Vestri - 28.11.1903, Qupperneq 1

a
III. árg.

ÍSAFIRÐI, 28. NÓVEMBER 1903.
Nr.
4.
Frjettirfrá útlöndum,
—>o<---
Danmörk. Þingið var sett 5. f. m.
Á fjárlagafrumvarpi, sem fjármálaráð-
herrann lagði fyrir þingiö voru tekjurn-
ar áætlaðar 761 /2 milj. kr. en útgjöldin
774/5 milj. kr. tekjuhallinn var um iJ/3
milj. og þykir Dönum það góður búskap-
ur; undanfarin ár hefir tekjuhallinn ver-
ið margfallt meiri.
Seðlafölsun allmikil varð nýlega upp-
vís i Kaupmannahöfn. Voru það 10 kr.
seðlar »Nationalbankans,« sem stældir
voru og var stælingin mjög lík og hag-
le8'a gerð. — Seðlafalsararnir hjetu Brasch
og Nielsen og hafði Brasch teiknað þá
en Nielsen prentað. Eptir að seðlaföls-
unarinnar varð vart var lögreglan fyrst
í vanda stödd að finna bófana, en tengda-
faðir Brasch kom loks upp um þá, með
því að brúka peninga þessa gengdar-
laust í >fylliríi.< Höfðu þeir þá prentað
seðla upp á 21 þús. kr. og voru búnir
að koma út um 5 þúsund af þeim.
Frakkland. Frakkar og Englend-
ingar hafa nú um nokkurn tíma verið
að semja um að láta skera úr deilumál-
utn, er upp kunni að koma á milli þeirra,
með gerðardómi. Hafa þeir nú komið
sjer saman um að öll deilumál lagalegs
eðlis skuli lögð undir gerðardóminn í
Haag. Utanríkisráðherra Englands og
sendiherra Frakka hafa undirskrifað samn-
inginn.T' Sýnist þetta benda glögglega
í þá áttina að deilumál ríkja á milli verði
með tímanum afgerð á annan betri og
skynsamari hátt en hingað til þegar þeim
hefir verið skotið undir dóm hervaldsins
morðvjelanna.
ítalakonungur drotning hans og Leo-
pold Belgíukonungur komu nýlega til
Parísar. Viðtökurnar voru viðhc.fnar-
miklar, einkum hafði Loubet forseti gert
sig mjúkan við konung Itala.
Ungur maður í París myrti nýlega
leikmær frá konunglega leikhúsinu í Buk-
é’rest. Fyrst varð hann skotinil í fríð-
leik hennar en fjekk hryggbrot, og skaut
svo stúlkuna í ástar örvinglun.
11. f- m. afhjúpuðu Frakkar mynd
Vercingetorix, fornkempunnar með miklu
hátíðahaldi og viðhöfn.
Spánn. Samkomulagið milli alþýð-
unnar og kaþólsku klerkanna er þar óð-
um að versna, enda hafa klerkar lengi
farið illa með vald sitt og notað sjer auð-
sveipni lýðsins. Eru nú farnar að heyr-
ast æði háreystar raddir um aðskilnað
ríkis og kirkju og einkum vilja menn
losna við afskipti kaþólsku kirkjunnar
at kennslumálefnum og fylgja í því dæmi
Frakka. Það bera ekki allir eins gott
traust til kaþólsku kirkjunnar að því er
viðvíkur uppfræðingu æskulýðsins eins
og Reykvíkingar.
Lögreglan í Madríd hefir orðið upp-
; vís að því að hafa hylmt yfir glæpi með
bófum og ræningjum og þegið mútur
fyrir. Hefir sem von er verið tekið mjög
hart á þvi í blöðunum og þykir stjórn-
i in dauf til framkvæmda að láta rannsaka
það mál til hlýtar.
Búar una illa yfirráðum Englend-
i inga. Hafa þeir sett á stofn tvær ný-
lendur í Mexiko í Ameríku og flytja þang-
að í stórhópum, í septembermánuði síð-
astliðnum fluttu þangað um 500 þúsund
Búar. Land það sem þeir hafa valið
sjer er einkar gott til búpeningsræktun-
ar, enda vilja nýlendumenn geta hald-
ið búnaðarháttum og siðum ættlandsins
svo sem unnt er.
Finnar eru nú enn sem fyrri rekn-
ir úr landi hver af öðrum, ef þeir verða
grunaðir um nokkra þjóðrækni, og em-
bættismenn sviptir embættum eptir geð-
þótta landstjóra án nokkurra saka.
