Skólablaðið - 01.10.1908, Qupperneq 3

iðjulausir, lifa í kaupstöðunum óhollu
götulííi og í sjóþörpunum innihatdslausu,
tómu, eyðileggjandi iðjuleysislífi.
Mundi ekki auðveldara að aga þann
dreng — eg nefndi einmitt agaleysið,
sem eitt aðalmeinið — sem skiítir deginum
milli bóknáms og þarflegrar handavinnu,
heldur en hinn,. sem geugur eins og sjáf-
ala skepna allan þann tírna, sem hann
er ekki við bóknámið í skólanunt, eftir-
litslaus og iðjulaus einhversstaðar út um
bnskann? Pað er sannfæring mín, að
handavinnan sje eitthvert hið besta meðal
við agaleysi. En um leið gerir hún sitt
til að bæta úr fátæktinni eða varna henni
inngöngu á heimilin. Starfsemin eyðir tóm-
leika lífsins, gerir það unaðssamt og inni-
haldsríkt, og er vernd unglinganna móti
ósiðlegu hátterni, ófögrum munnsöfnuði
og Ijótum strákapörum. Hún veitir hug-
anum annað, manninum samboðnara, verk-
efni; hún veitir höndununi annað að
gera en sjálfum sjer vansæmd og öðrupi
mein.
Eg sagði, að handavinnan gerði sitt til
að bæja burtu hinni sáru neyð; það gerir
hún; en það er þó ekki aðalatriðið. Hitt
er meira um vert, að hún kennir ung-
lingunum almenna verklægni, svo að
þeir verða færari til að vinna hvert verk
sem fyrir kemur. Fyrir flestum af okkar
unglingum á það að líggja, að vinna
fyrir sjer með höndunum og þá er
það mikilsvert fyrir þá, að hafa lært
að beita höndunum til verka. Peir
fá af því þor og þrek til að leggja sem
flest á gjörva hönd, og geta oftast haft
eitthvað fyrir stafni, þar sem hinn verðnr
að sitja auðum höndum, eða gerir annað
verra, sem ekkert kann að vinna. Hversu
oft heyrist ekki það svar, þegar beðið er
um einföldustu verk unnin: Það hef
eg aldrei gert; eg get það ekki«!
Eðlilegt vantraust á höndum sem ekkert
kunna!
* *
*
Ef aðrir geta ekki bent á önnur ráð
vænlegri tll að endurreisa heimilisinðnað-
inn, eða kenna unglingum vel til hand-
anna, en það, að skólarnir beiti sjer
fyrir það og byrji, — er þá ekki sjálf-
sagt að þeir geri það?
Skólarnir eru sjer þess væntanlega með-
vitandi, að þeir sjeu að gera eitthvað í
áttina til þess að búa nemendur sína
undir lífsbaráttuna; flestir skólakennarar
munu hafa einhvern grun um það, og
flestar skólanefndir.
Ef mönnum kemur saman um að mciri
hluti þjóðarinnar berjist áfram með hönd-
unum, — mikill minni hluti aðallega
með heilanum — er þá ekki ástæða til
þess fyrir skólana að leggja meiri áherslu
á mentun handanna hjej eftir en hing-
að til? f*að á ekki og þarf ekki að
draga úr mentun heilans; en þetta á að
haldast í höndur.
Hvað eiga skólarnir þá að gera? Hvað
geta þeir gert?
Lög um fræðslu barna nefna ekki lík-
amlegt uppeldi á nafn; þau gera ekki
ráð fyrir líkamsæfingum, nje nokkurskon-
ar handavinnu. En taka má þetta upp
SKÓMm.AI)H»
til kenslu alt um það, ef það þykir þess
vert; enginn bannar það. —
Skólarnir eigfa að taka upp
kenslu í handavinnu handa
stúlkum ogf drengfjum. Þeir
geta það, ef þeir vilja — með tímanum.
Kennara vantar. F*eir verða að koma.
Kennarsskólinn verður að leggja þá til.
Anuað er ekki að flýgja sem stendur,
enda ættu kennararnir að sjálfsögðu áð i
geta þar fengið nægilegan undirbúpi'ng
til þess að geta kent handavinnu í barna-
skólunum á eftir. Reglugerð kennaraskólans
mælir svo fyrir að þar skuli kend han da-
vinna tvær stundir í viku í hverri deild.
Sjálfsagt verður »skólaiðnaður« (Sljöd)
kend öllum nemendum skólans. En þar
má kenna hverskonar: aðra handavinnp,
sem nauðsynnleg þætti kennurunum, bæði
konum og körlum.
Hjer gæti verið um margt að ræða,
annað en venjulegan »skólaiðnað:« að
fljetta körfur, bregða gólfmottur, binda
bursta, smíða búsáhöld og amboð, prjóna,
vefa, binda bækur o. s. frv. o. s. frv.
Menn og konur á því meutunarreki,
sem kennaraskólafólkið er á, mun ekki
þurfa langan tfma til að læra slíka hand-
vinnu svo, að kent geti börnum með
góðum árangri.
