Vestri - 28.10.1903, Blaðsíða 1

II. árg.
Stefna 20 síðustu þinga
í fjármálunum.
—>o«
Framsögumaður fjármálanefndarinn-
ar, Pjetur Jónsson á Gautlöndum, kom
með eptirfarandi lauslegt yfirlit yfir stefnu
þá, sem ráðið hefir á alþingi í fjármál-
unuin á síðast liðnum 20 árum, við 1.
umræðu fjárlaganna í sumar;
» — Tekjur og gjöld hafa mikið
aukist á þessum 20 árum, ogþaðergam-
an að sjá, til hvers hinum anknu tekjum
l.efir verið varið. Jeg hefi skipt útgjöld-
unum á fjárlögunum r.iður í 10 flokka
og vildi benda á nvernig vöxtur hvers
þessa flokks um sig' hefir verið um und-
anfarin»20 ár, með'io ára millibili, og
tek jeg því fjárhagstímabilin 1882—'83
1892—’93 og 1902 —1903. P'yrsti flokk-
urinn er þing og landsstjórn, og hefir
hann því sem næst staðið í stað. Ann-
ar flokkur er eptirlaun og styrktarfje og
hefir hann hækkað um tæpan helming,
úr 50,000 kr. upp í 99,000 kr. Þriðji
flokkur, kirkjan og hin andlega stjett,
stendur því sem næst í stað. Fjórði
flokkur, læknaskipun og heilbrig'ðismál
hefir vaxið þannig:
Það voru veittar tii hans:
1882—'83 hjer um bil 80,000 kr.
1892—-’93 hjerum bil 105,000 —
1902—’o3 hjer um bil 230,000 —
Fimmti flokkur er æðri skólar, og
teljast þar til latínuskólinn, prestaskólinn,
og læknaskólinn. Til þess flokks hefir
verið varið því sem næst sömu upphæð-
inni á öllu þessu tímabili. Þá kemur al-
þýðufræðslan, og tel jeg til hennar gagn-
fræðaskóla og styrk til barnakennslu og
annarar alþýðufræðslu, en ekki sjómanna-
skólann og búnaðarskólana, sem taldir
eru undir fjárveitingu ti.1 atvinnuvega.
Voru veittar til alþýðufræðslu:
1882—"83 hjer um bil 36,000 kr.
1892—’93 hjer um bil 62,000
1902—'03 hjer um bil 104,000 —
og hefir sú fjárveiting því sem næst þre-
faldast. Þá koma vísindi og bókmennt-
ir. Til þeirra voru veittar:
1882—'83 hjer um bil 15,000 kr.
1892-—'93 hjer um bil 26,000 kr.
1902—'03 hjer um bil 51,000 kr.
og fjárveitingin því rúmlega þrefaldast.
Til skáldskapar og lista var ekkert
veitt 1882- '83, en 1892—'93, 2,200 kr.
og 1902—1903, 7,000 kr. Þákomapóst-
mál og samgöngur á sjó og landi. Til
þeirra voru veittar:
1882—'83 hjer um bil 119,000 kr.
1892—'93 hjer um bil 250,000 -
1902—'03 hjer um bil 517,000 —
ÍSAFIRÐI, 28. OKTOBER 1903.
líefir sú upphæð því fjór- til fimmfald-
ast. Þá eru atvinnuvegir: landbúnaður,
sjávarútvegur og iðnaður.
Til þeirra voru veittar:
1882—'83 hjer um bil 8,000 kr.
1892—'93 hjer um bil 59,000 —
1902—'03 hjer um bil 162,000 —
Útgjöldin alls voru 1882—'93 eitt-
hvað milli 800 og 900 þús. kr., eptir 10
ár voru þau orðin rúm ein miljón og nú
1,668,000 kr.
Jeg vona að af þessum tölum sjáist
það fljótt, ið aðalaukning útgjaldanna
hefir verið til framfaramálanna, til lækna-
skipunar, alþýðufræðslu, vísinda og bók-
mennta, skáldskapar og lista, samgöngu-
mála og atvinnuvega.«
Beituleysiö.
—>0«—
Margir sjómenn hjer horfa nú mjög
vondaufum augum fram á veturinn vegna
beiluleysis, þar sem hvorki hefir aflast
síld eða smokkur.
