Vísir - 06.07.1959, Blaðsíða 7

Mánudaginn 6. júlí 1959
VÍSIt
3
Borað gegnum jökla til að
kanna jarðlögin undir.
Ryk frá Krakatágosinu 1883 til hjáípar
við ákvörðun á aldri berglaga.
Washington. — í mörgum
hlutum heims gegnir ísinn
almennt lilutverki matvæla-
geymslu, en vísindamenn, sem
starfa að jöklarannsóknum á
aljijóðlega jarðeðlisfræðiárinu,
geta lesið sögu jarðmyndana úr
liinni göfurlegu ísbreiðu.
Úr jöklum allt frá miðbaug
jarðar til heimsskautanna afla
þessir jöklafræðingar sífellt
nýrra upplýsinga, sem geta haft
áhrif á þróunarsögu mannkyns
ins.
Frá þessu var skýrt nýlega í
bráðabirgðaskýrslur, er fjallar
um rannsóknir bandarískra
vísindamanna á fimm fyrstu
mánuðum jarðeðlisfræðiársins.
Það var Hugh Odishaw, fram-
kvæmdastjóri bandarísku nefnd
arinnar, sem sér um þátttöku
Bandaríkjanna í rannsóknum
jarðeðlisfræðiársins, sem sá
um útgáfu þessarar skýrslu.
Bandarískir jöklafræðingar
vinna nú, ásamt jöklafræðing-
um frá 27 þjóðum, að rann-
sóknum á hinum ýmsu jökla-
svæðum heimsins.
Margvíslegar aðferðir.
Odishaw segir frá því í skýrsl
unni hvernig vísindamenn og
verkfræðingum við snjó- og
jöklarannsóknarstofnun banda-
ríska hersins hafi tekizt að
fullkomna nýja tækni í að bora
djúpar holur í jöklabreiður
heimskautanna til þess að
rannsaka jarðlögin undir þeim.
Boranir þessar eru fram-
kvæmdar á líkan átt og þegar
borað er eftir olíu. Fyrsta hol-
an var gerð í Grænlandi árið
1956 og nýlega var lokið við
borholu, sem var 438 metrar á
dýpt. Vísindamenn eru þeirrar
skoðunar, að með þessum bor-
unum fáist mikilvægar upp-
lýsingar um loftslag og útkomu
yfir mörg hundruð ára tímabil.
Yfirboð íssins er rannsakað
með því að taka sýnishorn á
10. Sameiginleg hjarð-
mennska á hreindýraslóðum
myndi reynast Múlasýslum ör-
uggur tekjustofn.“
H. V. hefur áður margsinnis
sagt fyrir um örlög öræfahjarð-
arinnar austfirzku, verði ekk-
ert aðhafst og það tafarlaust.
Bjargað frá bráðri
tortímingu.
Niðurlagsoð Helga Valtýs-
sonar eru þessi:
„Á Austfirðinga vegum var
örlitlum, hraðhverfandi stofni
borgið frá bráðri tortímingu
haustið 1939 og síðan. Og á
Austfirðinga vegum verður ör-
æfahjörðinni fögru óefað tor-
tímt sökum óviðráðanlegrar
fjölgunar á næsta áratug, eins
og nú stefnir.
Þá verður skráður óglæsileg-
ur þáttur í íslendingasögu okk-
ar Austfirðinga (leturbreyting
höf.).“
víð og dreif og mæla kuldastig
og hversu vel ísinn getur leitt
hita. Dýpri íslög eru rannsök-
uð með því að koma af stað
sprengingum og hlusta á berg-
málið, sem endurvarpast frá
botnlögum íssins og dýpri lög-
um jarðskorpunnar. Efnið, sem
hljóðbylgjurnar fara í gegn-
j um, hefir áhrif á það, hve lang-
an tíma það tekur bergmálið
j að endurkastast og þannig er
hægt að mæla þykkt íslaganna.