Ameríka. Afarmikil vatnsflóð hafa
gengið um Norður-Ameríku í haust. í
bænum Paterson flutu 50 hús á burtu
og verksmiðjur allar urðu að hætta vinnu
og urðu 10 þúsund manna atvinnulausir.
Víða annarsstaðar ollu vatnsflóðin stór-
skemdum. Öll umferð varð víða alveg
teppt og járnbrautir og brýr flæddar upp,
fjenaður drukknaði, og árnar flóðu langt
upp fyrir allan farveg og sópuðu með
sjer öllu sem fyrir varð. Það er ekki
alsælan í Ameríku fremur en annarsstaðar.
Radium og önnur geisliefni.
(»Kringsjaa<).
~»o« —
Margur ljósglampinn verður að eins
til að gjöra myrkrið enn svartara og til
að sýna, hve niðdimm nóttin er og hversu
árangurslaust það er fyrir mannlegt auga
að stara inn í hana. En einmitt slíRir
glampar vekja grunsemdir. í þessu niða-
myrkri, sem nú er helmingi svartara en
áður en leiptrinu brá fyrir, eygja innri
augu vor tífaldan eða jafnvel hund,rað-
faldan heim mögulegleika.
Líkt var því varið m,eð uppgötvun
»katode<-geislanna og X-geislanna sem
með þessi leiptur. Þessar uppgötyanir
opnuðu oss snöggvast útsýn yfir ókunn-
an heim; en að vörmu spori vorum vjer
enn á ný staddir í myrkrinu, — og þaði
var nú margfalt svartara en fyr. Þær
umturnuðu í einni svipan hugmyndum
vorum um gagnsæi hlutanna og eðii
geisla fyrirbrigða yfirleitt. Skoðanir þær.
um þetta efni, sem vjer höfðum varið
miklum tíma og erfiðismunum til að smíða
oss, liðuðust nú heldur en ekki í sund-
ur. En engin alvarleg hætta var þó á
ferðum. Bæði >katode<-geislarnir og
X-geislarnir reyndust háðir alþekktri afl-
uppsprettu, og sambandið milli orsaka
og afleiðinga, sem er máttarstoð og lífs-
megin eðlisfræðinnar, raskaðist ekki að
neinu leyti.
Nú virðist hættan ískyggilegri. Síð
ustu fimm ára rannsóknir á geisliefnum
— eða >radió aktívum« efnum, sem svo
eru nefnd — hata leitt ýmislegt í ljós,
er virðistnæsta örðugtað samrýma gruud-
vallarlögmáli eðlisfræðinnar: »Ekk<rt
getur orðið af engu, og ekkert verður
að engu.< Að hugmyndin urn vjel, er
hreyfist at sjálfsdáðum (»perpetuum mo-
bile<), sje fjarstæða, er meginatriðið í
trúarjátningu eðlisfræðinganna. Þessari
neitunar setning, sem hingað til hefir
verið talin óyggjandi, hafa nú rannsókn-
ir geisliefnanna telft í svo mikla tvísýnu,
að frekari sannanir verða að minnsta
kosti að koma fram fyrir gildi hennar,
ef hún á að halda virðing sinni óskertri.
En eðlisfræðingarnir gömlu bregðast
henni ekki. Þeir berjast hraustlega fyr-
ir henni — og vafalaust halda þeir velli.
En samt sem áður hljóta þeir eiginleg-
leikar, er leiptur geisliefnanna þafa til
að bera, að vekja þessa spurningu: Eru
þær nógu yfirgripsmiklar grundvallar-
setningar eðlisfræði vonrat? Eða eru
þessi leiptur samnefn;ari eitihvers af því
marga og mikla, sem til er milli himins
og jarðar? Má vera, að efinp verði fylli-
lega bældur niður, en að hann hefir kom-
ið upp, það hlýtuf maður þó allt af, að
hafa á tilfinningunni.
* *
*
Rjett eptir að Rjantgen hafði látið
uppgötvun sína á X-geislunum koma fyr-
ir almennings sjónir las eðlisfræðin ur-
inn Henri Becquerel upp ritgjörð eptir
sig í vísindafjelaginu í Parísarborg um
nýja tegund geisla, er legði af vissum
samböadum við trumefni það, er uran
nefnist, Þesssir uran-geislar —. eða
Becquerel-geislar, er nú kallast höfðu
ýmsa sömu eiginlegleika sem X-geisl-
arnir. Þannig smugu þeir málma og
aðra ógagnsæa hluti og af fermdu rat-
magnaða líkami. En það yaf þó undar-
legast við geisla þessa að þá virtist leggja
út úr efninu sjálfu án þess að það tæki
nokkrum breytingum við franpleiðsluna.