Vestri - 30.07.1904, Blaðsíða 3

39- BL-
VESTRI.
i55
Iltið út áður en fyrsti sjúklingurinn gerir
vart við sig.
Það er sagt hjer að framan að misl-
ingar sjeu svo algengir í útlöndum að
flestir fái þá þar á barnsaldri. — í þjett-
býlum löndum og samgöngugreiðum munu
þeir fáir sem fara á mis við mislingana
þegar á unga aldri. Sjaldnast munu þó
börn bera sóttina hingað frá útlöndum,
en komi-ð gæt' það vitanlega fyrir. —
En í sumum löndum, t. d. í Noregi, er
landslagi svo háttað, að svo að segja
sjálfgert samgöngubann getur verið þar
jafnvel mánuðum saman milliýmsrasveita,
af náttúrunnar völdum (fjallgarðar, ár
og aðrar torfærur) og getur því vel farið
svo, að þótt mislingar gangi í einni sveit,
komi þeir alls ekki í aðra, og opt kemur
það náttúrlega fyrir, að mislingar ganga
í kaupstöðum og smáþorpum meðfram
vesturströndinni, en komast máske aldrei
upp í sveitirnar þar upp af, — fáförullt
á milli og ekki sá landssiður að hvert
mannsbarn fari í kaupstað eins og hjer
á landi er víða. — Getur því auð-
veldlega farið svo að einstaka menn verði
þar fullorðnir án þess að hafa fengið
mislinga. Og svo verður að muna eptir
Færeyjum. Þær liggja eins og kunnugt
er, næst-»yzt á hala veraldar,* og þangað
koma ekki mislingar nema með höppum
°g glöppum, líkt og til íslands. ■— A
Færeyjum geta því verið fjölda margir
fullorðnir menn, sem ekki hafa fengið
mislinga, og getur því sóttin fluttst það-
an og hingað þegar minnst varir.
Allir þekkja hvernig hjer á landi er
farið að smala mönnum á þilskip: agentar
sendir upp um sveitir; peningaborgun,
hátt kaup, hálft tros og annar fögnuður
á boðstólum og svo ráðast menn íhóp-
um til þilskipanna, sem ekki er tiltöku-
mál. Svipuð aðferð mun vera sumstaðar
í Noregi til þess að afla manna út á allan
þann mikla flota af fiski- Og síldarveiða-
skipum, sem hingað sækja árlega. —
Einkum á þessi smalamennska þó heima
hjá þeim, sem hvalveiðastöðvarnar eiga
hjer við land. Þeir þurfa á mörgu fólki
að halda, og þar þurfa ekki allir að vera
vanir sjómenn. Getur þá auðveldlega
svo hittst á, að innan um þann sæg af
fólki, sem ráðið er í þá vinnu, slæðist
einhver úr afskekktu hjeraði, sem aldrei
hefir haft mislinga, þótt tvítugur sje, —
þessi maður kemur svo til sævar, gistir
1 eða 2 nætur í hafnarstað þeim, sem
skipið leggur út frá með allt verkafólkið,
og er þá svo heppinn eða hitt heldur að
ná þar í sig mislinga-sóttkveikju; kemur
svo hingað til lands og sjer enginn neitt
á honum. Skipið fær heilbrigðisvottorð
og allt er í bezta lagi. Nú getur vel
farið svo að þessi maður sje sendur út
og suður, í kaupstað að sækja brjef, t.
d., eða hann ráfar oð gamni sínu á næstu
bæi við hvalastöðina, og máske á f jarlæg-
ari staði, enginn sjer neitt á honum, en
hvar sem hann kemur, sáir hann út
mislingum á alla sem við geta tekið. —
Sje nú þetta íarþegi, sem mislingana
hedr fengið í Noregi eða á skipinu á
leiðinni upp hingað, — farþegi, sem ekki
er ráðinn í hvalveiðavinnu, en er sjálfum
sjer ráðandi og laus og liðugur. g-etur
hann farið hvert á land er hann vill
eptir að hjer kemur, og sáð óspart út
mislingum. Nú er læknis vitjað þangað
sem fyrst ber á veikinni, hann sóttkvíar,
setur verði o. s. írv. sem lög skipa iyrir.
— En nokkru síðar gýs sóttin upp annars
staðar. Og svo er skrifaðí blöðin: mislingar
komu á land þar og þar, og var eitthvað
kákað við að sóttkvía, en allt ónýtt, og
líklega lækni að kenna, eða lögreglustjóra
eða báðum. — Er nú nokkur satingirni
í slíku? Um það læt jeg hvern einn ráða
svari sínu. —
Reynslan hefir sýnt að mislingar
geta borist hingað til lands þrátt fyrir
öll lagaákvæði. Uvort þeir breiðast út
langt eða skammt, getur verið komið
undir hendingu einni. Að stöðva þá
kostar ætíð fje — úr landssjóði.
Sje það alvörumál, að bægja misl-
ingunum algjörlega hjeðan, virðist því
þurfa einhverra nýrra úrræða.
Jeg er fyrir mitt leyti ekki svo afar
hræddur við að það komi fyrir að skip
frá Danmörku komi hingað með mislinga;
sama er að segja um skip frá Frakklandi,
Englandi og ef til vill Skotlandi. Ohugs-
andi er þó slíkt ekki, og skal jeg lofa
öðrum að segja álit sitt um það. En
um Noreg og Færeyjar er öðru máli að
gegna, úr þeirri átt má búast við mislingum
hvenær sem vera skal, og geta þeir auð-
veldlega náð útbreiðslu áður en varir og
rönd verði við reist, nema með ærnum
kostnaði.