Sje hugsað til að kenna börnum og
ungliugum eitthvað þessu líkt til hand-
anna, og byrja á því innan skam s, þá
má ekki dragast að taka þessa kenslu
upp við kennaraskólann. f»ar verð-
ur að byrja.
En ekki ætti að vera okleyft fyrir þá
kennara, sem ekki ganga í kennaraskóiann
að afla sjer nægilegrar þekkingar til þess
að geta kent handavinnu Þar ætti fram-
haldsmentun kennara að koma að
góðu haldi. Á því námsskeiði ætti að
gefa kennurum kost á að afla sjer þeirrar
fræðslu. Legðu þeir ekki stund á neitt
verulegt annað, þá ættu þeir á þeim 8
vikum, sem námskeiðið væntanlega stend-
ur, að geta orðið sæmilega undirbúnir.
Lesbók handa börnum og unglingum.
II.
(Guðm. Finnbogason, Jóhannes Sigfússon
f’órhallur Bjarnason gáfu út af tilhlutun lands-
stjórnarinnar).
Fyrsti partur Lesbókarinnar kom
út í fyrra, og var yfirleitt vel tekið, þó
að nokkuð fengi hann harðan dóm í
einu Reykjavíkurblaðinu. Rað er vandi
að skrifa ritdóma svo að þeir sjeu
með öllu rjettlátirog geri tilætlað gagn.
Dómurinn sá um fyrsta part bókarinnar
var ómildur, þó að sumt í honum
væri á nokkrum rökum bygt.
Þessar línur eru fremur skrifaðar
til þess að benda á þessa þörfu bók,
sem margir kennarar og húsfeður hafa
beðið eftir með óþreyju, heldur en til
þess að kveða upp nokkurn eiginlegan
ritdóm.
Sá partur Lesbókarinnar, sem hjer
ræðir um, er 10 arkir að stærð, eins
og fyrsti parturinn; en miklu er hann
myndarlegri að ytra áliti og betur úr
,71
garði gerður að pappír, og prentun
er skýr og góð.
Ytri frágangur bókarinnar mun þykja
minnu skifta, — þó að langt frá sje
þýðingarlaus —, heldu en hitt, hvernig
efnið og innihaldið er.
hað er þá í stuttu máli að segja, að
efnið er mjög fjölbreytt og virðist
hafa tekist vel að velja fræðandi ög
mentandi efni, sem þó er víl við barna
hæfi. Skáldsögur, eða skáldsögubrot,
æfintyrí, skemtileg kvæði ög láusavf'sur,
góðar glefsur úr þjóðsögunúm, dæmi-
sögur og Ijeítar smásögur — þetta
er alt besta barnafæða. Ymislegt got't
og vel sagt um íslenskt þjóðlíf, ein-
kum sveitalíf (Lambarekstur -- ööngur
— Orasaferðin), o. s. frv. — Suður í
Kyrrahafseyjar og norður í Grænland
flýgur hugurinn. — Hve vel eru þær
ekki valdar, smásÖgurnar tvær: Litla
stúlkan í heita landinu og Litla stúlk-
an í kalda landinu — til þess að gefa
unglingunum hugmynd um hin mjög
svo mismunandi lífskjör mannanna.
Kýmni bregður fyrir, og munu börn-
in síst óánægð með það ; en nóg er
og af alvarlegra efni og ýmsum gagn-
legum fróðleik.
hessi litla bók verður sjálfsagt kær-
komin unglingum; þeim mun þykja
hún bæði skemtileg og fróðleg.
Kennararnir hafa og í henni góða
stoð við móðurmálskenslun. Það er
margt í þessu het'ti, sem kennurum
er handhægt umtalsefni til þess að
fræða börn í móðurmálkenslu tímun-
um, þeim stundunum, sem menta
börnin hvað mest, ef kennarinn er
góður.
Sjálfsagt má finna eiíthvað að þess-
ari bók, ekki síður en öðrum manna-
verkum. Einstaka prentvilla hefir
læðst inn, t. d. é i stað jé á einum
þrem stöðum. Einstaka orðtök kunna
að hittast óviðkunnanleg, eða jafnvel
miður íslensk. Hitt varðar mestu, að
málið á bókinni er yfirleitt gott.
Málvilla ætti auðvitað engin að
koma fyrir í slíkri bók sem þessari ;
enda má oft um það deila, hvað má
segja og hvað ekki. Um þessháttar,
sem til bóta gæti staðið, er skemti-
legra að ræða við höfundana sjálfa
áður en hókin verður prentuð upp
aftur; það verður ekki langt þangað
til. Má vera, að einhverjum öðrum,
sem um hana skrifar, þyki gaman að
telja upp lýtin; af þeim sparðatýningi
er best að hann hafi þá ánægjuna.
Engar myndir eru í þessum parti
lesbókarinnar; en það mun standa til
að í þriðja heftinu verði nokkuð af
myndum.
Jfýja stafrófskverið.
(höf: Laufey Vilhjálmsdóttir).
Síðari hluti þessa nýja stafrófskvers
er prentaður hjer á landi, og er ný
kominn út. En fyrri hluti þess er
prentaður f Kaupmannahöfn, og er
væntanlegur hingað innan skamms.