinni mestu fyrirlitn-
ingu pegar pau ræða um pá í sambandi við
syningu pessa, heldur segja pau aukreitis
ymsar ópverra sögur um pá. t>ær sögur eru
ekki sagðar 5 peim tilgangi að fræða íslend-
inga um eina hina merkustu frumpjóð jarðar-
innar, heldur eru pær bersýnilega sagðar til
pess að vekja hjá Islendingum tiðbjóð á
Skrælingjum.— Þetta er annar dæmafár við-
burður í menningarsögu nútíðarinnar.
Og 5 priðjalagi er pað ótvíræð meining
sumra pessara blaða að íslendingar veiði.sér
til minkunar á sfningu pessari, sökum pess
að peirra syning verði ekki meiri eða mark-
verðari en Skrælingjanna. — Allir, sem séð
hafa syningar Skrælingja, vita vel að peir
liafa svo margt sérkennilegt að syna, að fáar
frumþjóðir standa þeim par jafnfætis, og jafn-
vel sumar siðaðar smápjóðir eru að pví leyti
ómerkari ásyningu en Skrælingjar. Svo virð-
ist sem blöð þessi hafi eitthvert hugboð um
þetta, og séu pví hrædd um að lieiður pjóðar
vorrar sé í veði, ef Skrælingjar hafa meira að
sýna en hún, og sérstaklega benda pau á pað
að hvað vel pað myndi sóma sér — eða hitt
pó heldur — að syna íslenzkan torfbæ við
hliðina á Skrælingja hreisi. — Það er altaf
sama Lræðslan fyrir því, að aðsérverði hleg-
ið, sem á að kenna þjóðinni aðhlaupa í felur
heldur en syna sig opinberlega. Getur pað
orðið pjóðinni til ævarandi smánar að ein-
hverjir heimskingjar hlæi að pví er þeir ekki
skylja, eða er lienni stórhætta búin ef ment-
aðar pjóðir taka eftir einhverju, sem ábóta-
vant er í fari hennar? Sé svc> pi væri pjóð