Vestri - 21.05.1904, Blaðsíða 2

Ii4
VESTR’I.
allann kjarna úrTstjórnarbótinni. Grafa
hugmyndina um þingræðisstjórn í jörð
niður áður en hún komst í tízku — eyði-
leggja þann kjarna stjórnarbótarinnar, að
stjórnin sje í höndum þingsins og æðsta
vald milli þinga í höndum manns, sem
hefir þekkingu á högum vorum og traust
meiri hluta þjóðarinnar.
Það hefði verið betur farið en heima
setið, að setja slíkt skilyrði eí það hefði
orðið til þess, að einhver danskur eða
dansk-lundaður maður, sem ekkert traust
haíði hjá þjóðinni og enga þekkingu á
málum vorum eða högum, hefði orðið
ráðherra!
Það hefir verið bent á það, að stj.-
skrármáls-netnd neðri deildar og þar á
meðal ráðherrann (H. H.) hafi látið í Ijósi
það álit sitt, að hún gengi að því vísu,
að ráðherrann fyrir ísland væri skipaður
at konungi með undirskriít ráðherra ís-
lands. Það má því ganga að því vísu
að ráðherrann hafi bent stjórninni á þenn-
an skilning sinn og þingsins þótt stjórn-
in vildi ekki ganga inn á hann, og máski
hann hafi lika undirskrifað ráðherra-skip-
unina með konungi og forsætis ráðherra.
En þessi ummæli hans í nefndinni,
sem >ísaf.< og fleiri blöð tyggja upp hvort
eptir öðru, sýna að eins það eðli hans að
segja það sem honum sýnist rjettast, en
hafa það ekki eins og >axla-Björn«, að
bera kápuna á báðum öxlum, til þess að
eiga jafnhægt með að fleygja henni á
hvora öxlina sem vera vill.
Að undirskrift forsætis-ráðherrans
dragi að nokkru leyti úr ábyrgð íslands
ráðherra, nær engri átt. Abyrgðarlögin
fyrir ráðherra fslands eru samþykkt og
undirskrifuð af honum og taka af öll
tvímæli í því efni.
Nei, það er svo sem auðsjeð, að það
er ekki ástæða til að illskast við neinn
eða ámæla neinum út úr þessu nema ef
vera skyldi dönsku stjórninni. Eða halda
menn að þeir, sem mest fárast yfir þessu
hefðu getað neytt Deunzter til að þurka
aptur út nafnið sitt, ef einhver þeirra
hefði verið skipaður ráðherra? Því fer
víst harla fjærri.
Sökin er sú, að þetta er ekkert ann-
að en kosniugakveisa, sem þeir hafa feng-
ið svipuð og í fyrra. Þess var einu sinni
getið til, að ekki væri víst hve einlægt
fylgi skjórnarskrárbreyting sú, sem nú
er samþykkt hefði hjá su.mu.tn Valtývum
ef þeir kæmust i meiri hluta; þetta þóttu
getsakir. — En hvað gera blöð þeirra
nú. Hafa þau ekki flest snúið við blað-
inu og hlaupið undir merki Landvarnar-
manna, fjandmanna frumvarpsins, að eins
í von um að geta kannske komist í meiri
hluta, steypt stjórninni og komist að völd-
um. Nú sjest hve margir þeir verða, sem
fara þessa leiðina.
Tækist þeim slíkur leikur þegar i
byrjun væri stjórnarbótin sannkölluð
hefndargjöt; en hún hefir verið þjóðinni
of dýrkeypt til þess að láta hana fara
þannig í hundana.
Hafa menn ekki heyrt söguna af
kóngssyninum, sem ætlaði að sækja unn-
ustu sína til undirheima, en til þess að
hann kæmist þangað lánaði fjölfróður
kunningi honum tík sína tií að vísa hon-
um leið. Hann átti að halda í rófuna á
tíkinni og fylgja henni gegn um myrk-
ur og ófærur. Sömu aðferð ætla hinir
valdsjúku úr valtýska-flokknum að viðhafa
til að ná í unnustu sína — völdin. Atli
og^Hávarður (Valtýr) benda fyrst á þetta
ráð í >ísafold« og vekja tíkina upp með
landvarnargreinum sínum. >ísafoldar<-
klíkan í Rvík heldur sjer svo í skottið á
henni við kosningarnar í fyrra vor, en
skammast sín þó hálfgert fyrir. En nú
er örvæntingin svo mikil, að margir úr
valtýska flokknum grípa tveim höndum
um rófu landvarnar, til að reyna að láta
hana vísa veginn og draga sig til fyrir-
heitna landsins — gegn um kosningarnar
í vor.
En nú skulum við líta á Landvarn-
arliðið, þetta gersemi, sem á að vísa val-
tývum veginn, troða braut fyrir iþá og
draga þá í skottinu.
Það hefir verið margsýnt fram á að
stefnan sje runnin frá Valtý sjálfum, í
því skyni að kljúfa og veikja heimastjórn-
arflokkinn. Það er að vísu enginn efi
á þvi, að sumum landvarnarmönnum hefir
verið málið einlægt alvörumál, en svo^var
það gert að svo megnu æsinga-máli, að
það hefir að mestu komið fram sem æs-
inga-stefna síðan.