Á þennan hátt var hægt að
finna það út, að Byrdstöðin á
suðurheimsskautinu, sem er
j u. þ. b. 5000 fet yfir sjávarmál,
stendur á allt að 10.000 feta
þykku íslagi.
ísmyndun og veðurfar.
Það er von manna, að frek-
1 ari athuganir geti leitt í ljós,
hvort þetta sé íslagður fjörð-
ur eða vatn inni í landi, og
hvaða hluti þessa vatns kunni
að myndast af því að þungi
íssins þrýstir á efsta lag jarð-
arinnar.
Þá segir í skýrslunni, að
bandarískir vísindamenn í
tveim stöðvum á suðurskautinu
séu að gera athugnir á ísbráð
og nýfrosnum ís og samband-
inu á milli ísmyndunar og veð-
urfarsins. Vísindamenn, sem
hafast við á ísjaka u. þ. b. 300
mílur frá norðurpólnum, hafa
skýrt frá því, að á sl. sumri
hafi u. þ. bi. þuml. bráðnað
af yfirborði íssins, en á sama
tíma hafi frosið 18—24 þuml-
unga þykkt nýtt íslag neðst við
botn ísjakanna. Gerðar eru
athuganir á íslögunum, og
veita þær tímabilsupplýsingar
likt og árhringir í trjám. í
einu íslaginu fannst aska úr
eldfjalli, sem vitað er að gaus
í Alaska árið 1912. í skýrsl-
unni segir ennfremur að ryk,
sem stafi frá hinni miklu
sprengingu, er varð árið 1883
í eldfjallinu Krakatao í Austur-
Indíum, komi að miklum not-
við að ákveða aldur hinna mis-
munandi íslaga. Sökum þess að
úrkoma er miklu minni á suð-
urskautinu heldur en á Græn-
landi, má gera ráð fyrir, að
öskulag finnist á 60 feta dýpi á
suðurskautinu, en u. þ. b. 150
feta dýpi í Grænlandi.
15.6 millj. ferkm. ísbreiða.
Vísindamenn þeirra þjóða,
sem hafa samvinnu um jökla-
rannsóknir, gera athuganir á
öllum þekktum jöklasvæðum í
heiminum, m. a. á. Kilimanjaro
og Kenya-jöklinum í Afríku.
Þessir jöklar liggja við mið-
baug jarðar.
Hinar miklu ísbreiður suð-
skautsins, sem ná yfir rúm-
lega 15.600.000 ferkílómetra,
er aðeins hægt að rannsaka að
mjög takmörkuðu leyti, en
hópur jöklafræffinga, jarð-
skjálftafræðinga og aðstoðar-
manna þeirra ferðast í snjóbíl-
um og dráttarvélum mörg
þúsund kílómetra vegalengd
yfir ísinn til þess að mæla
þykkt hans og jarðskorpunnar,
sem undir er.
„Þessar athuganir koma
fyrst að fullum notum,“ segir
í skýrslunni, „þegar unnt hefir
verið að vinna úr þeim upp-
lýsingum, sem borizt hafa um
sólarorkuna, sjávarstrauma og
skipti“ þurfa afar langan tíma
hita íssins og loftsins í kring-
um hann.“
Kalknáman í Esjunni.
Egill Egilsson lét flytja kalkstein
til bæjarins.
Eftir miðja síðustu öld fannst
kalknáma í Esjunni, sem marg-
ir bundu miklar vonir við. Um
þetta fórust Víkverja orð á
þessa lund sumarið 1873:
,,Það er flestum kunnugt, að
kalk fannst fyrir nokkurum ár-
um í Esjunni. Það var í felli
einu fyrir ofan Mógilsá, að'
menn þóttust sjá kalkberg
koma fram í möl þeirri, er á
er öllu fellinu. Landlæknirinn,'
dr. Jón Hjaltalín, lét höggva
nokkur brot af berginu og
senda þau fræðimönnum er-1
lendis til rannsóknar, og kom
þá fram að 90 hundruðustu [
partar af steininum voru hreint
kalk. Svo reyndist og í fyrra,'
þá er nokkrir steinar voru j
fengnir inum útlenzku vinnu-
mönnum, er unnu að þinghús-
gjörðinni fyrir austan Reýkja-
vík, að ágætt kalk fékkst af
þessum steinum, þá er þeir
voru brenðir.
