Vísir - 22.07.1959, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 22. júlí 1959
VÍSIB
4-
FRAMFARIR OG TÆIiNI *
framkvæmd vestan hafs af
m|ég mikllli nákvæmni.
A vegum bandaríslca ríkisins
og fleiri aðila er'nú hafin víð-
tæk rannsókn og mælingar á
sliti á vegum og öðrum breyt-
ingum af völdum bílaumferðar.
upplýsingar um ástand og slit
á vegunum af völdum umferð-
arinnar. Um sjötta hliðarveg-
inn er engin umferð, en þar er
fylgzt með áhrifum veðurs á
Tæki þau, sem sjást á báðum þessum myndum eru notuð til að
mæla dældir, sem myndast í vegi af völdum umferðarinnar.
Sú þekking, sem fæst fyrir tilverknað þeirra, kemur að góðu
gagni við' vegagerð í framtíðinni.
Til rannsóknarinnar var val- akbrautirnar og skemmdir
inn þjóðvegurinn milli Ottawa \ völdum þess mældar.
og La Salle í Illinoisfylki 128 Margvíslegar athuganir.
af
km. frá Chicago, því að jarð-
vegur á þessum slóðum og veðr
Þykkt laganna, sem þjóðveg-
urinn er byggður úr, er mjög
áttan eru talin einkennandi fyr- mismunandi. Steinsteypulögin
ir stór landsvæði í Bandaríkj- eru t. d. frá 6.35 til 31.75 sm.
unum. þykk og undir þeim allt frá 0
Samanburður á
steini og asfalti.
Rannsókn þessi hófst um
miðjan október s.l., og verður
henni haldið áfram næstu tvö
ár. Kostnaður við hana er á-
ætlaður 22 milljónir dollara.
Rannsóknin er í því fólgin, að
fylgzt er með ástandi stein-
steypu- og asfaltlaganna, sem
til 22.86 cm. þykkt lag af sandi
og möl. Asfaltlögin eru frá 2.54
til 15.24 cm. þykk, grjótlögin
frá 0 til 22.86 cm. og sand- og
malarlögin frá 0 til 40.64 cm.
Á sama hátt eru farartækin,
sem um veginn fara, mjög mis-
munandi að stærð og flytja mis-
j munandi þyngd, eða allt frá 907
I til 21.773 kg. Ákveðnar reglur
. .. . , , , . .... , gilda siðan um það, að lettari
eru af akveðinm þykkt, og shti, ° ... .
i farartækm fari um vegma með
þynnri steinlögunum og þau
þyngri, þar sem lögin eru þykk
I ari.
er kemur fram á þeim af völd-
um farartækja af ákveðinni
þyngd, sem aka eftir þeim með
ákveðnu millibili. Á 12.8 km.
svæði meðfram þjóðveginum
hafa verið byggðir sex hring-
laga hliðarvegir, er liggja út
frá honum, og er helmingur
þeirra lagður portlandstein-
steypu og hinn helmingurinn
asfalti. Lengd þessara hliðar-
vega er mismunandi, allt frá 3
íil 5 km. hver. Þeim hluta þjóð-
vegarins, sem liggur milli hlið-
arveganna, er skipt í 836 að-
greind tilraunasvæði, og eru
byggingarefni þeirra og .sam-
setning' á 180 mismunandi
vegu.
Tíu akbrautir á fimm af þess
um sex hliðarvegum verða opn-
ar fyrir umferð vörubifreiða 18
klst. á sólarhring sex daga vik-
unnar í tvö ár. Um hverja braut
fara farartæki. með ákveðinn
þunga, og kerfi af rafeinda-
tækjum, sem eru að verðmæti
xnilljón dollarar, taka niður
1
Vísindamenn og verkfræð-
ingar fylgjast með umferðinni
og gera nákvæmar athuganir á
ástandi steinsteypu- og asfalt-
laganna á vegunum. Við athug-
anirnar nota þeir ýmiss konar
rafeindatæki og vélar, sem sum
ar voru gerðar sérstaklega í
þessu augnamiði.
Margir kosta
rannsóknirnar.
Tækjum til þess að mæla
þenslu, sig, þrýsting og hitastig
er komið fyrir ofan á, í og und-
ir lögunum á vegunum. Raf-
eindatæki, sem eru í flutninga-
vögnum við veginn, taka síðan
sjálfkrafa við upplýsingunum
frá mælitækjunum, en þau skila
þeim síðan frá sér í tölum og í
kóda á pappírsborðum.
Loks eru tæki til að mæla og
gefa margs konar upplýsingar
um ástand efsta borðsins á
vegunum.
Rannsóknir þessar eru kost-
aðar af vegamálaráðunejdi
Bandaríkjanna og vegamála-
stofum einstakra fylkja innan
Bandaríkjanna og Hawaii og
Puerto Rico, bandalagi bifreiða
framleiðenda og rannsóknar-
stofnunum steinolíufyrirtækja
í Bandaríkjunum og loks njóta
þær stuðnings varnarmálaráðu-
neytis Bandaríkjanna. Þær eru
gerðar að frumkvæði banda-
lags starfmanna vegamálaeftir-
litsins í hinum ýmsu fylkjum
Bandaríkjanna.
Þetta er þriðja rannsóknin af
þessu tagi, sem gerð hefur ver-
ið í Bandaríkjunum síðan 1950
—51, en hún er langtum víð-
tækari og fullkomnari en hinar
fyrri. Gert er ráð fyrir að nið-
urstöður þær, sem rannsóknin
leiðir í ljós, verði birtar almenn
ingi og árangurinn geti orðið
öllum þjóðum heims til ein-
hvers gagns og stuðli að því, að
byggðir verði sléttari og betri
þjóðvegir.