Það er stigamannseðlið, áreitnin, ó-
eyrðin og æsingarnar, sem hafa verið
lífið í brjóstinu í því. Hvaðan hafa stafað
óeyrðirnar í latínuskólanum í vetur, ann-
arsstaðar en þaðan? Og >framsóknar«-
blöðin hafa auðvitað borið olíu í eldinn,
og æst þá í þessu þjóðholla starfi.
Lítið í >Ingólf,« þótt ekki sje nema
á fyrirsagnirnar og undirskriftirnar, hvað
þá greinarnar. Er það likt siðprúðri
blaðamennsku, annað eins? Og yfir þetta
breiðir svo einn latínuskóla-kennarinn
blessun sína.
Og lítið inn í herbúðir >landhersins«
og á leiðtoga hans suma hverja, eða
heræfingar þeirra á >Landinu< þar sem
þeir hlaða hver annan með drykkjurugl
og >delerium«!
Heimastj. blöðin hafa allt til þsssa
tekið mjög vægt og kurteislega á ærslum
landvarnarmanna þrátt fyrir allan rudda-
skap þeirra, því menn hugðu það sprottið
af unggæðishætti og áhuga. En þegar
menn sjá nú af hvaða rótum það er runn-
ið hjá flestum þeirra, verður farið að svara
þeim í sama tón; þá sjaldan að þeim er
haldin sú hátíð að virða þá viðtals.
Það er auðvitað ekki svo að skilja,
að til eru þeir menn innan landvarnar-
stefnunnar, eins og hún kom fyrst fram,
sem er raun að því, í hve ófriðvænlegt
og óeðlilegt horf hún hefir breyst, menn
sem var hún áhugamál og hugðust að
vinna gagn með henni, en sem ekki eiga
neinn þátt í þeirri stjórnleysingja-stefnu
29. BL.
flokksins, sem nú tekur langt yfir aðrar
raddir.
Enn þá er ekki sjeð fyrir endann á
því hve margir það verða úr valtýska
flokknum gamla, >framsóknar-flokknum«
svo kallaða, sem taka nú höndum saman
um landvarnar skottið Vonandi að þeir
verði sem fæstir og óefað að hinir hyggn-
ari og gætnari menn flokksins rnuni ekki
láta æsing blaðanna hafa áhrif á sig eða
hleypa í sig tryllingi.
Og þjóðin, hvað ætlar hún að gera.
Ætlar hún að láta óheilla systurnar, öf-
und, hefnd, heift og sundrung o. s. frv.
flakka enn um land, sem fyrri, og jeta
þjóðina út á húsgang, slíta hverja góða
taug og spilla störfum og framtakssemi
þegar mest ríður á, að allir leggist á eitt:
að >elska, byggja og treysta á landið.«
Nei, það gerir hún varla, hún tekur
þær fastar og sendir þær heim á sína
sveit, eða lætur í það minnsta þvaður
þessara farandkvenna, sem vind um eyr-
un þjóta.
Það hefir nógu mikið illt af þeim
hlotist!
jfet Frjettir frá jítlöndum.
. —^iti0—
atíá l Frá Ófriðnum.
jj(Siöustu írjettir þaðan, sem bárust
hingaö með »Firda« eptir fregnmiða frá
»jsaf.« ná til 10 þ. m. og eru því að eins
10 daga gamlar).
Morguninn 3. þ. m. sökktu Japanar
4 grjótbyrðingum i hafnarmynni Arthur-
hafnar, og er nú leiöin sögð alveg teppt
nema fyrir tundurbáta og önnur smáskip.
3—4 grjótbyrðingar aðrir sprungu í lopt
upp eða sukku áleiðinni inn í hafnarmynn-
ið. Manntjón varð allmikið hjá Japönum,
meat sakir þess að veður var feyki hvasst.
6. þ. m. var landher Japana kominn
norður i Feng-hjúan-tsjang (sjá síðasta
blað), Og hrukku Rússar þaðan viðstöðu
litið, og er haldið líklegast að þeir haldi
ucdan vestur í Liao-jang.
5—7. þ. m. komu Japanar her á land
á 3 stöðum á Liaotungskaganum 8—14
mí!ur noður af Port-Arthur, 10 þús. manna
á hverjum stað, Rússar hafa ekkert viðnám
veitt og hafa Japanar náð járnbrautinni á
sitt vald og girt fyrir aliar samgöngur til
Port-Arthur á iandi líka, þvi skaginn er
þar fremur mjór. Stendur nú Arthurhöfn
illa að vigi og hsett við að varnir fari
brátt að þrjóta. Ekki þarf yíiraðmirállinn
nýi, Skrydlow, að ómaka sig þangað úr
þessu.
Borgina Njú-tsjang hafa Rússar nú yfir-
gefið og höfðu þeir þó hatt þar allmikinn
viðbúnað til að verja Japönum landgöngu.
Eystrasaltsfloti þeirra kvað nú hættur
við að vitja ófriðarstöðvanna fyrst, eptir
fregnirnar af siðustu óförunum.
Um 3000 manna er nú sagt að fallið
hafi at' Rússum eða orðið óvígir í orust-
unni við Jalu-fljótið um mánaðarmótin.
Japanar hafa dysjað 1500 lik rússnesk og
hafa 530 særða Rússa í sjúkraskýlum sín-
um, og yfir 300 hertekinna Rússa voru
komnir til Tokio, höfuðborgarinnar i Jap-
an 9. þ- m.
^ Það slys vildi til hjá Rússum að þeirra