Alþýðublaðið - 23.11.1965, Qupperneq 7

HVAÐ ÞJAÐI KOLKA 1930?
MÁ ÉG biðja þig, lesandi góð-
ur, að hverfa með mér aftur til
órsins 1930. Við erum stödd aust-
ur í Vík í Mýrdal. Það er vor í
lofti og mb. „Skaftfellingur”
liggur á Vikinni.
Einn farþegi er með skipinu,
hvatlegur með skjalatösku undir
hendinni og gleraugu prýða mann-
ínn.
Heimamenn stinga saman nefj-
um um hver sé á ferð og geta
sér þess til, að þetta sé guðs-
orðabóksali eða jafnvel trúboði,
sem voru ekki ósjaldan á ferð á
þeim tíma.
Farþeginn fer í land, þótt sjór
sé næsta viðsjárverður og því ó-
líklegt að farið verði út aftur að
svo stöddu.
Það spyrst út að hann ætli að
flytja boðskap sinn strax þarna í
sandinum. Fólk safnast saman
kringum ræðumanninn, sem hef-
ur upp raust sína. Efni ræðu hans
er, að Jónas Jónsson dómsmála-
róðherra sé geðtruflaður maður,
ef ekki lireinlega vitlaus, stjórn-
arathafnir hans sanni að svo sé.
Mýrdælingar hlusta undrandi á
slíkar fréttir og á mörgum má
sjá Tómasarsvip. Jónas hafði
verið þarna í sveitinni á þing-
málafundum og menn minnast
þess ekki að hafa séð neitt æði
né önnur merki vitfirringar á
honum. Maðurinn var hæglátur
og hógvær, kynni manna af hon-
um voru ekki í samræmi við
skoðanir ræðumannsins, sem með
handapati og sprikli þuldi varn-
aðarorð sín og sjúkdómsgrein-
ingu.
En hver var nú þessi hinn
mikli spámaðúr?
Hann reyndist vera Páll nokk-
ur V. G. Kolka, læknir í Vest-
mannaeyjum. Hann hafði siglt frá
Eyjum og hætt sér í land í ill-
lendandi sjó, til þess að frelsa
Mýrdælinga undan áhrifum hins
geðbilaða og stórliættulega dóms-
málaráðlierra. Var Kolka mqð
andlegt kölduflog?
Nú í haust er Guðmundur í.
Guðmundsson sagði bæjarfógeta-
embættinu lausu og það var aug-
lýst laust til umsóknar, sóttu þeir
Jóhann G. Ólafsson, Björn Svein-
björnsson og Einar Ingimundarson
um það.
Eins og öllum er kunnugt var
það Einar Ingimundarson, sem
fyrir valinu varð. Flestir þeir,
sem ég heyrði ræða um veitingu
embættisins töldu alveg sjálfsagt
að Birni yrði veitt staðan, þar
sem hann hefði svo lengi starfað
við embættið við almennar og
vaxandi vinsældir,. án þess þó að
styðja sig við hinn pólitíska
broddstaf, sem því miður mörgum
er tamt.
Auðvitað heyrðust raddir, sem
töldu Jóhann G.' Ólafsson líkleg-
an til þess að fá embættið og
hygg ég að flestir hefðu unað
því vel og látið kyrrt liggja.
En svo gerist það, að þeim sem
ekki var talinn koma til greina,
ér veitt embættið.
Nú fór það svo eins og alþjóð
er kunnugt, að mikill þorri þess
fólks, sem vinnur vitt embættið
bæði hér í bæ og úti um sýslurn- I
ar sagði upp störfum í mótmæla-1
skyni og enn aðrir mótmæltu. I
Hreppstjórar, sem áratugum sam-1
an hafa verið forvígismenn sveitar j
félaga sinna, mótmæla með því |
að segja af sér störfum. Fulltrú-1
ar og annað starfsfólk embættis- !
ins tekur saman föggur sínar og '
yfirgefur fastlaunaðar stöður,
þótt slíkt hljóti að hafa alvar-
I;
eftir Hauk
Magrtússon
lega röskun á högum þess, ekki
af skorti af þegnskap eins og að
því hefur verið dróttað heldur af
réttlátri reiði, af því ranglæti
sem húsbóndi þess er beittur og
það mun flestra álit. Þetta er al-
varlegt mál.
Meðal frumstæðs þjóðflokks í
Ástralíu er alleinkennilegt vopn
er „Bumerang” Iieitir; það er líka
þekkt víða um Evrópu frá stein-
aldartímabilinu.
Það hefur þá náttúru að liægt
er að hitta með því skotmark,
sem ekki er í beinni línu frá þeim
er kastar því, sé því rétt beitt.
Það fer í sveig og hitti það
ekki markið, kemur það aftur til
þess staðar, sem því er kastað frá
og getur þá hæft þann, sem kast-
aði, nema varúð sé viðhöfð.
Skrif varnarliðs Morgunblaðs-
ins og verkanir þeifra minna á
þetta steinaldarvopn í höndum ó-
varkárra manna.
Fyrst var staksteinahöfundi
fengið vopn þetta í hendur, sem
hugðist kasta því að látnum sæmd
armanni og syni hans en hæfði
ekki í mark, en hitti þann sem
kastaði því svo hann hefur legið
óvígur síðan. Öðru sinni var dóms
málaráðherra fengið vopn þetta
og hugðist hann nota það sér til
varnar, en svo slysalega vildi til
að hann skaðaði sig á-voðanum
og mun seint bíða bætur á sinni
pólitísku heilsu. Og sunnudaginn
14. þ. m. snarast fram á vettvang
Morgunblaðsins hinn langþjálfaði
snillingur í svona vopnaburði, —
doktor Páll V. G. Kolka, sá hinn
sami og við lásum um í upphafi.