Krúsév sagði í ræðu í Stett-
ín nýlega að hann hefði
gengið í kirkjulegan skóla
og „fengið verðlaun hjá
prestinum af því að hann
kunni guðspjöllin utan að“,
en hann bætti við: „Bezti
skólinn er flokkurinn og
þjóðin — eg á það flokknum
og þjóinni að þakka, hvað
eg hefi komizt áfram.“
tiim
hét C. JL. Sholcs.
Skömmu eftir að prentarinn
Christopher L. Sholes í Mil-
waukee í Bandaríkjunum smíð-
aði fyrstu ritvélina sína lét
hann taka ljósmynd af dóttur
sinni með vélina.
Hvorki honum né öðrum, sem
sáu þá mynd, datt í hug, að
hún væri táknræn og eins kon-
ar fyrirboði, nefnilega upphaf
þess að konur færu að taka
virkan þátt í verzlunar- og við-
skiptastörfum. Þetta var allt
að því upphaf þjóðfélagslegrar
byltingar.
Upphaflega hugðist Sholes
búa til vél, sem gæti flýtt fyrir
þegar prenta átti númer eða
Thomas Edison að uppfinningu
þessari, en Edison gamli hafði
annað í huga. Hann var að
glíma við að smíða vél, sem
væri hægt að nota við ritsím-
ann. Um sömu mundir var
vopnaverksmiðja ein, Reming-
ton Company að nafni, að leita
að nýju viðfangsefni. Hún hafði
aðallega fengizt við vopnafram-
leiðslu og selt vopnin til hinna
stríðandi herja í borgarastyrj-
öldinni. Nú var styrjöldinni lok-
ið og taka þurfti upp friðsam-
legri iðju en vopnasmíði.
Philo Remington samdi nú
um smíði ritvélar þeirra Sholes
og Gliddens og varð hún brátt
Þetta er forfaðir ritvélarinnar, sem menn nota nú í dag — upp-
finning Bandaríkjamannsins C. L. Sholes. Það má segja, að
ritvélin hafi opnað konum viðskiptaheiminn.
verðmiða, blaðsíðutal o. s. frv. þekkt undir vörumerkinu Rem-
En smátt og smátt tók uppfinn- ington. Ritvélin, sem Reming-
Hér sést prófunarbraut, sem gerð hefur verið í Bandaríkjunum
1 til að ganga úr skugga um beztu aðfcrðir og efni til vegagerðar.
Sennilega er ekki svo langt þangað til menn geta virt þá fyrir
sem talað er við í síma. í Bandaríkjunum eru slík tæki a.
m. k. til nú þegar. ; , ..; ...
ser,
ing hans á sig nýja mynd og
varð að því, sem við nú köllum-
ritvél.
Margir reyndu á
undan Sholes.
Á undan Sholes og samtímis
honum glímdu margir menn
bæði bæði Evrópumenn og
Ameríkumenn við smíði svip-
aðrar vélar en með litlum hag-
nýtum árangri.
Árið 1867 tók Sholes upp
samvinnu við tvo aðra Mil-
waukeebúa um smíði vélarinn-
ar, þá Carlos Glidden og Samu-
el W. Soulé og í sameiningu
smíðuðu þeir vél, sem menn
gerðu sér vonir um að mundi
verða að miklu gagni. Soulé
sleit þó brátt samvinnunni við
Sholes og Glidden, en þeir
héldu ótrauðir áfram tilraunum
sínum. Svo var það í júní 1868
að þeir fengu einkaleyfi á upp-
finningu sinni og mánuði seinna
sýndu þair fyrstu nothæfu rit-
vélina opinberlega. Vél, sem
eins og þeir sögðu, ,,gat skrifað
hraðar en nokkur penni.“
Sholes var þó ekki ánægður
með vélina og á næstu fimm
árum smíðaði hann um 30 nýjar
tilraunavélar.
Edinson hafði ekki áhuga.
ton setti á markaðinn 1874, var
mjög mikið endurbætt frá því
er frumsmíðin var, er fyrst var
sýnd. Þær endurbætur, sem
Remington gerði, hafa margar
haldið velli fram á þenna dag,
svo sem eins og valsinn, línutil-
færslan og hreyfing valsins og
margt fleira, svo og það að not-
að er ritvélarband, og jafn-
vel niðurröðun stafanna á let-
urborðinu og áslátturinn á einn
og sama punkt á valsinum, allt
þetta er og hefur ávallt verið
sígilt í sögu ritvélasmíðinnar.
Hins vegar voru aðeins upp-
hafsstafir á fyrstu ritvélunum
og það var ekki fyrr en 1877 að
skiptilykilsbúnaðurinn var tek-
inn upp svo að rita má bæði
með smáum stöfum og upphafs-
stöfum.
Menn áttuðu sig
ekki strax.
Lengi voru menn þó að átta
sig á nytsemi ritvélarinnar.
Fyrst var talið að hún væri
helzt fyrir rithöfunda, presta
og aðra þvílíka og engum. datt
í hug að hún væri fyrst ;og
fremst skrifstofuvél, þarfasta
tæki kaupsýslumannanna og
hins opinbera. í þrettán ár náði
ritvélin lítilli útbreiðslu og
embættismenn og kaupmenn
Um skeið vann hann með
Frh. á bls. 10,
-\