Það kann að þykja óhæfa, það ráð
sem mjer hefir dottið í hug. Það er þó
ekki svo mikil óhæfa að ekki megi ræða
það. Mín tillaga er sú: að bætt sje inn
í sóttvarnarlögin frá 6. nóv. 1902 ákvæði
um, að halda mætti í sóttkví sjerhverju
aðkomuskipi frá Færeyjum og Noregi,
hæfilega langan tíma, miðaðan við brott-
farardag þess, þartil lækni þætti öruggt
um mislinga-sótthættu.
Fljá þessari sóttkvíunarkvöð kynni
að mega komast með því móti, að skip-
inu fylgdi, — auk vanalegs lögboðins
sóttvarnarskírteinis, — vottorð fyrir hvern
eiuasta mann, eráskipinu væri, — hvort
sem væri farþegi eða skipsmaður, um að
hannhefði legið i mislingum. - Vantiein
hvern skipsmann slíkt vottcrð, er hann
lagður í sóttkví svo lengi sem þurfa
þykir.
Þetta kann að þykja hart aðgöngu,
í fyrstu, eu engin frágangssök þarf það
að vera. Skips útgerðarmaður þekkir
þetta laga ákvæði, og setur það upp við
hvern þann, sem ræðst með honum til
ferðar, að hann hafi með sjer mislinga
skírteini. Vottorð þetta getur hver maður
fengið í heimahögum sínum, líkt og'
skírnar- og bólu-vottorð, Hver sá Norð-
maður og Færeyingur sem ræðst til ís-
lands ferðar eða til dvalar hjer, útvegar
sjer þá slíkt vottorð áður en hann fer að
heiman. Að eins gæti komið til mála
hvert vottorðið gæti eigi talist gilt jiótt
eigi væri það undirritað af lækni, hefdur
t. d. hreppsstjóra (lensmand) presti eða
öðrum. Yrði nú einhver valdur að út-
breiðslu rnislinga jrrátt fyrir siíkt vottorð,
ætti hann eða skipsútgerð rmaður hans
að greiða allan kostnað við sóttvörnina
hjer, og sæta ábyrgð að auki ef vottorð
hans reyndist miður áreiðanlegt.
Jeg hef enga trú á, þótt bætt væri
inn í sóttgæzluskírteinið votturði frá þeim
konsúl, sem það gefur, um að ekki gangi
mislingar í þeim bæ, sem skipið fer frá,
nje því byggðarlagi, því að þeir geta
gengið þótt konsúll viti ekki af; einhver
farþega eða skipsmanna getur líka verið
aðkominn úr fjarlægu byggðarlagi, og
hafa þar tekið í sig mislinga-sóttkveikjuna
skömmu áður en hann fór að heiman. —
En enginn læknir getur sjeð á manni
hvort svo er eða ekki.
Mislingasótt er að því leyti alveg
sjerstæð í sóttvarnarlegu tilliti fyrir ísland,
að önnur lönd, sem viðskipti hafa við
ísland, verja sig alls ekki fyrir henni, og
hún er þar ekki talin með þegar um
sóttnæma sjúkdóma er ð ræða, t. d. á
sóttvarnarskírteinum skipa. En hættan
við útbreiðslu hennar hjer um land —
ef hún á annað borð kemst á land — er
svo mikil, o;- svo mjög komin undir hend-
ingu og atvikum, og kostnaðurinn við
sóttvörnina svo óhæfu mikill, að ekki
sýndist vera um of þótt gripið væri til
allra ráða til að afstýra þeim voða.
Það má máske þrátta enn lengi um
það, hvort gera eigi mislingana hjer
landlæga eða ekki
Jeg leyfi mjer — fyrir mitt leyti að
hafa þá skoðun, að annaðhvort eigi að
gera mislingasóttina hjer landlæga, eins
og í öðrum löndum, og strika hana alveg
út úr sóttvarnarlögunum, — jeg get
hugsað mjer að einhver þinginaxma hugsi
sig um tvisvar áður en hann ræður það
með sjer eða að reyna að búa enn
þá betur um hnútana til þess að verjast
henni, á svipaðan hátt eins og jeg hjer
að framan hef bent á. Eins og nú stendur,
finnast mjer ver allt of marg-ar dyr fyrir
sótt þessa að læðast hjer inn um, og finnst
mjer það vera galli á gjöf Njarðar -—
sóttvarnarlöggjöfinni, þótt góð sje að
mörgu leyti.
Bkemmtifekð.
Verzlun Leonh. Tangs hjer í bseuum,
ieigði gufub. »Guðrún« a sunnudaginn var
í skemmtiferð með verkafóík sitt, inn í
: Hatt; rdalsskóg. í f'irinni voru am 50 manns,
en ýmsir. er boðið var gátu ekki tekið
þátt í förinni sökum veikinda heíma fyrir.
Veitingar voru kappnógar af verzl. hendi:
súkkulaði, kaffi, sselgseti o<r drykkjarfðng,
og ijúka allír upp einum munni nm að ferð-
;in haíi verið hin rausnarlegasta og skemmti-
iegasla. Þetta er i íýrsta skipti er vjer
vitum til þess, að verzianir hjer hali kost-
iað siíka skemmtiferð fyrir folk sitt, og
‘sjerstaklega lofsvert og má með tíðindum
,telj,.át. ■