Nú hefur herra kaupmaður
Egill Egilsson (Sveinbjarnar-
son) hér í Reykjavík gjört
gangskör að því að kanna
þessa kalknámu nákvæmar og
nota hana. Kalkbergið er, svo
sem vér áður sögðum, í sérstöku
litlu felli sunnan til í Esjunni.
Hingað til hefir eigi komið
mikið fram af því, en líkur eru
til, að bergið nái langt inn í
fellið, og merki hafa jafnvel
sést til þess, að það nái í gegn-
um það. Sé það svo, munu
margar milljónir tonna af
kalki vera fólgnar í fellinu.
Herra Egill Egilsson hefur
fyrir hálfum mánuði látið
brjóta einar 50 tunnur af kalki
ÖLLUM ÞEIM fjölda einstaklinga, safnaða og félaga,
sem hafa með margvislegu móti vottað okkur vinsemd og •
traust, færum við alúðarþakkir.
Magnea Þorkelsdóttir, Sigurbjörn Einarsson.

Löve handrið Síka hezt
Löve handrið víða sést
Margar gerðir — Örugg viðskipti. ,1
Símar 33029 — 33734. \
ÞORSTEINN LÖVE
TILBOÐ ÓSKAST
í nokkrar fólksbifreiðir er verða til sýnis að Melavöllum við
Rauðagerði þriðjud. 7. þ.m. kl. 1—3.
Tilboðin verða opnuð i skrifstofu vorri kl. 5 sama dag.
Eyðublöð fyrir tilboð verða afhent á útboðsstað. ,
SÖLUNEFND VARNARLIÐSEIGNA.
Hijóðkútar og piíströr
í Austin 8 og 10 Fordson,'Anglia, Prefect, Morris
8 og 10, Standard 8 og 10.
SMYRILL, Húsi Sameinaða. — Sími 1-22-60.
A hratnes —
Framh. af 1. síðu.
mannaeyjar, en þar er hún á
svo grunnu, að ekki er hægt að
koma netum við eða nót. Þar
sem síldin heldur sig er ekki
nema 16 faðma dýpi og veður
hún þar.
Enn aflast sæmilega á hand-
færi og hafa einstaka trillur
fengið allt upp í þrjár lestir í
róðri á handfæri. Nokkrir eru
byrjaðir að róa með línu og
hafa aflað allvel. Flestar trill-
úr berginu og flutt þær ofan að
sjó, en svo þungt var grjótið,
að það voru klvfjar á 200 hesta.
Þar voru 30 tunnur af grjótinu
látnar í skip, sem herra Egill
á, og eru þær nú fluttar fram
að Rauðará. Þar ætlar herra
Egill að láta gjöra kalkofn og
brenna grjótið. Reynist það þá
eins gott og sagt er, mun verða
stofnað hlutafélag til þess að
vinna námuna enn betur.“
urnar eru hættar að róa, þó enn
fiskist sæmilega. Vorvertíðin
hefur verið ein sú bezta í fjölda
mörg ár og lætur nærri að trill-
urnar séu búnar að leggja hér
á land um 1000 lestir.
Lokið er viðgerð á ofni sem-
entsverksmiðjunnar. Brennsla
er hafin á ný.
Um helgina var hér skips-
höfn af einum Akranesbáti,
sem er á síld fyrir norðan.
Bræla var og engin veiði svo
mennirnir skruppu heim með
bíl.
ÞJ
b o r 2* a r si g
að auglýsa
i VÍSM

SÉRLEG4 MRDAÐ (FNf
G07T S/VfÐ