Tvihendir hann nú „Bumer-
ang” hið mikla og skal það svifa
vítt og breitt um Hafnarfjörð, —
sunnanverðan Faxaflóa og Suður-
nes öll.
Vopnið skyídi leggja að velli
alla upphlaupsmenn og þjóðníð-
inga ekki sízt þá, sem úr vist-
inni ætla að hlaupa, enda ekki
skaði að svoleiðis liði, meira og
minna truflaða af andlegum
kölduflogum.
En hvað gerist?
Vopnið svífur úrelt og þekkt á
síðum Morgunblaðsins um byggð-
ir. landsins, en finnur livergi
mark, fyrr en snillingurinn end-
urheimtar það og fellur fyrir eig
in hendi.
Það má annars telja það kald-
hæðni örlaganna að maður, sem
talinn er um margt mætur mað-
ur og farsæll lælcnir skuli hald-
inn slíkri áráttu til pólitískra
gönuhlaupa sér til stórálitshnekk-
is.
Það er sýnt, að ef haldið er
fram sem horfir, verða áfram-
haldandi deilur, sem seint mun
gróa um.
Sannað þykir, að allir umsækj-
endur séu góðum kostum búnir
til þess að rækja þessi störf við
eðlilegar aðstæður og séu allir
hinir ágætustu menn.
Hér eru ekki eðlilegar aðstæð-
ur fyrir hendi, þetta mál á að
skera úr um það, hvort menn eiga
að vinna sig upp í störfum með
dugnaði, samvizkusemi og prúð-
mennsku eða öðlast fyrir hylli
Framh. á 5. bls.
NÝ ANDLIT í ÆVINTÝRINU
ÆVINTÝRI á göngruför nýtur enn sem fyrr grífurlegra vinsælda
og er Lelkfélag Reykjav. nú búið að sýna leikinn. í tæpt ár samfleytt»
yfir 130 sinnum. Eins og oft vill verða, þegar leikrit eru sýnd lengí,
breytist hlutverkaskipun talsvert þegar líður frá frumsýningu. Brynj
ólfur Jóliannesson og Ilaraldur Björnsson leika sem áður þá kumj>
ána Kranz og Sale< en þriðja aðalhlutverkið, Skrifta-Hans leikur
nú liinn vinsæli leikari, Steindór Hjörleifsson. Hann sést hér á
myndinni ásamt stúdentunum tveim, Arnari Jómssyni (Ejbæ) og Sig-
mundi Erni Arngrímssyni (Herlöv), en Sigmundur er einnig nýr *
hlutverki s<nu.
Sveinn Björnsson fær
góöa dóma í Danmörku
FYRR I ÞESSUM mánuði hélt
Sveinn Björnsson sýningu í Dan-
mörku ásamt bræðrunum Henrik
Vagn Jensen og Niels Vagn Jen-
sen. Sýningin var af öðrum þræði
minníngasýning um hinn síðast-
nefnda sem lézt í fyrra. Hér fara
:á eftir nokkrir dómar um mynd-
ir ^veins Björnssonar:
Úr Lyngby Taarbækbladet 11. 11.
1965:
Hann er ofsafenginn, íslending
urin.n Sveinn Björnsson. Þar get-
ur að líta iu-aun o,g álfa, s<úr gagn
sæ höfuð, sem gægjast fram und
an rauðum klettunum. Og í mynd
inni „Steinarnir tala“ hefur hann
málað steinana eins og þeir séu
lifandi. Iíac,n er athyglisverður
málari.
Guri.
Úr Berlinske Tidennde 9-11-65:
Þar er íslenzk glóð í landslags-
myndum Sveins Björnssonar og í
„fantasíum hans, þar sem líta get
ur fugla grímur og álfa. Tengsl
in við meistaravcrk Kjarvals eru
einna sterkust, og einnig má sjá,
■ að verk þeirra Svavars Guðnason
ar og Carls Hennings Pedersen
hafa orðið lionum innblástur.
Jæja, sleppum því annars. Sveinn
Björnsson er gæddur eigin ósvikn
uni hæfileikum. Það er líf í lit-
um hans. Þeir eru þrungnir við-
kvæmni og ofsa, hafa gert sátt-
mála við hina furðulegu og stór-
brotnu náttúru íslands, hraun-
breiðurnar og fjallshlíðarnar,
klæddar snjóhjúpi vetrarins. Það
er ástæða til þess að Vekja einit-
um athygli á „Hraungrjótunr‘
hans og bi.mni draumkenndu niynd
„Blár fugl“. Bæði ímyndunaraflið
og stemarnir tala í beztu verkum
'hans.
Jan Zibrandtsen.
Úr Lyngby Virumbladet 5-11
1965:
íslendingurinTL Sveinn Björns-
son sýnir verk sin á samsýningu
þessari, óháður þessum tveim
málurum bræðrunum Nicls Vagh
Jensen og Henrik Vagn, .Tonsen).
Hann er m.iög svipmikill og sterí
ur málari. Stórar rnvndir sterk'-'
bláir, grænir og rauðir litir. Við-i
fangsefnin voru barnsleg einföld í
sniðum, hcfuð. fuglar og sólir, eru
hin síendurteknu viðfangsefni.
Breiðir pensildrættir sem|
mvnda oft horn, eru ríkjandi sv>:
myndirnar fá ofí. einhvern óraun j
vcruleikablæ. náttúran horfir á
okkur hvössum sjónum síuum. j
Aðrar myndir, non-figurativari
Framhald á 5. siðu.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - '23. nóv. 1965 J