Skólablaðið - 01.10.1908, Blaðsíða 2

70
Eða að minsta kosti til svo rnargra af
þeim, sem skrifað hafa sömu villuna.
Þegar hann fer yfir stýlana daginn áður,
safnar hann saman þeim villunum, sem
oftast koma fyrir, eða sem flest börnin
hafa sett, og talar svo um þær við öll
þau börn, sem hlut eiga að máli.
Lesturinn er alt erfiðara með. Þar
er eiginleg hópkensla mjög torveld, ef
ekki ómöguleg í skólum þar sem kent
er eftir stöfunaraðferð, eins og hjer á
landi er gert. Aftur á móti eru engir erf-
iðleikar á því að viðhafa hópkenslu eftir
hljóðaðferðinni. það er einn af henn-
ar mörgu kostum, og yfirburðum yfir
stöfunaraðferðina, kostur sem gerir hana
eftirsóknarverða í skólum, þar sem kenna
þarf mörgum börnum á sama tíma.
Þannig má koma við hópkenslu að
meira eða minna leyti í móðurmálinu,
— bæði í lestri, skritt og rjettritun, og
er sjálfsagt að gera það í skólunum.
Mundi ekki kvörtunin um það, að börn-
um farí ekki eins vei frarn í skólum og
á heimilum koma til aí því að skólarnir
eru enn skamt komnir á veg í því að
framkvæma hópkenslu?
Góðum reikningskennurum tekst og
furðanlega hópkensla í reikningi; erf-
iðleikarnir stafa aðallega af þvt, að börn-
in eru á svo mísjöfttu reki, svo að
hverjum bekk vilja verða margir hópar,
sem hver um. sig verður að fá sína sjer-
stöku tilsögn.
í stuttu máli: við tilsögn í öllum hin-
um bóklegu námsgreinum er hópkensl-
an höfð að meira eða minna leyti, enda
þó að henni verði ekki jafnauðveldlega
beitt við þær allar; og dugnað kennar-
anna má að nokkru leyti meta eftir því,
hve vel þeim tekst að beita henni. —
En Handavinnan: prjón, saumar —
o. s. frv. Handavinna er óvíða kend enn
sem komið er hjer á landi. I nokkrum
skólum er stúlkum þó kent lítilsháttar til
handanna. Einnig þar má koma við
hópkenslu, og er líka farið að tíðkast
erlendis meira en áður. Kennendurnir
hafa fundið til þess, hve erfitt var að
veita tilsögn hverjum einum nentanda
út af fyrir sig, og hafa því reynt að haga
kenslunni sem líkast hópkenslu í bók-
fræðum. Kenslukonan gefur leiðbein-
ingu svo mörgum, sem við getur átt í
einu, og eftir að hafa fengið þá leiðbein-
ingu, vinnur svo hver nemandi sem mest
á eigin spýtur.
Sama er að segja um kenslu í skóla-
iðnaði (Slöjd).
Og eins er um kenslu í skólae Id hús-
inu. Þar væri ómögulegt að koma nokk-
urri mynd á kenslu nema þá sárfárra í
einu, væri hópkensla ekki við höfð.
Snnflnrlansir Jankar
um
uppeldi barna.
il.
F*að hefir þá verið nokkuð athugað
til hverra ráða skólarnir grípa, til þess
# SKOLAj&LAÐIÐ
að ala upp líkamá.; barnanna, jafnh.liða
andlegu uppeldi þeiVra.
Heimilin verða að grípa til hins
salna. Flest börn hjer á landi alast nær
eíngöngu upp á heimilunum; skólarnir
eru svo fáir, og ná svo skamt.
En skólarnir verða sjálfsagt að byrja,
ef breyting á að verða til batnaðar, og
frá þeim verða svo nýir siðir að breið-
ast út trl. heimilanna. ;
Handávinnan var nefnd sem eitt upp-
eldismeðalið, einkum til líkamlegs upp-
eldis. Allir þurfa að læra eitthvað til
handanna; allir þurfa að mentast »til
munns — og handa.«’
Hvaða kunnátta er mönnunum nauð-
synleg, ef ekki sú, að kunna að brúka
höndurnar? Vjer líkjum þeim manni
við blindan mann, sem ekki kann að
hagnýta sjer bækur, og segjum: blindur
er bóklaus maður. Sem vonlegt er;
hánn fer á mis við ffijög svo þarfleg
not euguanna. En við hvað eigum vjer
i að líkja þeim manni, senr svo að segja
I ekkert kann að vinna í höndunum? Pað
mætíi með nokkurnveginn sama rjetti
segja að hann sje þandlaus, eða að
höndur hans sjeu fjötraðar. En með
því að kenna unglingunum til handanna
leysum vjer höndur þeirra úr viðjum.
Hvað leiðir af kunnáttuleysinu til hand-
anna? Eðlilega iðjuleysið. En hvað
leiðir af iðjuleysinu? Af því leiðir svo
margskonar böl andlegt og I kamlegt, að
ekki verður tölum talið: í stuttu máli
eyðilegging sálar oglíkama. Fjár-
tjón, freistingar, afvegaleiðsla; það
eru afleiðingarnar af iðjuleysinu. Og
engum er það þó skaðlegra en ungling-
unum.