Um mörg undanfarin ár hefir fisk-
afli hjer við Djúp aldrei brugðist til
lengdar, ef góð beita hefir verið fyrir
hendi, og hefir það því þótt aðalskilyrð-
ið að byggja sig upp með beitu til vetr-
arins, og til að geta geymt hana óskemda,
hafa menn komið upp íshúsum í Bolung-
arvík og Hnífsdal, með ærnum kostnaði,
en nú verða þau að eins stórkostlegur
byrðarauki þegar engin branda fæst til
að láta í þau.
Menn hafa svo opt rekið sig á það,
að síldveiði með dragvörpum á fjörðum
inni, er svo háskalega stopul, og' þar
sem beituaflinn er aðal-skilyrðið fyrir
fiskiaflanum, ættu menn að reyna að hafa
einhverja útsjón um að geta náð í síld-
ina, þótt hún hlaupi ekki upp á grunn,
eða inn á hvern vog og vík. •
Akureyrarbúar eru nú tarnir að reka
síldveiði með reknetum og hefir gefist
það fremur vel, og kunnugt er það af
umsögn þilskipa-manna, að hjer úti fyr-
ir var fullt af síld síðari hluta sumars.
I lest þilskipin öfluðu sjer þar nægrar
beitu ef þau að eins höfðu einhvern net-
stúf og má þá geta nærri hvort ekki
hefði verið hægt að afla síldar með góð-
um rekneta útbúnaði.
Vjer skiljum ekki i öðru en það væri
vel tilvinnandi íyrir útvegsmenn hjer að
slá sjer saman um eitt eða tvö rekneta
skip til að afla síldar til beitu. Það væri
mjög ósennilegt að sá útvegur borgaði
sig ekki, og jafnvel þótt hann bæri sig
alls ekki beinlínis, hlyti hann að leiða af
sjer stórmikinnjiagnað óbeinlínis, ef hann
Nr. 51.
gæti byggt hjeraðið upp með næga og
góða beitu.
Með því að koma slíku í verk, væri
vonandi sjeð fyrir því að ekki þyrfti að
óttast beituleysið. Það er ekki sennilegt
að það gæti komið fyrir að síldveiðin
brygðist bæði með reknetum og drátt-
arvörpum alveg á sama ári.
Þessu máli ættu framkvæmdarsamir
og dugandi útvegsrekendur að veita at-
hygli og hrinda til framkvæmda. Það
myndi verða ein hin bezta öryggisstofn-
un, til að gera sjávar-aflann hjer vestra
tryggan og arðberandi.
Frjettirfrá útlöndum.
— »0« -
Með gufuskipinu »Jæderen,« komu
2 ensk blöð frá 19 þ. m. en frjettir í þeim
eru fáar og smáar.
Af blöðum þessum sjest að Dreyf-
usarmálið hefir verið tekið til nýrrar rann-
sóknar. samkvæmt samþykki þingsins,
og hafa þegar uppgötvast ýmsar nýjar
skýringar í því máli. Þar á meðal hefir
það sannast að á skjali einu, sem mikið
var byggt á, stendur alls ekki D (Dreyf-
us) heldur P, en annars er lítið á blöð-
um þessum að byggja hvað rekstur máls-
ins snertir. Málið er orðið gamalt og
flókið, svo það er stórt spursmál hvort
nokkurn tíma verður hægt að losa svo
um þær flækjur sem um það hafa verið
ofnar, að fullkominn og augljós sann-
leikur komi fyrir dagsins ljós.
Sömu blöð geta um óeyrðir í Mong-
öliinu, jafnvel uppreisn gegn Rússum, en
segja þó að aðrar fregnir beri til baka
að nokkuð kveði að slíku. Rússahatur
er þó allt af að grafa um sig í Kína,
einkum meðal stúdenta og fólksins, þótt
stjórnin sje mikill Rússavinur að minnsta
kosti á yfirborðinu. Annars ávalt við
og við að draga svarta bliku á lopt frið-
arhorfanna þar eystra, og er þvi aldrei
óhult um að óviðrið geti dunið á þá og
þfigar. ___________________
Ljósmynid.ir á hörundið.
Um langan tíma var það tízka að
konur í Ameríku skreytcu tönnur sínar
°g neglur með gimsteinum, en nú er sá
siður aflagður og annar nýr kominn í
staðinn.
Það er nefnilega nýlega orðin tízka
í Ameríku að kvennfólkið lætur ljós-
mynda á berann hálsinn, brjóstið og
handleggina.
Sú sem fann upp þenna nýja sið,
er leikkonan Nina Scherman, sem nú
leikur í New-York í leikritinu, >Soldan-
inn af Sulu.<
i