Börnin eru sköpuð með þrá til starf-
seini. Pessi starfsemi kemur fram í
barnaleikjunum. Og þó að börn sjeu
ekki að neinum eiginlegum leikjum, þá
vilja þau ávalt hafa eitthvað fyrir stafni.
Fessari starfsemi unglinganna verður
að veita næringu, veita þeim eitthvert
viðlangsefni. En í stað þess að gera
það, er hún drepin; hún er einatt drep-
in þegará fyrstu æskuárum barnsins. En
þegar þessi meðfædda löngun til viunu
er drepin í æskunni, rís hún oftast ekki
upp aftur; maðurinn býr að því alla æfi,
hann verður letingi; lifir lífi sínu í iðjn-
leysi. En starflaust líf er ánægju-
snautt, sælulaust líf. F*að vil eg taka
skýrt fram og leggja áherslu á, því að
eg hef oft orðið var við þann hrapal-
lega misskilning, að hinn ríki sje sæll,
hann þurfi ekki að vinna!
Starfsemin gerir einstaklinginn sælan;
og starfsemi einstaklinganna hefir þjóð-
irnar á æðra stig; með baráttunni vinst
sigurinn.
* *
*
Oftar en einu sinni hefir það komið
til fals — og líka orðið að framkvæmd
— að ísiendingar tækju þátt í iðnaðar-
sýningum. Þegar það hefir verið ráð-
gert, hafa sumir kent líkrartilfinningar eins
og skóladrengur, sem á að standast próf,
en hefir vanrækt að búa sig undir það.
þeim hefir fundist við verða að koma til
dyra svo tötralega búnir, af því að við
kuunum svo fátt.
Heimilisiðnaður er oft sýndur engu
síður er, verksmiðjti-iðnáður í mentalönd-
unum. ’ V
Á sýningunni í Björgvín 1898, —
en sú sýning átti að vera sú skuggsjá,
er líta mætti í andlegt og líkamlegt menn-
ingarstig Norðmanna, — var ein deild,
sem mörgum þótti öðru fremur hugð-
næmt að skoða; það var heimilisiðn-
aðardeildin. Hún var safn alskonar
handavinnu, sem nöfnum tjáir að nefna,
sem unnin hafði verið af ungum og
gömlum á heimilunum. þar var als-
konar vefnaður, frá einföldustu fataefn-
um, Og upp í hih mndælustu listaverk
í þeirri- grein, Má nefna til dæmis á-
breiðu, sem einnig mátti hafa fyrir vegg-
Ijald; ,hún kostaði 5000 kr., og var seld
fyrsta daginn, sem sýningarhöllin stóð
opin,
þar vóru smíðishlutir úr trje og málmi
frá hinum einföldustu búsáhöldum, hrífur
og þessháttar upp í hina vönduðustu
skrautgripi. Prjón og saumur bar að
sama skapi vott um, að kvenfólkið í Nor-
egi hefir sumstaðar lært að brúka hönd-
urnar.
þegar þess er gætt að alt þetta var
unnið á heimilunum af mönnum, sem
ekki lögðu þó þetta fyrir sig, heldur
höfðu gert alt þetta í hjáverkum, og
þegar það er athugað hvílík ógrynni fjár
alt þetta kostar, dylst ekki að hjer er
veruleg tekjugrein fyrir fóikið. Og þó
er fjeð, sem fyrir þessa vinnu fæst, ekki
aðalávinningurinn, heldur þau góðu á-
hrif, sem það hefir á fólkið, að geta á-
valt haft nytsamt starf með höndum. Það
út af fyiir sig væri g u 1 I n á m a, þó að
enginn eyrir fengist fyrir vinnuna
Auðvitað var heimilisiðnaður Norð-
manna þaina á sýningunni í sparifötun-
um. En sa, sem á svo glæsileg spari-
föt, hlýrur að eiga eitthvað sæmilegt til
að gapg.t í hversdagslega.
En hverju eiga Norðmenn nú að þakka
það, að heimilisiðnaður þeirra stendur í
svo miklum blóma? Mest af öllu því,,
að unjrling-unum erkend handa-
vinna í skólunum. Hún var um
tíma sama sem engin; en skólarnir endur-
reistu hana.
* *
*
Hvar er komið íslenskum heimilisiðn-
aði? Hann hjarir varla í einstaka sveit,
en má heita aldauða við sjávarsíðuna
og í kauptúnum.
Hver ráð eru þá til að endurreisa
hann? Eg sje engin önnur en þau, að
skólarnir, þeir fáu, sem við eigum, taki
í taumana. Enginn skyldi koma með
þá mótbáru, að verkefnið sje ekki nægi-
legt fyrir hendi, nje heldur að ekki verði
hægt að gera sjer mat úr vinnunni. Lítið
inn í kaupmannabúðirnar! Komið inn í
Thomsens magasín og skoðið alt það,
sem þar er á boðstólum af ýmsum hlutum;
ilt að vita til þess, að alt þetta skuli vera út-
lend vinna. Gólfmottur, körfur,
amboð, eldhúsáhöld og hverskonar
búskaparáhöld eru nú flutt inn í landið og
landsnienn kaupa vinnuna á því öllu saman,
vinnu, sem íslenskir drengir og stúlkur
hafa nægan tíma til að inna af hendi;
en í stað þess að gera það, ganga þeir